29/03/2024

Η Μάχη της Πέτρας

Η Μάχη της Πέτρας ήταν η τελευταία πολεμική συμπλοκή της επανάστασης του 21.Έλαβε χώρα στις 12 Σεπτεμβρίου 1829 στην Πέτρα της Βοιωτίας, μεταξύ Θήβας και Λιβαδειάς. Την εποχή εκείνη ήταν μία στενή δίοδος, που σχημάτιζαν οι όχθες της Λίμνης Κωπαΐδας και το βουνό Ζαγαρά (Ελικών). Επικεφαλής των ελληνικών δυνάμεων ήταν ο Δημήτριος Υψηλάντης, που κατά περίεργη συγκυρία έθεσε τέρμα στον Αγώνα, τον οποίον είχε αρχίσει ο αδελφός του, Αλέξανδρος, με τη διάβαση του Προύθου στις 24 Φεβρουαρίου 1821.

Το καλοκαίρι του 1829, η Πελοπόννησος με τα νησιά και μεγάλο μέρος της Στερεάς Ελλάδας είχαν απελευθερωθεί. Τη διακυβέρνηση των περιοχών αυτών είχε αναλάβει με απόφαση της Εθνοσυνέλευσης ο Ιωάννης Καποδίστριας. Πρώτο μέλημα του Κυβερνήτη ήταν η δημιουργία τακτικού στρατού και η εκκαθάριση της Στερεάς Ελλάδας από τα υπολείμματα των Οθωμανών. Ο Καποδίστριας είχε πληροφορίες ότι στο μελλοντικό ελληνικό κράτος θα συμπεριλαμβάνονταν όσες περιοχές θα είχαν απελευθερωθεί δι’ ιδίων δυνάμεων.

Οι Έλληνες ήταν απογοητευμένοι με τη Συνθήκη του Λονδίνου (10/3/1829), που προέβλεπε ελληνικό κράτος με σύνορα τη γραμμή Παγασητικού – Αμβρακικού, υπό την επικυριαρχία του σουλτάνου. Όμως, το ξέσπασμα του ρωσοτουρκικού πολέμου τούς αναπτέρωσε το ηθικό, καθώς πίστευαν ότι η φορά των πραγμάτων θα ήταν διαφορετική και η εθνική ανεξαρτησία δεν θα αργούσε.

Τον Αύγουστο του 1829 ο τουρκαλβανός πολέμαρχος Ασλάν Μπέης Μουχουρδάρης, σταλμένος από τη Λάρισα με 4.000 άνδρες, προέλασε ανενόχλητος και διαμέσου Λαμίας και Θήβας έφθασε στην Αθήνα. Στόχος του, να ανεφοδιάσει τη φρουρά της Ακροπόλεως και στη συνέχεια να οδηγήσει στη Θράκη όλες τις διαθέσιμες δυνάμεις για την αντιμετώπιση του ρωσικού κινδύνου. Αφού συγκέντρωσε περί τους 7.000 άνδρες, άρχισε την προς βορρά πορεία του. Μαζί του ήταν και ο Οσμάναγας Ουτσιάκαγας, επικεφαλής των τουρκικών δυνάμεων της Αττικής.

Ο Υψηλάντης είχε πληροφορηθεί έγκαιρα τις προθέσεις των Τούρκων και επέλεξε τη στενή δίοδο της Πέτρας για να εμποδίσει το πέρασμα του εχθρού, που διέθετε πυροβολικό και ισχυρές δυνάμεις πεζικού και ιππικού. Η ελληνική δύναμη εμφανίσθηκε στην περιοχή στις 28 Αυγούστου. Ανερχόταν σε περίπου 3.000 άνδρες και ήταν χωρισμένη σε 4 χιλιαρχίες. Για πρώτη, ίσως, φορά οι Έλληνες παρουσίασαν τακτικό στρατό, που οφείλεται στις στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις του Καποδίστρια, με τη δημιουργία το 1828 του Λόχου των Ευελπίδων. Ο Υψηλάντης είχε σχέδιο για τη μάχη, προχωρώντας σε πρώτη φάση στην κατασκευή οχυρωματικών έργων.

Το απόγευμα της 10ης Σεπτεμβρίου φάνηκε, επιτέλους, ο τουρκικός στρατός, που στρατοπέδευσε σε μικρή απόσταση από τις ελληνικές δυνάμεις. Τα χαράματα της 12ης Σεπτεμβρίου το σύνολο των τουρκικών δυνάμεων κινήθηκε εναντίον των ελληνικών οχυρωματικών θέσεων. Ένα βήμα πριν από την εισπήδηση των οχυρωμάτων, οι Τούρκοι δέχτηκαν καταιγισμό πυρών από τους Έλληνες, οι οποίοι στη συνέχεια βγήκαν από τα χαρακώματα και με τα ξίφη τους επέπεσαν επί των επιτιθεμένων. Οι τουρκαλβανοί άτακτοι γρήγορα υποχώρησαν, παρασύροντας και τους υπόλοιπους Τούρκους, που κινδύνευαν να περικυκλωθούν.

Η Μάχη της Πέτρας, παρότι δεν επέφερε την τελειωτική ήττα του εχθρού, αποτελεί οπωσδήποτε λαμπρή νίκη των ελληνικών όπλων. Το ηθικό των Τούρκών καταρρακώθηκε, ενώ δεν πέτυχαν και τον στόχο τους να διαβούν το στενά. Οι απώλειες και από τις δύο πλευρές δεν ήταν ιδιαίτερα μεγάλες. Οι Έλληνες είχαν 3 νεκρούς και 12 τραυματίες, ενώ οι Τούρκοι άφησαν στο πεδίο της μάχης περίπου 100 νεκρούς και 4 σημαίες.

Την επομένη της μάχης (13 Σεπτεμβρίου) ο Tούρκος διοικητής Οσμάναγας Ουτσιάκαγας, που ενδιαφερόταν να εκτελέσει τις διαταγές της Πύλης και να βρεθεί στη Θράκη, προσφέρθηκε να συνθηκολογήσει με τους Έλληνες, προκειμένου να περάσει τα στενά της Πέτρας. Οι Έλληνες δέχθηκαν, υπό τον όρο να παραδώσουν την περιοχή από τη Λιβαδιά ως τις Θερμοπύλες και την Αλαμάνα. Έπειτα από διαπραγματεύσεις που κράτησαν όλη τη μέρα, η συνθήκη υπογράφηκε τη νύχτα της 13ης προς τη 14η Σεπτεμβρίου.

Οι Τούρκοι θα παραχωρούσαν όλη την Ανατολική Στερεά Ελλάδα, εκτός από την Αθήνα και τη Χαλκίδα. Οι Έλληνες, από την πλευρά τους, ανέλαβαν την υποχρέωση να αφήσουν τον εχθρό να διέλθει ακωλύτως από το στενό της Πέτρας. Και εκτέλεσαν στο ακέραιο τα συμφωνηθέντα το πρωί της 14ης Σεπτεμβρίου 1829. Την ίδια ημέρα οι ηττημένοι του ρωσσοτουρκικού πολέμου, Τούρκοι, υπέγραφαν τη συνθήκη της Ανδριανουπόλεως με την οποία ουσιαστικά αναγνώριζαν την ανεξαρτησία της Ελλάδας.

Η Μάχη της Πέτρας έχει ιδιαίτερη αξία, γιατί ήταν η πρώτη και μοναδική φορά κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του ’21, που μία επίλεκτη τουρκική στρατιά συνθηκολόγησε επί του πεδίου της μάχης.

Η αναφορά του Δ. Υψηλάντη προς τον κυβερνήτη Καποδίστρια για τη Μάχη της Πέτρας

” Εξοχώτατε!

Η υπ’ αριθ’ 8271 Αναφορά μου διασαφηνίζει προς την εξοχότητά σας την κατάστασιν και τα κινήματα του υπό την διεύθυνσίν μου Στρατού ως προς τους Τούρκους μέχρι της 9ης ημέρας του τρέχοντος Μηνός.

Την 10ην του ιδίου, εστρατοπεύδευσαν ο Οτζάκ αγάς Οσμάνης, μ’ όλον τον τακτικόν, συμποσούμενον εις πραγματικούς 5500 πεζούς και 600 ιππείς και ο Ασλάν Μπεής Μουχουρτάρης έχων 1500 ατάκτους Αλβανούς εις του Σταυρού των Θηβών.

Την 11η πρωί, επλησίασαν το στρατόπεδο της Πέτρας ρίψαντες τα σκηνάς των μακράν βολής κανονίου, και εφανέρωσαν αμέσως το φθάσιμόν τους προς τους εις Λεβαδείαν Τούρκους με το εκ Συνθήματος ρίψιμον 3 κανονίων.

Εις την περίπτωσην αυτήν, εδιπλασίασα την απαιτουμένη προσοχήν των φυλακών και των προμαχώνων. Και, μ’ όλον ότι οι Έλληνες εκ του ενός μεν μέρους εδειλίαζον κάπως βλέποντες ένα πολλαπλάσιον αριθμόν εχθρών, προετοιμασμένων μ’ όλα τα μέσα εις την αποφασιστικήν διάβασήν των διά της Πέτρας και την επομένην κατάσχεσιν αυτής της σημαντικής θέσεως και εκ του άλλου μέρους εστενοχωρούντο από την έλλειψιν των τροφών των, ως μη προμηθευμένοι ακόμη με τα άλευρα της Φανερωμένης και υποχρεωμένοι να βράζουν μόνοι εις είδος χυλού τον αραβόσιτον και καλαμπόκι, όσον ευκολύνοντο να λαμβάνωσιν από τα πλήσια μέρη του κάμπου. Επροσπάθησα όμως, και δεν άφησα εις μίαν κρίσιμον στιγμήν αδύνατον την περί ης ό λόγος, εκτεταμένην θέσιν της Πέτρας.

Περί το λυκαυγές της 12ης, αφήσαντες οι Τούρκοι μικράν φρουράν εις το οχυρωμένον Στρατόπεδόν των, εκινήθησαν σύσσωμοι κατά της Πέτρας φέροντες και 4 κανόνια διά τον σκορπισμόν των προμαχώνων. Το ιππικό των εσχηματίσθη εις δύο γραμμάς υπό τους πρόποδάς της. Οι πεζοί τακτικοί διηρημένοι εις δύο ισομεγέθεις κολώνας, διευθύνθησαν κατά των προμαχώνων του χιλιάρχου και του Πεντακοσιάρχου Γεωργίου Σκουρτανιώτου, διά να περιστείλουν την δύναμή των. Αυτοί τους εδέχθησαν έξω των προμαχώνων. Η μάχη ήρχησε. Ο κανονιοβολισμός ηκολούθη αδιάκοπος. Τριακόσιοι πεζοί και ιππείς τακτικοί, κατέλαβον το προσεχές χωρίον των Βρασταμητών προς υπεράσπισην των οπισθίων της κινηθείσης κατά του Σκουρτανιώτου κολώνας. Οι Αλβανοί όλοι διεύθυνον το βήμα των κατά του Διασέλου. Το βοηθητικόν Σώμα της φρουράς υποχρεώθη να καταλάβη εν άλλο ύψωμα προς το πλάγιον των Βρασταμητών. Οι Αλβανοί επλησίασαν ορμητικοί ως 10 βήματα έξω του προμαχώνος (εννοεί του προμαχώνα του Γ. Σκουρτανιώτη). Εις την στιγμήν έτρεξαν βοηθοί οι χιλίαρχοι Διοβουνιώτης και Κριεζώτης με το περισσότερον μέρος των Στρατιωτών τους, και επέπεσον εναντίον τούτων όπου έκαναν την έφοδόν των, οδηγούμενοι από τον Ασλάν Μπέη. Από τούτο και την γενναίαν ανθίστασην του προμαχώνος, εματαιώθη η έφοδος, εκυνηγήθησαν οι Αλβανοί και μετά δύωρον ακόμη μάχην, υποχρεώθησαν όλοι οι Τούρκοι ν’ αφήσωσι τας θέσεις των, φεύγοντας μεταξύ του αδιακόπου και πυκνού πυροβολισμού των Ελλήνων. Εις την ιδίαν στιγμήν επέπεσεν ο αρχηγός της φρουράς Σ. Μήλιος (εννοεί τον ΣπυροΜήλιο) κατά της δυνάμεως των Βρασταμητών και την απέδιωξεν ζημιουμένην.

Η ένδοξος αύτη Νίκη, εστεφάνωσεν εν τοσούτω την ανδρείαν των Σωμάτων. Η δε Σωτηρία των πεζών Τούρκων χρεωστείται εις την σημαντικότητα του ιππικού των και την συνέχειαν του λεπτοβολισμού των κανονίων. Η φθορά τους εις θανατωμένους και πληγωμένους, και μάλιστα του μέρους των Αλβανών, εστάθη μεγάλη κατά τας μετέπειτα ομολογίας των ιδίων. Μεταξύ των θανατωμένων, ευρέθη ένας εκατόνταρχος τακτικός και δύο σημαιοφόροι Αλβανοί. Από τους Έλληνες έπεσαν 3 και 12 επληγώθησαν. Τα τρόπαια της Νίκης είναι 2 σημαίαι και ικανός αριθμός αιχμαλώτων, οι οποίοι εδόθησαν έπειτα εις συναλλαγήν Ελλήνων χωρικών αιχμαλώτων…”

Η μάχη της Πέτρας διηγημένη από έναν θεατή

Το όνομα του θεατή δεν μας δίνεται. Μπορεί να ήταν κάποιος τσοπάνης, αγρότης, έμπορος ή απλά περαστικός. Μεταφέρει την μάχη όπως την είδε από κάποιο υψηλό προφανώς σημείο, στον Γραμματέα του Δκτή Λειβαδιάς, ο οποίος πληροφορεί με την σειρά του τον Πληρεξούσιο Τοποτηρητή Στερεάς, Αυγουστίνο Καποδίστρια…

Ελληνική Πολιτεία

Προς τον εξοχώτατον Τοποτηρητήν της Κυβερνήσεως στας επαρχίας Στερεάς και στο στρατόπεδον

Εξοχώτατε

Ταύτην την στιγμήν, ήλθεν άνθρωπος από την Πέτραν θεατής της χθεσινής μάχης και της σημαντικής νίκης των ημετέρων. Αυτός διηγείται τα ακόλουθα… 

Ότι χθες ανατέλοντος του ηλίου, εσυνάχθησαν όλοι οι Τούρκοι τακτικοί και άτακτοι στην θέσιν του Σιάχου, απέχουσαν μίαν ώραν από την θέσιν της Πέτρας και μετά δύο ώρας εκινήθησαν εναντίον των ημετέρων εις την Πέτραν…

Ο Ασλάν μπέης με εξακοσίους αλβανούς, όρμησε πρώτος εναντίον του οχυρώματος του χιλιάρχου Στράτου, το οποίον κατήχετο από περίπου 150 Έλληνες. Οι εχθροί επλησίασαν έως 10 βήματα από το οχύρωμα αλλ’ οι 150 ούτοι Έλληνες ευθύς μετά την πρώτην τουφεκοβολήν ευγήκαν από το οχύρωμα βοηθούμενοι και εκ των άλλν οχυρωμάτων, και καταδίωξαν τους Τούρκους έως κοντά εις το στρατόπεδό των εις το Σιάχο, και ολίγον έλειψε να ζωγρήσουν και τον Ασλάν Μπέη.

Μετά ταύτα οι Τούρκοι όρμησαν εις το οχύρωμα του πεντακοσίαρχου Σκουρτανιώτου αλβανοί και τακτικοί αλλά και εκείθεν απεκρούσθησαν με μεγάλην των φθοράν. Εν τω μεταξύ τότε εκατέβη η φρουρά του Στρατάρχου προς βοήθεια, αλλά οι εχθροί ιδώντες ότι η φρουρά έστεκε χωρίς οχύρωμα, όρμησαν όλοι εναντίον της φρουράς και τότε η μάχη εστάθη πεισματώδης, καθότι έτρεξαν από όλα τα οχυρώματα προς βοήθειαν της φρουράς. Τέλος έτρεψαν τους εχθρούς εις φυγήν και τους καταδίωξαν έως εις τον κάμπον, όπου τους έσωσε το ιππικόν των. Η μάχη των προσβολών τούτων διήρκεσεν από τας τρεις ώρας της χθεσινής μέρας έως και τας επτά. Ο άνθρωπος ούτος διηγείται ότι επρόφθασε και είδε 5 κεφαλάς τας οποίας έφερον προς τον στρατάρχην, δύο σημαίας και έναν αιχμάλωτον τακτικόν, τον οποίον αμέσως έστειλεν ο στρατάρχης προς τον Νιζάμ Πασιάν με πρόβλημα τάχα του να δώσει μιαν αποζημίωσην από 50 χιλ. γρόσια και ομήρους διά να μην αφανίσει τα γεννήματα του κάμπου και τούτος να παραχωρήσει την διάβασήν του και έτσι αναχώρησε διά τα επάνω μέρη …… όμως έγινεν υπερβολική φθορά στους εχθρούς.

Οι εν Λειβαδιά έως εξακοσιοι αριθμούμενοι Τούρκοι κατέβηκαν έως εις τον κάμπον και 150 εξ’ αυτών ιππείς ανεχώρησαν διά τα επάνω μέρη.

Ο αιχμάλωτος τακτικός είχεν ομολογήσει, ότι όλοι οι τακτικοί αριθμούνται περί τας 5 χιλιάδες και οι υπό τον ασλάν μπέη έως εξακόσιοι, επειδή τους λοιπούς τους είχεν διασκορπισμένους εις τας θέσεις των Θηβών, στας Αθήνας και την Λεβαδίαν. Ότι η επίθεσις αυτή έγινεν κατά μεγάλην παρακίνησιν του ασλάν μπέη, και ότι ο Ομέρ Πασιάς δεν τους δίδη τροφάς.

εν Ράχωβα

την 13 Σεπτεμβρίου 1829

ταπεινότατος δούλος

εν απουσία του Δκτού Λειβαδιάς

ο Γραμματεύς

Γρηγόριος Κ. Πέρβας(;)

 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024