Τι πραγματικά θέλει ο Trump από την εμπορική σύγκρουση;
του Sebastien Dullien
Εuropean Council On Foreign Relations
Οι οικονομολόγοι και οι αρθρογράφοι των εφημερίδων κάνουν εκστρατεία υπέρ της αυτοσυγκράτησης στην πρόσφατη εμπορική διαφωνία μεταξύ των ΗΠΑ και του υπόλοιπου κόσμου. Μην αποφασίζετε άμεσα για αντίποινα εναντίον της Ουάσιγκτον, υποστηρίζουν, ακόμη και αν η κυβέρνηση Trump παραβιάζει κατάφορα το πνεύμα, αν όχι το γράμμα, των κανόνων του παγκόσμιου εμπορίου.
Αντιθέτως, υποστηρίζουν, οι διαπραγματεύσεις είναι το μέσον της επιλογής. Εξάλλου, μία εμπορική διαμάχη πλήττει όλες τις πλευρές, και ένας σε πλήρη έκταση εμπορικός πόλεμος θα μπορούσε να δώσει τέλος στην τωρινή παγκόσμια ανάκαμψη. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να υπάρχει περιθώριο για μια win-win λύση. Δώστε στην κυβέρνηση Trump κάτι που είναι πολύτιμο για την ίδια, και μπορείτε να αποτρέψετε τη ζημιά στην οικονομία σας.
Οι οικονομολόγοι της Commerzbank για παράδειγμα, προέτρεψαν την Ευρωπαϊκή Ένωση να μειώσει τους δασμούς για επιβατικά αυτοκίνητα. Προτάθηκε στην Κίνα να καταστήσει ευκολότερη την πρόσβαση στην αγορά για τα αμερικανικά προϊόντα. Αυτό θα επέτρεπε στον Donald Trump να δηλώσει δημοσίως νίκη χωρίς σοβαρό κόστος για τους Ευρωπαίους, και να αναβάλλει τον εμπορικό πόλεμο.
Στα πρότυπα μοντέλα οικονομικών εγχειριδίων, αυτή η λύση έχει νόημα: οι Αμερικανοί παραγωγοί θα κέρδιζαν από το να είναι σε θέση να πουλάνε πιο εύκολα στο εξωτερικό. Στην ΕΕ και στην Κίνα οι παραγωγοί που ανταγωνίζονται με εισαγωγές από τη Βόρεια Αμερική θα υποστούν κάποιο πλήγμα, αλλά αυτό θα αποζημιωθεί και με το παραπάνω από το κέρδος των καταναλωτών, που θα πληρώσουν χαμηλότερες τιμές για αμερικανικά προϊόντα. Όλοι θα μπορούσαν να ζήσουν ευτυχισμένοι μετά από αυτό.
Ωστόσο, το ερώτημα είναι εάν οι θεωρίες των οικονομικών εγχειριδίων είναι στα αλήθεια αυτές στις οποίες στηρίζεται η πολιτική του Trump. Εάν διαβάσει κανείς προσεκτικά τα συγγράμματα του εμπορικού συμβούλου του Trump, Peter Navarro, θα δει ότι δεν επιχειρηματολογεί με βάση τα πρότυπα οικονομικά μοντέλα (δείτε για παράδειγμα το πρόσφατο άρθρο του στους Financial Times, “Donald Trump is standing up for American interests).
Αντί αυτού, ο Navarro υποστηρίζει την άποψη ότι η οικονομία της Κίνας έχει αυξηθεί ταχύτατα τα τελευταία χρόνια, και ότι η χώρα προσπαθεί να “συμβαδίσει με τις αναδυόμενες βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας”. Ξεκάθαρα διαχωρίζει την στρατηγική “Made in China 2025” με βάση την οποία η κινεζική κυβέρνηση θέλει να προάγει παράγοντες όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική και η κβαντική πληροφορική σε αυτοκατευθυνόμενα οχήματα, αυτοματοποιημένες εργαλειομηχανές και προηγμένες ιατρικές συσκευές.
Αναφορικά με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, ο Trump και η ομάδα του έχουν επανειλημμένως υποστηρίξει ότι πιστεύουν πως ο ΠΟΕ είναι επιζήμιος για τα συμφέροντα των ΗΠΑ (αν και οι ΗΠΑ έχουν κερδίσει περισσότερες υποθέσεις παρά έχουν χάσει)/ Ως εκ τούτου, δεν είναι αδιανόητο το γεγονός ότι η κυβέρνηση Trunp παίζει με την ιδέα του να αποχωρήσει από τον ΠΟΕ ή τουλάχιστον να διαλύσει τον Οργανισμό. Το γεγονός ότι έχουν μπλοκάρει τις υποψηφιότητες των δικαστών στο δευτεροβάθμιο όργανο είναι δύσκολο να εξηγηθεί με την πρότυπη οικονομική θεωρία. Έχει ενδιαφέρον ότι ο Navvaro προσφάτως απέφυγε να απαντήσει σε ένα ερώτημα σχετικά με το εάν οι ΗΠΑ θα αποχωρούσαν από τον ΠΟΕ υπό την κυβέρνηση Trump.
Ο στόχος να παρακμάσει η κινεζική οικονομία και ο ΠΟΕ, δεν είναι εντελώς παράλογος: Εδώ και καιρό υπάρχει μία συζήτηση για την επικείμενη γεωπολιτική αντιπαράθεση μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ. Πολλοί παρατηρητές στην Κίνα αναφέρουν ότι η κινεζική ηγεσία πιστεύει ακράδαντα στον ρόλο της χώρας ως μίας από τις παγκόσμιας δυνάμεις, αν όχι η κύρια δύναμη, του 21ου αιώνα. Ενδεχόμενη καθυστέρηση της κινεζικής ανάπτυξης, θα διασφάλιζε την κυρίαρχη θέση της Αμερικής για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Αναφορικά με τον ΠΟΕ, ακόμη και η πρότυπη οικονομική θεωρία έρχεται να συμπεράνει ότι για τις μεγάλες χώρες, το να μην συμβαδίζουν με τους κανόνες για το πώς και το πότε να επιβάλλουν δασμούς, ίσως να είναι και ωφέλιμο. Η επιβολή δασμών στις αγορές για σημαντικά εισαγόμενα αγαθά (όπως χάλυβας στην περίπτωση των ΗΠΑ) μπορεί να αλλάξει την παγκόσμια τιμή της αγοράς για αυτά τα προϊόντα και να επιτρέψει σε μεγάλες χώρες να μειώσουν το ποσό που δίνουν για τις εισαγωγές τους. ΕΝώ οι ΗΠΑ έχουν στο παρελθόν υποστηρίξει ένα παγκόσμιο εμπορικό σύστημα βασισμένο σε κανόνες με ισότιμη πρόσβαση, θα μπορούσε κανείς εύκολα να υποστηρίξει ότι η χώρα μπορεί να μεγιστοποιήσει το δικό της στενό οικονομικό συμφέρον καλύτερα εάν το παγκόσμιο εμπόριο διέπεται από το δίκαιο του ισχυρότερου.
Το πρόβλημα για την Κίνα και την ΕΕ είναι ότι εάν αυτοί οι πιο στρατηγικοί στόχοι είναι που κρύβονται πίσω από την εμπορική πολιτική του Trunp, οι διαπραγματεύσεις ενδέχεται να μην προχωρήσουν πολύ. Για την Κίνα, οι πολιτικές για τη διακοπή της αναπτυξιακής πολιτικής της χώρας δεν είναι διαπραγματεύσιμες. Και ενώ η ΕΕ θα μπορούσε επίσης να τα πάει καλύτερα από ό,τι οι μικρότερες ανεξάρτητες χώρες σε ένα παγκόσμιο εμπορικό σύστημα βασισμένο στην δύναμη, ενδεχόμενη κατάρρευση του ΠΟΕ θα ήταν κατά βάση αντίθετη με το δηλωμένο συμφέρον της ΕΕ σε ένα παγκόσμιο εμπορικό σύστημα με βάση τους κανόνες, και με ίση πρόσβαση για όλους.
Ακόμη χειρότερα, εάν ο στόχος του Trump είναι να παρακωλύσει την κινεζική οικονομία και να καταστρέψει τον ΠΟΕ, τυχόν παραχωρήσεις στις διαπραγματεύσεις απλώς θα οδηγήσουν στον επόμενο γύρο προκλήσεων απο την Ουάσιγκτον. Τα βραχυπρόθεσμα οικονομικά κέρδη απλώς τότε θα ενισχύσουν την αποφασιστικότητα της κυβέρνησης για περαιτέρω προώθηση των στρατηγικών στόχων.
Ασφαλώς, πέραν του Λευκού Οίκου, κανείς δεν ξέρει τι στα αλήθεια θέλει ο Trump. Ωστόσο, εκτιμώντας ότι ο Trunp είναι απλώς παρορμητικός χωρίς κανένα στρατηγικό στόχο, θα μπορούσε να αποδειχθεί πολύ κοστοβόρο στο τέλος. Εξάλλου, κανείς δεν πρέπει να υποτιμά τον αντίπαλό του.
