Με άλλοθι τη Ρωσία
Γράφει ο Γιώργος Καπόπουλος
Η πολιτική αλληλεγγύη των συμμάχων της Βρετανίας με απελάσεις Ρώσων διπλωματών για την υπόθεση Σκριπάλ είναι αναμφισβήτητα μια επικοινωνιακή επιτυχία για την κυβέρνηση της Μέι. Μια επιτυχία σχετική, καθώς η κυβέρνηση των Συντηρητικών και το κυβερνών κόμμα, βαθιά διαιρεμένοι γύρω από το Brexit, σε εμφανή ακόμη σύγχυση για το τι θέλουν για την επόμενη μέρα, δεν θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν την εντυπωσιακή συμπαράταξη συμμάχων και εταίρων στις διαπραγματεύσεις με την Ε.Ε.
Τούτων λεχθέντων, στο επίπεδο των εντυπώσεων το Λονδίνο δημιούργησε την αίσθηση ή την ψευδαίσθηση ότι παρενέβη καταλυτικά στη διαμόρφωση ενός κοινού παρονομαστή της Δύσης απέναντι στη Μόσχα.
Συμβολικά μέτρα
Παρά το γεγονός ότι η σκλήρυνση της στάσης της Δύσης απέναντι στη Ρωσία του Πούτιν σε επίπεδο συμβολισμών ξεπερνά και τις χειρότερες στιγμές του πρώτου Ψυχρού Πολέμου την περίοδο 1947-1991, η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη.
Σε ό,τι αφορά τις ΗΠΑ, η μαζική απέλαση εξήντα Ρώσων διπλωματών συνδέεται και με την είσοδο στην κυβέρνηση γερακιών όπως ο νέος υπουργός Εξωτερικών Πομπέο και ο επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας Μπόλτον, αλλά κυρίως εντάσσεται στη συνεχή πίεση που υφίσταται ο Τραμπ με τη συνεχιζόμενη έρευνα για την ανάμειξη του Κρεμλίνου υπέρ του στην προεκλογική εκστρατεία του 2016. Ένα ανοιχτό μέτωπο που οδηγεί τον Τραμπ σε επικοινωνιακούς αντιπερισπασμούς, για να αποδείξει ότι δεν έχει εξαρτήσεις από τη Μόσχα.
Σε ό,τι αφορά τη Γερμανία, η απέλαση τεσσάρων Ρώσων διπλωματών εντάσσεται στην οριακή προσπάθεια εξισορρόπησης μιας στρατηγικής σχιζοφρένειας: το Βερολίνο εξαρτάται, όπως η Ευρώπη συνολικά, από τις ΗΠΑ για την εγγύηση της ασφάλειας από εξωτερικές απειλές και ταυτόχρονα από τη Ρωσία για την ενεργειακή του επάρκεια.
Άλλωστε, λίγες ώρες μετά την απέλαση των Ρώσων διπλωματών από τη Γερμανία, δόθηκε από τις αρμόδιες υπηρεσίες στο Βερολίνο η τελική έγκριση για την κατασκευή του υποθαλάσσιου αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream II που θα συνδέει απευθείας τη Ρωσία με τη Γερμανία.
Στα παραπάνω να προσθέσουμε την ανάγκη να σταθεί η Γερμανία αλληλέγγυα στις χώρες του Βορρά, που υπό την ηγεσία της Ολλανδίας απορρίπτουν επί της ουσίας την ατζέντα μεταρρυθμίσεων του Μακρόν στην Ευρωζώνη. Οι χώρες του Βορρά είναι οπαδοί της κληρονομιάς Σόιμπλε και εκτιμούν ότι απειλούνται και από ενδεχόμενη δημοσιονομική χαλάρωση αλλά και από πιθανή έλλειψη αποφασιστικότητας απέναντι στη Μόσχα.
Για την Ιταλία, που συνήθως είναι αρνητική σε κυρώσεις κατά της Μόσχας, η απάντηση βρίσκεται στη μετεκλογική ακυβερνησία, που δεν επιτρέπει σε μια κυβέρνηση που διεκπεραιώνει τις τρέχουσες υποθέσεις να διαφοροποιηθεί από το Παρίσι και το Βερολίνο, καθώς η Ρώμη θα χρειαστεί σύντομα την κατανόηση της Μέρκελ και του Μακρόν για τον δημοσιονομικό της εκτροχιασμό.
Σε ό,τι αφορά τη Γαλλία, είναι προφανές ότι σε μια στιγμή που ο Μακρόν αναζητά ευρωπαϊκές συμμαχίες για τη μεταρρύθμιση της Ευρωζώνης δεν μπορούσε να διαφοροποιηθεί από τη Γερμανία και την Ιταλία, που είναι οι βασικοί συνομιλητές του στην ενδοευρωπαϊκή διαπραγμάτευση. Σχεδόν ταυτόχρονα με την απέλαση των Ρώσων διπλωματών το Μέγαρο των Ηλυσίων έσπευσε να διευκρινίσει ότι ισχύει η προγραμματισμένη για τον Μάιο συνάντηση Μακρόν-Πούτιν.
Έτσι, η υπόθεση Σκριπάλ, αντί να λειτουργήσει ως επίδειξη ενότητας και αποφασιστικότητας της Ε.Ε. και της Δύσης, οδηγεί σε συμβολικά μέτρα κατά της Ρωσίας, που δεν θίγουν ενεργειακά συμβόλαια, ούτε ματαιώνουν προγραμματισμένες συναντήσεις κορυφής.
Πολυδιάσπαση και σύγχυση
Σε δεύτερη, πιο προσεκτική ανάγνωση, λοιπόν, η αλληλεγγύη της Δύσης στη Βρετάνια αναδεικνύει τόσο την παρατεταμένη θεσμικά πολιτική κρίση στις ΗΠΑ όσο και την πολυδιάσπαση και σύγχυση που επικρατεί στην Ε.Ε. και την Ευρωζώνη για το μέλλον της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Ένα κραυγαλέο παράδειγμα της ακραίας ευρωπαϊκής πολυδιάσπασης, που αναδεικνύεται ανάγλυφα κάθε φορά που τίθεται θέμα επιβολής κυρώσεων και ενίσχυσης της παρουσίας δυνάμεων του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη, είναι η τετράδα του Βίζεγκραντ – η Πολωνία, η Τσεχία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία.
Η Πολωνία συμπλέει με τις βαλτικές χώρες, τη Φινλανδία, τη Δανία και τη Σουηδία και είναι υπέρ της πιο ακραίας περιχαράκωσης της Ε.Ε. και της Δύσης απέναντι στη Ρωσία.
Στους αντίποδες βρίσκεται η Ουγγαρία του λαϊκιστή Όρμπαν, που έχει μια ρεαλπολιτίκ ενεργειακής και εμπορικής συνεργασίας με τη Μόσχα.
Ανάμεσα στην παραπάνω αντίστιξη της Βαρσοβίας με τη Βουδαπέστη βρίσκονται η Τσεχία και η Σλοβακία.
Δεν χρειάζεται περαιτέρω τεκμηρίωση για να νομιμοποιηθεί η διαπίστωση ότι πέραν των προσχημάτων και των συμβολισμών, σχεδόν κάθε χώρα-μέλος της Ε.Ε. έχει τη δική της πολιτική απέναντι στη Ρωσία.
Δυνατότητα ελιγμών
Εξυπακούεται ότι στον βαθμό που η κρίση της Ευρωζώνης θα βραχυκυκλώνει κάθε προσπάθεια πολιτικής εμβάθυνσης της Ε.Ε. στους τομείς της εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής, τόσο θα διευρύνεται η δυνατότητα του Κρεμλίνου να ελίσσεται κατάλληλα και κατά περίπτωση, για να διασφαλίζει τα ζωτικά εθνικά συμφέροντα της Ρωσίας.
