Βloomberg: Το Ιράν σνόμπαρε τον Τραμπ και τώρα αντιμετωπίζει τις συνέπειες
Του Leonid Bershidsky
Το τελευταίο tweet του Τραμπ που έλεγε στο Ιράν ότι θα υποστεί “συνέπειες τις οποίες ελάχιστοι στην ιστορία έχουν βιώσει στο παρελθόν” είναι σχεδόν πανομοιότυπο με τις απειλές που εκτόξευσε τον Αύγουστο του 2017 προς τη Βόρεια Κορέα. Τότε, ο Τραμπ απείλησε με “φωτιά, οργή και πραγματική ισχύ, που όμοιά της δεν έχει ξαναδεί ο κόσμος ποτέ πριν”. Αυτή τη φορά εννοεί αυτά που λέει όσο και τότε, αλλά υπάρχει μεγαλύτερη εχθρότητα απέναντι στο Ιράν σε αυτό το tweet, όπου ο Τραμπ τα έγραψε όλα με κεφαλαία γράμματα.
Το tweet του Τραμπ αποτελεί απάντηση στην ομιλία του προέδρου του Ιράν, Χασάν Ροχανί, την Κυριακή, κατά την οποία ο Πρόεδρος του Ιράν προειδοποίησε τον Πρόεδρο των ΗΠΑ να μην “παίζει με την ουρά του λιονταριού”. “Οι Αμερικανοί, πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι η ειρήνη με το Ιράν είναι η μητέρα της ολοκληρωτικής ειρήνης και ο πόλεμος εναντίον του Ιράν είναι η μητέρα όλων των πολέμων” είπε.
Ο Ροχανί, φυσικά, δεν απειλούσε να επιτεθεί στις ΗΠΑ, αλλά τις προειδοποιούσε να μην επιτεθούν στο Ιράν. Η ρητορική του δεν διαφέρει ιδιαίτερα από της Βόρεια Κορέας, αν και είναι πιο ήπια: Το Ιράν, σε αντίθεση με τη Βόρεια Κορέα, δεν διαθέτει πυρηνικά όπλα και δεν υπάρχει τρόπος να καταπολεμήσει τη συμβατική στρατιωτική δύναμη των ΗΠΑ. Αλλά οι Ιρανοί κάνουν τον Τραμπ πιο έξαλλο από τον αρχηγό της Βόρειας Κορέας Κιμ Γιονγκ Ουν – όχι επειδή είναι πιο επικίνδυνοι, αλλά επειδή αρνούνται να συμμορφωθούν στις προσταγές του.
Ο Κιμ συμφώνησε να συναντηθεί με τον Τραμπ και συμμετείχε σε μια μεγάλη τηλεοπτική εκπομπή. Αυτό, προφανώς, ήταν σημαντικότερο για τον Τραμπ, συγκριτικά με την ουσία του προβλήματος της χώρας του με τη Βόρεια Κορέα. Παρόλο που υπήρξαν ελάχιστα αποτελέσματα από τις “νεφελώδεις” συμφωνίες που επιτεύχθηκαν στη Σιγκαπούρη, ο Τραμπ σταμάτησε να προσβάλλει και να απειλεί τον Κιμ στο Twitter.
Οι Ιρανοί ηγέτες, από την πλευρά τους, ήταν ανυποχώρητοι στο ότι δεν ήθελαν να προχωρήσουν σε συνομιλίες με τον Τραμπ. Το διεθνές πρακτορείο ειδήσεων Mehr, μια από τις διεθνείς φωνές του ιρανικού καθεστώτος, ανέφερε πρόσφατα, επικαλούμενο τον εκπρόσωπο του Ροχανί, Mahmoud Vaezi, ότι ο Τραμπ ζήτησε “οκτώ φορές” να συναντηθεί με τον Ροχανί, όταν ο τελευταίος παρευρέθηκε στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη πέρυσι, αλλά τα αιτήματά του απορρίφθηκαν. Το “οκτώ φορές” θα μπορούσε να είναι υπερβολή, αλλά η Washington Post ανέφερε επίσης πέρυσι ότι ο Τραμπ είχε ενδιαφερθεί για μια συνάντηση και ζήτησε από τον Γάλλο πρόεδρο Εμμάνουελ Μακρόν να μεσολαβήσει, αλλά ούτε αυτό λειτούργησε.
Είναι αρκετά πιθανό ο Τραμπ να ήθελε να επαναδιαπραγματευτεί την πολυμερή συμφωνία του Ιράν του 2015, για την οποία ο Τραμπ εκτιμά εδώ και πολύ καιρό ότι είναι πολύ αδύναμη για να λειτουργήσει προς το συμφέρον των ΗΠΑ. Έτσι, η περιφρόνηση του Ιράν είχε συνέπειες: Τον Μάιο, ο Τραμπ εξαίρεσε τις ΗΠΑ από τη συμφωνία. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου προκάλεσε την οργή του Τραμπ, στρέφοντας την προσοχή του στην παρουσία του Ιράν στη Συρία, όπου η Ισλαμική Δημοκρατία παρείχε στήριξη στον Πρόεδρο Μπασάρ Αλ Ασάντ και στον σύμμαχο του Προέδρου της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν. Και η Σαουδική Αραβία, της οποίας οι ηγέτες εργάστηκαν για να οικοδομήσουν μια ζεστή σχέση με τον Τραμπ, ωθούν τον Αμερικανό Πρόεδρο προς το να περιορίσει την επιρροή του Ιράν στην περιοχή.
Είναι πιθανώς πολύ αργά τώρα για μια φωτογραφία όπως αυτές που τραβήχτηκαν στη Σιγκαπούρη. Η οργή του Τραμπ προς το Ιράν θα συνεχίσει να έχει συνέπειες, ίσως όχι έναν κατακλυσμό απειλών, αλλά όπως και να έχει, θα είναι δυσάρεστες.
Πιθανώς δεν θα είναι στη Συρία. Ο Νετανιάχου συνεργάζεται με τον Πούτιν για να κρατήσει μακριά τις ιρανικές δυνάμεις από τα σύνορα Συρίας-Ισραήλ στα Όρη του Γκολάν, καθώς τα στρατεύματα του Ασάντ καταλαμβάνουν την περιοχή. Προφανώς πέτυχαν μια άτυπη συμφωνία, σύμφωνα με την οποία, εάν ο Πούτιν αδυνατεί να κρατήσει υπό έλεγχο τους Ιρανούς, η Ρωσία δεν θα αντιταχθεί στις ισραηλινές επιθέσεις κατά των ιρανικών στρατευμάτων στη Συρία.
Ο Τραμπ ενέκρινε προφανώς τη συμφωνία Ρωσίας-Ισραήλ κατά τη συνάντησή του με τον Πούτιν στο Ελσίνκι. “Ο Πρόεδρος Πούτιν συμμετέχει τώρα ενεργά σε μια συζήτηση με τον Νετανιάχου σχετικά με το γεγονός ότι εργαζόμαστε στο ζήτημα της Συρίας και όσον αφορά στην ασφάλεια και τη μακροπρόθεσμη ασφάλεια του Ισραήλ”, δήλωσε ο Τραμπ την περασμένη εβδομάδα.
Με τον Πούτιν και τον Νετανιάχου να χειρίζονται την κατάσταση όπως θα ήθελε ο Τραμπ, οι ΗΠΑ δεν χρειάζεται να συμμετέχουν στρατιωτικά στη Συρία. Η απειλή, ωστόσο, έγκειται σε κάτι άλλο. Οι ιρανοί ηγέτες – και ο Ροχανί και ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ – δήλωσαν πρόσφατα ότι αν δεν επιτρέπεται στο Ιράν να εξάγει πετρέλαιο, ούτε τα άλλα έθνη του Περσικού Κόλπου θα το καταφέρουν. Αυτό θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως μια απειλή να παρεμποδίσει το Ιράν τα Στενά του Ορμούζ, μέσω των οποίων περνά περίπου το 30% των παγκόσμιων εξαγωγών πετρελαίου. Κάποιοι πιο χαμηλόβαθμοι ιρανοί αξιωματούχοιδήλωσαν ανοιχτά ότι υπάρχει τέτοιο σχέδιο.
Είναι αμφίβολο το γεγονός ότι το Ιράν θα το πάει τόσο μακριά και θα διακινδυνεύσει μια στρατιωτική αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ – ειδικά από τη στιγμή που οι ναυτικές του δυνάμεις στην περιοχή αποτελούνται κατά κύριο λόγο από πλοία που χρονολογούνται από τη δεκαετία του 1960 και του 1970. Αυτή δεν είναι μια μάχη που μπορεί να κερδίσει το Ιράν. Επομένως, ακόμη και αν οι ΗΠΑ προσπαθήσουν να εμποδίσουν τα ιρανικά δεξαμενόπλοια να περάσουν από τα Στενά του Ορμούζ, το Ιράν πιθανότατα θα επικεντρωθεί σε εναλλακτικές χερσαίες εξαγωγικές διαδρομές και θα βασιστεί στη βοήθεια από την ΕΕ, τη Ρωσία και την Κίνα στην καταπολέμηση των κυρώσεων από τις ΗΠΑ. Τα κράτη της ΕΕ εξετάζουν το ενδεχόμενο να διατηρήσουν οικονομικά κανάλια ανοιχτά για το Ιράν όταν εφαρμοστούν πλήρως οι κυρώσεις των ΗΠΑ τον Νοέμβριο.
Ίσως θα ήταν φρόνιμο οι Ιρανοί ηγέτες να συνομιλήσουν με τον Τραμπ όπως έκαναν ο Κιμ και ο Πούτιν, έστω και μόνο για να αποκτήσουν κάποια επαφή και να εξασφαλίσουν κάποια ευελιξία με τις ΗΠΑ. Η προσέγγισή τους, ωστόσο, δεν κινείται σε αυτή την κατεύθυνση: Το Σάββατο ο Χαμενεΐ τόνισε ότι η χώρα του δεν θα “ξεχωρίσει τη διπλωματία από την ιδεολογία”. Για να αποφευχθούν μεγάλες εγχώριες διαταραχές, το Ιράν προετοιμάζεται για μια μετωπική αντιπαράθεση, η οποία δεν θα είναι μόνο οικονομική. Εκτιμά ότι δεν θα είναι καταστροφική. Πριν από την πυρηνική συμφωνία, οι ΗΠΑ τιμωρούσαν το Ιράν με τη βοήθεια συμμάχων και ακόμη και μερικών αντιπάλων τους. Χάρη στον Τραμπ, αυτό δεν συμβαίνει σήμερα.
