“Ευκαιρίες” βλέπουν οι Κινέζοι με την προεδρία του Trump
του Francois Gogement
European Council On Foreign Relations
Για τους Ευρωπαίους αναγνώστες που είναι συνηθισμένοι σε ευρεία κριτική του Donald Trump (κάποιες φορές από ηγέτες στο ανώτατο επίπεδο), οι σχετικά ήπιες συζητήσεις των Κινέζων εμπειρογνωμόνων και αξιωματούχων για τον Αμερικανό πρόεδρο, μπορεί να αποτελέσουν έκπληξη.
Ακόμη και πριν από την εκλογή του, ο Trump τράβηξε την προσοχή της Κίνας, όπου υπήρχαν ελπίδες πως -ως επιχειρηματίας που είχε ανέλθει στην κορυφή της αμερικανικής πολιτικής- θα μπορούσε να πετύχει συμφωνίες με το Πεκίνο βασισμένες σε καθαρή διαπραγμάτευση παρά σε συμφωνίες βασισμένες σε αξίες. Αυτές οι απόψεις είναι συχνές. Αν και οι Κινέζοι παρατηρητές των ΗΠΑ αναγνωρίζουν τα ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά του Trump, επίσης απαξιώνουν μεγάλο μέρος της ανάλυσης του αμερικανικού κατεστημένου για τον ίδιο, θεωρώντας το ως αδιέξοδο σε σχέση με το ελεύθερο στυλ του της σύναψης συμφωνιών. Πραγματικά, ένας Κινέζος αναλυτής κάνει λόγο για θάρρος και αποφασιστικότητα του Trump δίνοντας έμφαση στις θετικές επιδράσεις των πολιτικών του στην αμερικανική οικονομία.
Ασφαλώς, αυτό εγείρει ερωτήματα για το εάν οι Κινέζοι εμπειρογνώμονες υιοθετούν αυτές τις θέσεις επειδή διαισθάνονται ότι υπάρχουν ευκαιρίες προς εκμετάλλευση, ή επειδή παίρνουν τον Trump στα σοβαρά -συμπεριλαμβανομένης της ανακοινωθείσας αντίδρασης εναντίον της Κίνας. Τα περισσότερα σχόλια εξωτερικής πολιτικής υπογραμμίζουν την πρώτη ερμηνεία, υποστηρίζοντας ότι η αδιαφορία του Trump για τους παραδοσιακούς θεσμούς της δυτικής συμμαχίας και οι επιθέσεις εναντίον παλαιών συμμάχων, είναι πολύ καλές ευκαιρίες για να τις αφήσουν να περάσουν.
Ωστόσο, αυτή η εκδοχή της China Analysis δείχνει ότι η δεύτερη ερμηνεία είναι πιο ακριβής. Πρώτον, οι Κινέζοι αναλυτές ανησυχούν πραγματικά για μια ενδεχόμενη “επίθεση” εμπορικών κυρώσεων -ένας πρώτος γύρος θα τεθεί σε εφαρμογή στις 6 Ιουλίου. Έχει ενδιαφέρον ότι οι Κινέζοι εμπειρογνώμονες ίσως έχουν μια πιο αυστηρή στάση από ό,τι οι Κινέζοι αξιωματούχοι στον τομέα του εμπορίου: οι πρώτοι παροτρύνουν τους δεύτερους να το αντιμετωπίσουν, σίγουροι ότι η Κίνα έχει μεγαλύτερη ισχύ από τις ΗΠΑ. ΟΙ Κινέζοι αξιωματούχοι στον τομέα του εμπορίου παραμένουν απρόθυμοι να δηλώσουν οποιονδήποτε αριθμητικό στόχο ή δέσμευση αναφορικά με το εμπόριο για να καταπραΰνουν τις ΗΠΑ και σίγουρα δεν πρόκειται να αποκηρύξουν το σχέδιο “Made in China 2025” για την βιομηχανία. Αυτή η στρατηγική για την απόκτηση προηγμένης τεχνολογίας είναι ίσως το κεντρικό στοιχείο των νέων πολιτικών ανάπτυξης της χώρας, αλλά έχει γίνει ένα σύμβολο του κινεζικού κράτους στο εξωτερικό. Παρόλα αυτά, η Κίνα έχει ανακοινώσει παραχωρήσεις σε άλλους τομείς, όπως είναι οι αγροτικές και ενεργειακές εισαγωγές, η τραπεζική απελευθέρωση, οι δασμοί στα αυτοκίνητα και οι κανόνες για πλήρη ξένη ιδιοκτησία των επιχειρήσεων σε κλάδους που προηγουμένως περιοριζόταν σε κοινοπραξίες.
Αυτές οι παραχωρήσεις δεν έγιναν στους διαπραγματευτές της ΕΕ. Ωστόσο οι Κινέζοι αξιωματούχοι έχουν πει ότι τα μέτρα ήρθαν ως απάντηση των ευρωπαϊκών απαιτήσεων όταν, στην πραγματικότητα, υπεύθυνος ήταν ο Λευκός Οίκος. Υπάρχει ένα ανοιχτό ερώτημα για το τι θα γίνει με αυτές τις παραχωρήσεις τώρα που η Κίνα έχει ανακοινώσει ότι, ως συνέπεια των νέων αμερικανικών δασμών στα κινεζικά προϊόντα, θα ακυρώσει όλες τις προηγούμενες εμπορικές συμφωνίες με τις ΗΠΑ.
Οι Κινέζοι εμπειρογνώμονες δίνουν μέγιστη προσοχή στο περιβάλλον που αλλάζει γύρω από τον Trump. Μιλούν -αν και όχι χωρίς λόγο- για μια διαίρεση μεταξύ των “στρατιωτικών γερακιών” και της “συμμαχίας της Goldman” εντός της κυβέρνησης του Trump. Αυτοί οι εμπειρογνώμονες επίσης αναγνωρίζουν ότι τα συμφέροντα των αμερικανικών επιχειρήσεων -όπως παρουσιάστηκαν από το Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο- ίσως να διαφέρουν από αυτά των εργαζόμενων. Αντιστοίχως, η Κίνα έχει ασκήσει έντονες πιέσεις σε βασικές αμερικανικές πολιτείες για τη στήριξή τους στην εμπορική διαφωνία: μέσα σε μόλις μία εβδομάδα του Μαΐου αυτό το χρόνο, Η China Daily δημοσίευσε άρθρα για τα συμφέροντα που έχουν το Αρκάνσας, το Κεντάκι, το Μέην, η Αλάσκα στις γεωργικές εξαγωγές προς την Κίνα και στις επενδύσεις στη δημιουργία θέσεων εργασία από την Κίνα. Και το μεγαλύτερο μέρος των προσφάτως ανακοινωθέντων αντιποίνων από την Κίνα, εστιάζουν στις αγροτικές και ενεργειακές εξαγωγές, από πολιτείες που είναι υπέρ του Trump.
Άλλη μια εξήγηση για την ανάλυση των Κινέζων παρατηρητών των ΗΠΑ, είναι ότι τείνουν να βλέπουν την μακροχρόνια εικόνα: Η Αμερική είναι σε αργή παρακμή. Διαλύεται από τον αυξημένο εσωτερικό πολιτικό διχασμό και συνεχίζει να αποσύρεται από τις παγκόσμιες δεσμεύσεις που ανέλαβε ο προκάτοχος του Trump, Barack Obama. Οι Ταϊβανέζοι εμπειρογνώμονες φαίνεται να συμμερίζονται μεγάλο μέρος αυτής της εικόνας -αν και, από τη στιγμή που ο Trump έγινε πρόεδρος, η Ουάσιγκτον έχει αναβαθμίσει τη σχέση της με το Ταϊπέι, δημιουργώντας μια νέα διπλωματική υποδομή που φυλάσσεται από Αμερικανούς πεζοναύτες στην Ταϊβάν, υπογράφοντας νέα ταξιδιωτική πράξη με την Ταϊβάν και εμπλεκόμενη σε μεγάλες πωλήσεις όπλων στην χώρα.
Σε όλες αυτές τις συζητήσεις, δεν υπάρχει καμία αναφορά σε κάποια από τα πιο στρατηγικά σημαντικά ζητήματα στην σινό-αμερικανική σχέση: τη Βόρεια Κορέα, τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας και τη διεθνή τάξη. Βραχυπρόθεσμα, τουλάχιστον, οι απειλές του Trump και τα ανοίγματα στο εμπόριο φαίνεται να έχουν τραβήξει την προσοχή των περισσότερων ειδικών και των επίσημων ΜΜΕ στην Κίνα. Σε περίπτωση που ξεσπάσει ένας μεγάλος εμπορικός πόλεμος ή εάν οι ΗΠΑ υπαναχωρήσουν από τις θέσεις τους, οι Κινέζοι παρατηρητές των ΗΠΑ αναμφισβήτητα θα στρέψουν την προσοχή τους στη μεγάλη στρατηγική καθώς το Πεκίνο είτε θα προχωρήσει σε αντίποινα είτε θα νικήσει. Αλλά για την ώρα, εστιάζουν σε πιο περιορισμένο εύρος.
