28/03/2024

Ο μύθος των αμυντικών συμμαχιών

Ορισμός της συλλεκτικής ασφάλειας εντός μιας συμμαχίας

Οι αμυντικές συμμαχίες είναι ένα όρος στον οποίον πολλοί ανατρέχουν όταν τίθεται θέμα απειλής, ειδικά κατά της Ελλάδος. Πόσο, όμως, ρεαλιστικό είναι να εφαρμοστεί κατά γράμμα μια τέτοια αμυντική συμμαχία, ειδικά όταν κάποιος αντίπαλος που έχει μπεί σε διαδικασία απειλής κατά του συμμάχου, είναι πολύ ισχυρός;

Ιστορικά, τα παραδείγματα ενεργούς συμμαχίας, όπου χώρα τρίτη προσέτρεξε σε βοήθεια συμμάχου έναντι απειλής, είναι μετρημένα στα δάχτυλα ενός χεριού. Μια πράξη που έγινε φυσικά μόνο όταν υπήρχε άμεσο συμφέρον ή άμεση απειλή και στην δεύτερη σύμμαχο χώρα. Πιο συγκεκριμένα, ακολουθούν μερικά παραδείγματα:

Στην διάρκεια του Β παγκοσμίου πολέμου η κάθε χώρα που μετείχε στον πόλεμο είτε είχε δεχτεί εισβολή, είτε τέθηκε υπό άμεση απειλή από τον Γερμανικό άξονα και των συμμάχων του, δηλαδή της Ιαπωνίας και της Ιταλίας. Μάλιστα, χώρες όπως η ΕΣΣΔ και η Μεγάλη Βρετανία μέχρι και την τελευταία στιγμή έψαχναν τρόπο να αποφύγουν απευθείας σύγκρουση με τους Ναζί, ακόμα και όταν αυτοί είχαν πλέον εισβάλει σε Γαλλία, Βέλγιο, Τσεχοσλοβακία και Πολωνία. Η περίφημη “Αντάντ” ενεργοποιήθηκε ξανά πολύ αργότερα, όταν πλέον ο πόλεμος είχε πάρει παγκόσμιες διαστάσεις.

Δεύτερο και πιο κοντινό παράδειγμα είναι αυτό της σύγκρουσης στην Μέση Ανατολή προς τα τέλη του 20ου αιώνα, όπου το Ισραήλ παρά την στρατιωτική συμμαχία με τις ΗΠΑ, πολέμησε με δικές του δυνάμεις έναντι της Συρίας και της Αιγύπτου. Το διάστημα που μπήκε σε σύγκρουση, οι παροχές σε οπλικά συστήματα είχαν σταματήσει.

Ερχόμενος, λοιπόν, στο σήμερα είναι σημαντικό να εξετάσουμε λίγο το θέμα του ΝΑΤΟ. Μια συμμαχία συλλογικής ασφάλειας σε στρατηγικό επίπεδο ενάντια εξωτερικών απειλών (ή καλύτερα ενάντια της Ρωσίας και της Κίνας). Αυτό επί της ουσίας σημαίνει πώς βάση του άρθρου 5 της συνθήκης, οι χώρες μέλη του ΝΑΤΟ θα στείλουν στρατιωτική βοηθεια σε δυναμικό και υλικό σε χώρα μέλος που είναι υπό απειλή από τις δύο παραπάνω. Η ερώτηση  που τίθεται εδώ είναι αν πραγματικά η Ρωσία αποφάσιζε π.χ. να επαναλάβει μια εισβολή στην Πολωνία, πόσο σίγουροι είναι όλοι πώς οι χώρες της Ευρώπης και των ΗΠΑ θα θυσίαζαν δικούς τους ανθρώπους και πόρους για να διασώσουν την Πολωνία;

Η πρώτη απάντηση που θα μας έρθει θα είναι και η ρεαλιστική. Ελάχιστη πιθανότητα. Και αυτό θα γινόταν φυσικά μόνο αν υπήρχε σοβαρό συμφέρον για αυτές, όπως έγινε στον Β Παγκόσμιο μόλις οι ΗΠΑ διαπίστωσαν την Ρωσική επαναφορά αλλά και την απειλή των U-Boats στον Ατλαντικό.

Γιατί τώρα αυτό το κείμενο;

Επειδή ανά διαστήματα συζητάμε για την Ελλάδα πώς μπορεί να νιώσει πιο ασφαλής ( ;;; ) με μια πληθώρα συμμαχιών σε πολιτικό-οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο. Δυστυχώς, πρόκειται για μια ψευδαίσθηση που ελάχιστοι μπορούν να διακρίνουν. Κυρίως γιατί κάθε συμμαχία είναι μια μορφή ηγεμονικής συνεργασίας (βλ. Αρχαία Αθήνα και συμμαχία της) όπου η κυρίαρχη δύναμη ανά περίπτωση και συμφέρον στηρίζει ή θυσιάζει κάποια μέλη της. Η Ελλάδα, λοιπόν, με τις δεδομένες συνθήκες σε οικονομία και σε φθίνουσα στρατιωτική ικανότητα (εξοπλισμός και τεχνολογία) είναι σημαντικό να γίνει αντιληπτό πώς είναι πιόνι στη γεωπολιτική σκακιέρα, έτοιμο για θυσία.

Η χώρα που έχει ως διδάσκαλο πολιτικών επιστημών τον Θουκυδίδη που πέρασε το δόγμα της ισχύος και έχει, επίσης, ένα πλούσιο ιστορικό μαχών και συγκρούσεων ως αυτόνομο και ισχυρό κράτος, είναι φαιδρό, γελοίο και πραγματικά λυπηρό να περιμένει να σωθεί από τρίτους στα σύνορα της. Μια περίπτωση που ακόμα και αν γίνει, μπορεί να οδηγήσει σε μια άλλου είδους κατοχή, όπου ο σωτήρας στο τέλος μπορεί να μετατραπεί σε τύραννο.

Ο επίλογος για μένα σε αυτή την σκέψη είναι πώς μια στρατιωτική(αμυντική) συμμαχία, έχει λόγο ύπαρξης για να μοιραστείς τεχνογνωσία, να έχεις πρόσβαση σε πόρους που δεν θα μπορούσες να έχεις αλλιώς και, φυσικά, να διατηρείς μια αποτρεπτική εικόνα ως ενός επιπέδου για μικρού μεγέθους απειλές. Έτσι, μπορείς να διαμορφώσεις και μια ικανότητα αμυντικής αποτροπής με μακρόπνοο σχεδιασμό για να είσαι έτοιμος, αν και εφόσον χρειαστεί, να αντιμετωπίσεις μια πραγματική απειλή που δεν θα διστάσει να σε κοιτάξει σαν λεία, ανεξάρτητα αν είσαι ή όχι εντός μιας συμμαχίας.

Αλέξανδρος Νίκλαν
Σύμβουλος Θεμάτων Ασφαλείας

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024