28/03/2024

Έχουν κοινά ο Erdogan με τον Trump;

Του Jeremy Shapiro

European Council On Foreign Relations 

“Ελάτε τώρα, ο Erdogan δεν είναι τόσο κακός –μάλιστα, είναι ο δημοκρατικά εκλεγμένος ηγέτης της χώρας, επομένως, πρέπει να συνεννοηθούμε μαζί του”. Ήταν μία φράση που χρησιμοποιούσα συχνά όταν μιλούσα με τους Τούρκους φίλους μου στα χρόνια μετά από την ανάληψη της εξουσίας το 2003 από τον Τούρκο πρόεδρο Recep Tayyip Erdogan. Είναι μια άψογη δημοκρατικά λογική, που ποτέ δεν έκανε κάποια εντύπωση.

Οι τουρκικές επαφές μου, σχεδόν όλες εξ αυτών από την αντιπολίτευση, μισούσαν τον Erdogan και όλα όσα υπερασπιζόταν. Ακόμη χειρότερα, πίστευαν ότι είχε ένα όχι και τόσο κρυφό σχέδιο να κάνει την χώρα μια ισλαμική αυτοκρατία. Κατά την άποψή τους, η εγχώρια απειλή στην τουρκική κοινωνία των πολιτών ήταν τόσο σοβαρή, που οι ξένες κυβερνήσεις θα πρέπει να αλλάξουν την προσέγγισή τους απέναντι στην Τουρκία. Η συνεργασία με το καθεστώς Erdogan θα του έδινε τις νίκες της εξωτερικής πολιτικής που θα τον βοηθούσαν να νομιμοποιηθεί ο ίδιος ως ηγέτης και περαιτέρω, το σχέδιό του.

Από τη θέση μου στην κυβέρνηση του Obama, κανένα από αυτά δεν ελήφθη σοβαρά υπόψη. Στην πραγματικότητα, πίστευα ότι οι φίλοι μου στερούνταν αντικειμενικότητας και ήταν πολύ “χωμένοι” στα δικά τους, εσωτερικά θέματα, για να δουν τη μεγαλύτερη εικόνα. Η Αμερική έπρεπε να συνεργαστεί με τον ηγέτη που μας έδωσε ο τουρκικός λαός και να κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε με αυτόν. Ο Erdogan δεν ήταν η πρώτη επιλογή της Αμερικής –αλλά, ξέρετε, η δημοκρατία είναι χαοτική, και εξάλλου, δεν επρόκειτο για δική μας επιλογή.

Κατά την επίσημη θέση των ΗΠΑ, η άρνηση να συνεργαστεί μαζί του ή να συμπλεύσει με την εγχώρια αντιπολίτευση, απλώς θα εγγυούνται ότι θα στρεφόταν εναντίον της Δύσης. Ο καλύτερος τρόπος να περιοριστεί η απειλή του Erdogan στην τουρκική δημοκρατία, ήταν να σεβαστούμε τη δημοκρατική μορφή και να βοηθήσουμε να γίνει η Τουρκία επιτυχημένη, αντί να του δώσουμε έναν βολικό ξένο εχθρό ως αποδιοπομπαίο τράγο σε κάθε πρόβλημα. Εκτός αυτού, διαβεβαιώναμε τους ανήσυχους Τούρκους, η τουρκική κοινωνία ήταν ισχυρή και υπήρχαν πολλά άλλα κέντρα εξουσίας στην Τουρκία. Θα συγκρατούσαν τα χειρότερα των υπερβολών του Erdogan, καλύτερα από ό,τι θα μπορούσε να κάνει ποτέ η Αμερική.

Με τον καιρό, πολλοί στην αμερικανική κυβέρνηση ήταν δυσαρεστημένοι με τον Erdogan, αλλά ακόμη και τότε, υποστήριζαν ότι η συνεργασία μαζί του ήταν η καλύτερη επιλογή. Οι ΗΠΑ είχαν μεγαλύτερα προβλήματα σε μια δύσκολη περιοχή, από τους πολέμους στο Ιράκ και στη Συρία μέχρι το Ισλαμικό Κράτος, και την ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή. Οι ΗΠΑ χρειαζόταν έναν σύμμαχο στην Τουρκία να αντιμετωπίσει όλα αυτά τα ζητήματα, και πολλά περισσότερα. Αυτή η παράδοση συνεργασίας με την κυβέρνηση που υπάρχει, είναι μια χρόνια προσέγγιση των ΗΠΑ απέναντι σε εταίρους διαφόρων επιπέδων απέχθειας ανά τον κόσμο.

Ουπς!

Φέρνοντας στη μνήμη μου αυτές τις συζητήσεις σήμερα, είναι διπλά επώδυνο. Δεν είναι μόνο ότι κάναμε λάθος για τον Erdogan, και για την ικανότητα της κοινωνίας των πολιτών να τον συγκρατήσει. Ασφαλώς, κάναμε λάθος, και πολύ μάλιστα.

Εκ των υστέρων, η αμερικανική κυβέρνηση δεν είχε αντικειμενική κρίση σε αυτό το ερώτημα: θέλαμε να συνεχίσουμε την αμερικανική σχέση με την Τουρκία όπως και πριν, επομένως αναζητήσαμε λόγους να μην πιστέψουμε τους Τούρκους φίλους μας. Στο μεταξύ, ο Erdogan έχει οδηγήσει την Τουρκία ακριβώς στην αυτοκρατική κατεύθυνση την οποία προέβλεπαν οι αντιπολιτευόμενοι Τούρκοι. Και παρά τις προσπάθειες των ΗΠΑ να συνεργαστούν με την κυβέρνηση, η σχέση ΗΠΑ-Τουρκίας έχει βυθιστεί. Οι ΗΠΑ τώρα είναι ο επίσημος αποδιοπομπαίος τράγος πρακτικά για οτιδήποτε πάει στραβά στην Τουρκία, από την απόπειρα πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016 μέχρι την υποτιθέμενη προσπάθεια να δολοφονηθεί ο Erdogan μέσω τηλεκινητικής.

Αλλά η τιμωρία μου για αυτή την αναλυτική αποτυχία, εκτείνεται πέρα από το να παραδεχθώ το λάθος μου ταπεινωτικά. Αντίθετα, το κάρμα έστειλε τον προσωπικό του εκπρόσωπο, τον Αμερικανό πρόεδρο Donald Trump, να με κάνει πραγματικά να καταλάβω πόσο θυμωμένη πρέπει να είναι η τουρκική αντιπολίτευση με την αμερικανική αφέλεια για τον Erdogan. Τώρα, πολλοί από τους ξένους φίλους μου (και Τούρκοι) με πειράζουν με τον ίδιο τρόπο λέγοντάς μου ότι ο Donald Trump είναι ο πρόεδρος των ΗΠΑ, επομένως πρέπει να συνεργαστούμε μαζί του –και να μην ανησυχώ, οι αμερικανικοί θεσμοί θα τον συγκρατήσουν.

Αγωνίζομαι μάταια να πείσω τους ξένους φίλους μου ότι τον Trump δεν τον ενδιαφέρει να διατηρήσει τις αμερικανικές συμμαχίες και ότι απλώς θα εκμεταλλευτεί την επιθυμία τους για τη διατήρηση των συμμαχιών, εναντίον τους στις διαπραγματεύσεις. Στο μεταξύ, υπογραμμίζω ότι οι προσπάθειές τους για καλές σχέσεις τον βοηθούν να οδηγήσει τις ΗΠΑ σε μια αυτοκρατική και απομονωτική κατεύθυνση.

Σε γενικές γραμμές δεν τους αρέσει ο Trump και εκφράζουν κάποιες ανησυχίες, αλλά διατηρούν μία συγκινητική πίστη στην αμερικανική κοινωνία και ισχυρίζονται ότι είναι λίγα αυτά που μπορούν να κάνουν. Ασφαλώς, οι εκρήξεις του Trump, ας πούμε στη σύνοδο της G7 ή η συνάντησή του με τον Ρώσο πρόεδρο Vladimir Putin στο Ελσίνκι, προκαλούν ανησυχία. Αλλά τότε κάποιοι υψηλόβαθμοι Αμερικανοί αξιωματούχοι εμφανίζονται για να “διευκρινίσουν” πως, όταν ο Trump δηλώνει ότι η Ρωσία δεν είναι πλέον απειλή, αυτό που εννοεί στα αλήθεια είναι πως η Ρωσία παραμένει απειλή. Και οι σύμμαχοι της Αμερικής κυρίως επιλέγουν να το πιστεύουν –ίσως επειδή το θέλουν τόσο πολύ.

Όλα αυτά είναι απίστευτα οικεία.

Περισσότερο από το κάρμα

Η επίμονη επιθυμία των ξένων εταίρων να αποδεχθούν και να συνεργαστούν με οποιαδήποτε κυβέρνηση προκύπτει από έναν σύμμαχο, είναι σχεδόν ένας αδιαμφισβήτητος νόμος της διεθνούς πολιτικής –ακόμη και όταν η κυβέρνηση έχει έλθει στην εξουσία με έναν λιγότερο δημοκρατικό τρόπο. Σχεδόν πάντα βρίσκουν ένα αφήγημα να λένε στους εαυτούς τους για το πώς η όποια εγχώρια εξέλιξη δεν χρειάζεται να έχει επίδραση στην σχέση εξωτερικής πολιτικής. Κάποιος μπορεί ακόμη να βρει Αμερικανούς αξιωματούχους να υπογραμμίζουν τη σημασία και τη θεμελιώδη σταθερότητα της αμερικανό-τουρκικής συμμαχίας, ακόμη και όταν ο τουρκικός Τύπος συχνά κατηγορεί τις ΗΠΑ ότι προσπαθεί να ανατρέψει την τουρκική κυβέρνηση.

Αλλά υπάρχει πιθανώς και ένα μάθημα εδώ για τους εγχώριους αντιπάλους μιας κυβέρνησης, όπως οι Τούρκοι φιλελεύθεροι ή οι κατά του Trump Αμερικανοί. Παρά τις υποσχέσεις της παγκοσμιοποίησης, η κοσμοπολίτικη πολιτική μόνο μπορεί να φτάσει τόσο μακριά. Στην εποχή του εθνικισμού, δεν είναι καλή ιδέα να αναζητήσει κανείς στο εξωτερικό δυνάμεις για να βοηθήσουν στην επίλυση εσωτερικών προβλημάτων. Ενώ οι ξένοι μπορούν ασφαλώς να έχουν μια επιρροή, δεν είναι μέρος της εγχώριας πολιτικής σκηνής της χώρας-εταίρου. Έχουν άλλα συμφέροντα και στόχους, και η επιρροή τους στην εγχώρια πολιτική θα είναι ασυνεπής και ύποπτη. Σπάνια θα αποτελέσουν ένα αποτελεσματικό εργαλείο για τη βιώσιμη εγχώρια μεταμόρφωση ή ακόμη και για βελτίωση των σχέσεων εξωτερικής πολιτικής.

Ανεξαρτήτως από το πόσο σκληρό είναι το κάρμα, θα μπορούσαν οι ΗΠΑ πραγματικά να έχουν παρέμβει ουσιαστικά στην τουρκική εγχώρια πολιτική σκηνή κατά τη διάρκεια των πρώτων ετών του Erdogan στην εξουσία; Θα μπορούσαν ασφαλώς να έχουν κάποια επιρροή, αλλά δεν είναι σαφές εάν μια πρώιμη αμερικανική αντιπολίτευση θα είχε βοηθήσει ή πλήξει τον Erdogan. Κοιτάζοντας τις προσπάθειες των ΗΠΑ να έχουν συμμετοχή στις εγχώριες πολιτικές σε όλη τη Μέση Ανατολή, είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι θα είχε κάνει την κατάσταση καλύτερη. Ομοίως, οι Δημοκράτες στις ΗΠΑ πιθανώς θα πρέπει να στρέψουν την κοινή γνώμη εναντίον του Trump μόνοι τους.

Υποθέτω λοιπόν ότι οι ξένοι φίλοι μου είναι έχουν δίκαιο κατά κάποιο τρόπο. Απλώς εύχομαι να ήταν λιγότερο χειριστικοί από ό,τι ήμουν εγώ με τους Τούρκους.

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024