28/03/2024

Το μήνυμα του Trump στην Ευρώπη

της Judy Dempsey
Carnegie Europe

Θυμάστε όταν ο Donald Trump ήταν υποψήφιος για την προεδρία των ΗΠΑ και δήλωσε πως το ΝΑΤΟ ήταν παρωχημένο; Θυμάστε πώς υπονόμευσε την Ευρωπαϊκή Ένωση όταν ρώτησε ποιο άλλο μέλος της ΕΕ θα ακολουθήσει τη Βρετανία εγκαταλείποντας την Ένωση; Θυμάστε πως επαινούσε τον πρόεδρο Vladimir Putin και αμφισβήτησε την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία;

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, ιδιαίτερα αυτοί στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη, πίστεψαν ότι η διατλαντική σχέση ήταν σε κάμψη. Φοβήθηκαν ακόμη ότι η εγγύηση ασφάλειας της Αμερικής -που κατοχυρώνεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης της Ουάσιγκτον και θεωρείται λόγος ύπαρξης του ΝΑΤΟ- δεν ήταν πλέον δεδομένο. Η ανάγνωση της πρώτης Εθνικής Στρατηγικής Ασφάλειας (NSS) του Trump απαντά σε όλες αυτές τις σχεδόν υπαρξιακές ανησυχίες από κάποιους εκ των συμμάχων της Αμερικής.

Η NSS αναγνωρίζει ότι “μια ισχυρή και ελεύθερη Ευρώπη είναι ζωτικής σημασίας για τις ΗΠΑ”. ΟΙ επικριτές μπορεί να θεωρούν ότι αυτό ήταν μια απλή χειρονομία. Ωστόσο η NSS αναφέρει πώς οι ΗΠΑ ανοικοδόμησαν τη Δυτική Ευρώπη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (και συνέβαλε αποφασιστικά στην δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Είχε μόνο επαίνους για μια Ευρώπη που είναι “μία από τις πιο ευημερούσες περιοχές στον κόσμο και ο πιο σημαντικός εμπορικός μας εταίρος”.

Η NSS αναγνώρισε ότι η Ευρώπη απειλείται. Συγκεκριμένα, κατηγόρησε τη Ρωσία ότι χρησιμοποιεί ανατρεπτικά μέτρα για “την αποδυνάμωση της αξιοπιστίας της αμερικανικής δέσμευσης προς την Ευρώπη, την υπονόμευση της διατλαντικής ενότητας και την αποδυνάμωση των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και κυβερνήσεων”. Με τις εισβολές στη Γεωργία και στην Ουκρανία, η Ρωσία “απέδειξε την προθυμία της να παραβιάσει την ακεραιότητα κρατών στην περιοχή”. Και όπως υποστηρίζει η NSS, η Μόσχα “συνεχίζει να εκφοβίζει τους γείτονές της με απειλητική συμπεριφορά, όπως οι δηλώσεις για τα πυρηνικά και η ανάπτυξη επιθετικών ικανοτήτων”. ΟΙ ανατολικοί σύμμαχοι του ΝΑΤΟ σαφέστατα έχουν υποστηρικτές στο Πεντάγωνο.

Δεδομένων αυτών των απειλών, η NSS επέμεινε ότι οι ΗΠΑ παραμένουν δεσμευμένες στους Ευρωπαίους συμμάχους τους και εταίρους, και στο Άρθρο 5.

Η NSS θα μπορούσε να είχε εκμεταλλευτεί αυτή τη δέσμευση για να ασκήσει κριτική στο ΝΑΤΟ για το ότι δαπανά τόσα λίγα για την άμυνά του, όπως έχει δηλώσει συχνά στο παρελθόν ο trump. Αλλά αυτή τη φορά, η NSS δεν έκανε κάποια παρατήρηση ή παράπονα. Απλώς ανέφερε ότι το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να γίνει πιο ισχυρό όταν όλα τα μέλη του “αναλάβουν μεγαλύτερη ευθύνη και πληρώσουν το μερίδιο που τους αντιστοιχεί για να προστατεύσουν τα αμοιβαία μας συμφέροντα, την κυριαρχία και τις αξίες μας”. Αυτό σημαίνει την αύξηση των αμυντικών δαπανών στο “2% του ΑΕΠ μέχρι το 2024, με το 20% αυτού να αφιερώνεται στην αύξηση των στρατιωτικών ικανοτήτων”.

Την ίδια στιγμή, η NSS δεσμεύθηκε να ενισχύσει την αποτροπή και άμυνα στην ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ. Θα πρέπει να αυξηθούν οι ενοποιημένες αεροπορικές ικανότητες και ικανότητες πυραυλικής άμυνας για την αντιμετώπιση των απειλών από πυραύλους cruise, “ιδιαίτερα από το Ιράν”. Τα Ανατολικά μέλη του ΝΑΤΟ, ιδιαίτερα τα κράτη της Βαλτικής, δεν μπορούν παρά να διαβεβαιωθούν από αυτή τη στρατηγική ασφάλειας.

Η ενεργειακή ασφάλεια -μία ακόμη ανησυχία διαφόρων χωρών της ΕΕ, ιδιαίτερα εκείνων που αντιτίθενται ανοιχτά στον αγωγό Nord Stream 2 που κατασκευάζεται από τη Ρωσία, μαζί με τη Γερμανία και άλλες δύο μεγάλες δυτικοευρωπαϊκές ενεργειακές εταιρείες -αναφέρεται επίσης. Η NSS επισημαίνει ότι οι ΗΠΑ θα “συνεργαστούν με εταίρους και συμμάχους για να διαφοροποιήσουν τις πηγές της ευρωπαϊκής ενέργειας και να διασφαλίσουν την ενεργειακή ασφάλεια των ευρωπαϊκών χωρών”. Καμία αναφορά δεν έγινε στην εξάρτηση της Γερμανίας από τη ρωσική ενέργεια ή στο πώς οι ΗΠΑ θα προσπαθήσουν να αυξήσουν τις ενεργειακές εξαγωγές στην Ευρώπη. Αφέθηκε να εννοηθεί.

Από την NSS δεν απουσιάζει επίσης η κριτική για τον ρόλο της Κίνας στην Ευρώπη. Αναφέρει ότι η Κίνα “έχει κερδίσει στρατηγική θέση στην Ευρώπη επεκτείνοντας τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές της και επενδύοντας σε βασικούς κλάδους, σε ευαίσθητες τεχνολογίες και σε υποδομές”.

Τέτοιες ανησυχίες αποτυπώνουν παρόμοιες απόψεις που έχει η Γερμανία, η οποία θέλει να προστατεύσει κάποιους από τους στρατηγικούς της κλάδους -συμπεριλαμβανομένης της ενέργειας και της εξειδικευμένης μεταποίησης- από τις κινεζικές επενδύσεις ή εξαγορές. Ο Trump κάλεσε τους Ευρωπαίους να “συναγωνιστούν τις αθέμιτες εμπορικές και οικονομικές πρακτικές της Κίνας και να περιορίσουν τις εξαγορές ευαίσθητων τεχνολογιών”. Εν ολίγοις, ο trump θέλει μια πιο αυστηρή προσέγγιση για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, κάτι που θα υποστήριζαν οι Γερμανοί επιχειρηματίες.

Από τον περασμένο Ιανουάριο που ανέλαβε την εξουσία, οι Ευρωπαίοι είχαν μια περισσότερο από λανθασμένη άποψη για τον trump, ασκώντας του κριτική που αποχώρησε από την Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, για τις αμφιλεγόμενες σχέσεις του με τον Putin, για τις περικοπές στο υπουργείο Εξωτερικών και για την αποχώρηση από την ΤΡΡ. Τον επέκριναν επίσης για το ότι έδινε πολύ λίγη σημασία στη δημοκρατία και στις αξίες -λες και οι Ευρωπαίοι δεν βάζουν συχνά το συμφέρον πάνω από τις αξίες.

Ωστόσο, πέραν της άποψης της NSS για το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, αυτοί που έγραψαν την στρατηγική οδηγήθηκαν σε πολλές κατευθύνσεις. Έπρεπε να συμβιβάσουν το δόγμα “η Αμερική πρώτα” του Trump με τον ταχύτατα μεταβαλλόμενο ρυθμό της παγκοσμιοποίησης, και ιδιαίτερα με τις επιδράσεις που έχουν η κυβερνοασφάλεια και η ψηφιοποίηση σε θεσμούς και διακυβέρνηση. Με αυτές τις εντάσεις κατά νου, η NSS επιχείρησε να καθορίσει τη θέση των ΗΠΑ στον κόσμο.

Η NSS δηλώνει ότι δεν θα υπάρξει “επιβολή των αξιών μας σε άλλους… αναπτύσσουμε πολιτικές που μας δίνουν το δικαίωμα να πετύχουμε το στόχο μας ενώ οι εταίροι μας πετυχαίνουν το δικό τους”. Οι υποστηρικτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι ακτιβιστές των αστικών κινημάτων ίσως απογοητεύτηκαν από αυτές τις δηλώσεις, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που οι αξίες βρίσκονται υπό πολιορκία από ψευδείς ειδήσεις, παραπληροφόρηση και αυταρχικές χώρες.

Οι ευρωπαίοι ωστόσο μπορούν να παρηγορηθούν από το ότι το ΝΑΤΟ και η ΕΕ έχουν ακόμη σημασία για τις ΗΠΑ -παρά το ότι λεγόταν πριν από ένα χρόνο. Αλλά δεν θα πρέπει να κάνουν λάθος για την εγγενή καχυποψία του trump στους πολυμερείς οργανισμούς. Το συμπέρασμα της NSS ήταν πως ο πρόεδρος θέλει value for money.

Capital.gr 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024