Επιστροφή στην εποχή των ιμπεριαλισμών

Γράφει ο Θανάσης Παπαδημητρίου 

100 χρόνια μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, και  η ιστορία μοιάζει να έχει κλείσει μια παρένθεση που άνοιξε με την επικράτηση των μπολσεβίκων στη Ρωσία.

Οι χώρες που πρωτοστατούσαν, οι τότε αποικιοκρατικές χώρες, μοιάζει να ξαναβρίσκουν τον παλιό τους εαυτό. Ας μην ξεχνάμε ότι όσο υπήρχε η Σοβιετική Ένωση, οι συνεργασίες κινούνταν στη βάση μιας αντικομμουνιστικής λογικής παρά μιας λογικής συνεργασίας στη βάση των τρεχόντων συμφερόντων τους. Πρώτιστος στόχος ήταν η αντιπαράθεση ανάμεσα στα διαφορετικά παραγωγικά μοντέλα. Η ιστορία δηλαδή μοιάζει να ξαναγυρίζει εκεί όπου είχε σταματήσει.

Φτάνουμε λοιπόν στο σήμερα και παρατηρούμε ότι όλοι οι σχηματισμοί που είχαν δημιουργηθεί αμέσως μετά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, μοιάζουν να φθίνουν, να μην έχουν μέλλον και να δημιουργείται πάλι μία κατάσταση που θυμίζει το παγκόσμιο σκηνικό που κυριαρχούσε πριν από 100 χρόνια. Συνεργασίες πρόσκαιρες ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές  δυνάμεις, τότε αποικιοκρατικές σήμερα νεοαποικιοκρατικές.

ΟΗΕ ΝΑΤΟ Παγκόσμια Τράπεζα ΔΝΤ, χάνουν το κύρος τους, ενώ ο παγκόσμιος οικονομικός έλεγχος πλέον βρίσκεται στις αγορές όπου λειτουργούν ανώνυμα κεφάλαια από επώνυμες όμως ομάδες. Η ίδια η ΕΟΚ έχει μετατραπεί σε μεγάλο βαθμό σε αποικιοκρατούμενη ζώνη των Γερμανών.

Τότε στο παγκόσμιο στερέωμα κυριαρχούσε η Αγγλία με δεύτερη τη Γαλλία. Οι δυο μαζί έλεγχαν τη συντριπτική πλειοψηφία των αποικιών ενώ ακολουθούσαν ΗΠΑ και Γερμανία. Παρ’  όλο που σε όγκο παραγωγής ήδη από το 1900 οι ΗΠΑ ήταν πρώτες στον κόσμο  με δεύτερη τη Γερμανία, ο περιορισμός που επέβαλαν Άγγλοι και Γάλλοι στη είσοδο προϊόντων από τρίτες χώρες στις αποικίες τους, δημιουργούσε μια ασφυκτική κατάσταση για τις δύο πρώτες, που νομοτελειακά οδήγησε στους δύο Παγκόσμιους πολέμους.

Με το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου το σκηνικό αλλάζει.

Οι ΗΠΑ νικήτριες πλέον επιβάλουν τους δικούς τους όρους, που δεν είναι άλλοι από τις ανοιχτές πόρτες, την κατάργηση δηλαδή των περιορισμών που υπήρχαν, ώστε να μπορούν να διεισδύουν σε όλες τις αγορές του κόσμου.

Παράλληλα όμως με την διαμόρφωση του νέου παγκόσμιου σκηνικού μετά την οκτωβριανή επανάσταση, έχουμε και την ιδεολογική  διαφοροποίηση στον τρόπο που αναλύουν τα λαϊκά κινήματα την παγκόσμια πραγματικότητα.

Υπάρχει πλέον μια παγκόσμια σταθερά που είναι η ΕΣΣΔ.

Στις αναλύσεις των κομμάτων και των διανοουμένων, υπάρχει ένα διαφορετικό μοντέλο, που μπορεί να λειτουργεί ως σημείο αναφοράς, άσχετα αν αυτό γίνεται αποδεκτό αυτούσιο ή με διαφοροποιήσεις.

Ο κρατισμός δείχνει να κυριαρχεί στη λογική της ανατροπής του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, κάτι που προτάσσει η Λενινιστική λογική, μη δίνοντας βάση στο γεγονός ότι  το κράτος ως απαραίτητος όρος για την καπιταλιστική συγκρότηση, θα έπρεπε και το ίδιο να αντικατασταθεί από άλλες δομές.

Όσο όμως υπάρχει η ΕΣΣΔ μια τέτοια αμφισβήτηση ελάχιστα απασχολεί τα κινήματα της Περιφέρειας του άνισα δομημένου καπιταλιστικού συστήματος, που διψάνε για μια ανθρώπινη κοινωνία και αυτή τη βλέπουν στο σοβιετικό μοντέλο.

Στα δε κινήματα της Μητρόπολης το αδιέξοδο είναι ακόμα μεγαλύτερο μιας και δεν είναι εύκολο για τους πολίτες να απαρνηθούν την ευημερία που τους παρέχουν οι κυβερνήσεις τους, στηρίζοντας παράλληλα την εκμετάλλευση των χωρών της Περιφέρειας από τα πολυεθνικά μονοπώλιά τους.

Με το τέλος της ΕΣΣΔ το παλιό σκηνικό επανεμφανίζεται.

Οι πάλαι ποτέ ευρωπαϊκές αποικιοκρατικές χώρες, ψάχνουν να βρουν το βηματισμό που είχαν χάσει. Όσο διαρκούσε ο διπολισμός η ομπρέλα της Ευρωπαϊκής Ένωσης λειτούργησε προστατευτικά, οι δε ΗΠΑ στην προσπάθειά τους να φρενάρουν τις συμπάθειες των λαών για το σοβιετικό μοντέλο στήριξαν τα σοσιαλδημοκρατικά μοντέλα που εμφανίζονταν στη γηραιά Ήπειρο.

Στην αυγή όμως της δεκαετίας του ‘90 με τη διάλυση τα Σοβιετικής Ένωσης, όλοι οι παλιοί πειρατές, θεωρούν ότι μπορούν πλέον να κινηθούν επιθετικά ενάντια στους λαούς και φυσικά να αρχίσουν να ξηλώνουν τις όποιες παροχές θεωρούνταν υπερβολικές για την κοινωνική διάρθρωση των ανεπτυγμένων χωρών.

Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής,  Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία και όλες οι χώρες που την ανάπτυξή τους την οφείλουν στην εκμετάλλευση των χωρών της Περιφέρειας, ανοίγουν πανιά για να διαμορφώσει η κάθε μια τον δικό της χώρο επιρροής.

Έχοντας αφήσει μακριά τις καταστροφικές συνέπειες του πολέμου επανατοποθετούνται στο καινούργιο παγκόσμιο πλαίσιο.

Αναμφισβήτητα οι ΗΠΑ όντας στο κέντρο του παγκόσμιου άνισα δομημένου παραγωγικού συστήματος, δεν είναι ένας ανάμεσα στους πολλούς αλλά η κυρίαρχη δύναμη, έχοντας ξεπεράσει κατά πολύ σε δομές οικονομικές στρατιωτικές πολιτιστικές την προκάτοχό της Μεγάλη Βρετανία. Στη ουσία καλύπτει τη γη με ένα πλέγμα τραπεζών, στρατιωτικών βάσεων με τεράστιο στόλο και αεροπορία και με ένα σύνολο δορυφόρων που είναι το μάτι και το αυτί τους σε όλο τον κόσμο, ενώ ταυτόχρονα αναβαθμίζου τη δυναμική της πολεμικής της μηχανής. Κατέχει και ελέγχει τον μεγαλύτερο όγκο σε πρώτες ύλες, ενώ οι κυβερνήσεις των εξαρτημένων απ αυτές χωρών συχνά μοιάζουν με μαριονέτες.

Η Κίνα με τα ανοίγματά της στον άκρατο καπιταλισμό στα αστικά κέντρα και αναπαριστώντας στην ουσία το παγκόσμιο άνισα δομημένο παραγωγικό σύστημα μέσα στα όριά της, κατάφερε να αναδειχθεί στον μεγάλο διεκδικητή  του θρόνου όπως τονίζουν πολλοί αναλυτές, προσπερνώντας όμως την ουσία του θέματος, που δεν είναι άλλη από τον περιορισμένο χώρο όπου αναπτύσσεται και που αργά ή γρήγορα θα βιώσει έντονες εσωτερικές κοινωνικές αντιθέσεις. Κάτι δηλαδή που αντιμετωπίζουν οι υπόλοιπες πρώην αποικιοκρατικές χώρες σε επίπεδο γης με τις υπανάπτυκτες χώρες της Περιφέρειας.

Στη Κίνα, Μητρόπολη και Περιφέρεια βρίσκονται στο ίδιο κράτος, στο ίδιο έθνος.

Αν υπάρχει όμως μια χώρα που αυτή τη στιγμή κινείται στα ίσα απέναντι στις ΗΠΑ είναι η Γερμανία

Ως επικεφαλής των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσα από τους διάφορους μηχανισμούς της, αλλά και πιο συγκεκριμένα της ευρωζώνης, είναι σε θέση να ελέγχει καταστάσεις να καθοδηγεί οικονομικά τους εταίρους της και να συγκρούεται ή να συνεργάζεται με τρίτες χώρες.  Στην ουσία εκμεταλλεύεται τη θέση της για να ισχυροποιεί την αποτελεσματικότητά της.

Έτσι λοιπόν φτάνουμε στο σημείο να βλέπουμε μία Γερμανία όπου δεν είναι απλά η τέταρτη οικονομία στον κόσμο σε δύναμη σε ΑΕΠ, αλλά είναι μία χώρα που πλέον διαχειρίζεται ένα ΑΕΠ λίγο-πολύ ίσο με αυτό των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, να μπορεί να συγκρούεται είτε άμεσα είτε έμμεσα με αυτές και να διαμορφώνει νέες συνεργασίες έξω από τα όρια του ΝΑΤΟ.

Ταυτόχρονα προσπαθεί να δημιουργηθεί ευρωπαϊκός στρατός που σε τελική ανάλυση θα είναι αυτή που θα εξουσιάζει. Ίσως είναι και ένας από τους λόγους που οι Αμερικάνοι συνεχίζουν να κρατάνε το ΝΑΤΟ, προβάλλοντας το άλλοθι ότι άλλη αμυντική συμμαχία δεν χρειάζεται.

 Πέρα από την κλασσική συνεργασία της Γερμανίας με την Τουρκία μία συνεργασία που κρατάει 150 χρόνια, από τότε δηλαδή που δημιουργήθηκε γερμανικό κράτος, παρατηρείται και μια σοβαρή επαναπροσέγγιση με τη Ρωσία, συγκροτώντας σταδιακά τον άξονα Βερολίνο Μόσχα Άγκυρα.

Η Ρωσία μπορεί να έχει ένα τεράστιο οπλοστάσιο και τεράστια αποθέματα πρώτων υλών παρόλα αυτά σήμερα παραμένει πολύ μικρή οικονομικά για να επηρεάζει τις διεθνείς συγκυρίες. Η Γερμανία και η Τουρκία από την άλλη έχουν ανάγκη τα ενεργειακά αποθέματα της Ρωσίας.

Σ αυτό το γεωπολιτικό περιβάλλον ο λαοί μοιάζουν να βρίσκονται σε απόγνωση. Το ίδιο και ο Ελληνικός.

Τα ιδεολογικά ρεύματα τα πολιτικά κινήματα μοιάζουν να μην έχουν ξεπεράσει το σοκ από τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Σκέφτονται και λειτουργούν με όρους εξωπραγματικούς για τις νέες συγκυρίες.

Δυσκολεύονται να ξεπεράσουν την αποτυχημένη εξέλιξη του κρατικίστικου μοντέλου που είχε αναπτυχθεί στη Ρωσία, ενώ το κοινωνικό σοσιαλδημοκρατικό μοντέλο της δυτικής Ευρώπης, απομακρύνεται  όλο και πιο πολύ.

Είναι η στιγμή και η ανάγκη που οι λαοί, οι διανοούμενοι καλούνται να προτάξουν ένα διαφορετικό εναλλακτικό μοντέλο, να καταθέσουν νέους όρους που θα διαμορφώνουν τον τρόπο ανάγνωσης και αντιμετώπισης του παγκόσμιου άνισα δομημένου παραγωγικού συστήματος.

Χρειάζεται να προταθεί ένα πλαίσιο πάνω στο οποίο θα μπορέσουν να αναπτυχθούν οι μικρές κοινωνίες και θα αμυνθούν στην παντοκρατορία των πολυεθνικών μονοπωλίων. Θα κατοχυρώνουν τα βασικά δικαιώματα των πολιτών σε επίπεδο πολιτικό, οικονομικό, πολιτιστικό.

Χρειάζεται να προταθούν οι όροι ενός νέου διεθνισμού των λαών της Γης.

Ο κρατισμός δεν είναι η λύση ούτε και τα ανοιχτά σύνορα. Η λύση βρίσκεται στον μεγαλύτερο δυνατό έλεγχο των παραγωγικών δυνάμεων από τα μεγαλύτερα δυνατά τμήματα του λαού

Η λύση απαιτεί θεσμούς που να διατηρούν σταθερές διαδικασίες ανακατανομής του κοινωνικού πλούτου. Απαιτεί θεσμούς που θα ενεργοποιούν τον πολίτη και θα τον βάζουν μπροστά στις διαδικασίες που ορίζουν τη ζωή του.

Πηγή:Το κοινόν