29/03/2024

Ματσόπουλος: Δυο νέες πιθανές φούσκες στην παγκόσμια οικονομία.

Συνέντευξη με θέμα την παγκόσμια οικονομία παραχώρησε στο Geopolitics & Daily News και τη δημοσιογράφο Γιώτα Χουλιάρα ο CEO της Universal Carriers SA και Σύμβουλος  Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών, ειδικός σε θέματα χρηματιστηριακών αγορών, Φάνης Ματσόπουλος. 

 

 

1}Έχουν περάσει 10 χρόνια από την κατάρρευση της Lehman Brothers. Πιστεύετε ότι σήμερα το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι πιο σταθερό; Μήπως ελλοχεύουν νέοι οικονομικοί κίνδυνοι που θα οδηγήσουν σε μια νέα παγκόσμια οικονομική κρίση; 

Η πηγή της  κατάρρευσης της Lehman Brothers ήταν η φούσκα της αγοράς ακινήτων στις ΗΠΑ. Πάνω σε αυτή την αγορά είχαν δομηθεί χρηματοπιστωτικά προϊόντα τα οποία είχαν ως υποθήκη αυτά τα ακίνητα. Τα προϊόντα αυτά είχαν πουληθεί σε επενδυτές κυρίως Ρώσους, Κινέζους, Άραβες αλλά και σε τραπεζικά ιδρύματα τα οποία θεωρούσαν στην βάση του risk premium analysis ότι θα μπορούσαν να κερδίσουν υψηλές αποδόσεις με σχετικά ασφαλή τρόπο. Το αποτέλεσμα ήταν ότι τινάχθηκε το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα στον αέρα. Για να ηρεμήσουν οι αγορές ΚΑΙ ΝΑ ΕΠΑΝΕΛΘΕΙ η εμπιστοσύνη μεταξύ των τραπεζών χρειάστηκαν 5-6 χρόνια κατά τα οποία η Αμερικανική Κυβέρνηση έσωσε την παρτίδα με τα προγράμματα TARP.

Σήμερα οι πιθανές δύο νέες φούσκες είναι οι ακόλουθες:

Α) Η κινέζικη αγορά ακινήτων: Ο κίνδυνος πολλαπλασιάζεται όταν αναλογιστεί κάποιος τις “πόλεις φαντάσματα” που κτίστηκαν από κρατικές ή ημικρατικές εταιρείες με σκοπό να διατηρήσουν τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Υπάρχουν αμέτρητα κτίρια σε κινέζικες επαρχίες εντελώς άδεια. Υπάρχει στην ουσία πλεονάζουσα προσφορά ακινήτων και ήδη η αγορά εμφανίζει σημάδια κόπωσης. Η απότομη μείωση των τιμών των ακινήτων θα δημιουργήσει τραπεζικό πρόβλημα.

Β) Το “σκιώδες τραπεζικό σύστημα” της Κίνας, το οποίο με βάση εκτιμήσεις οικονομολόγων ανέρχεται σε 15 τρις δολάρια ΗΠΑ.

Αν, λοιπόν, αναλογιστούμε ότι η Κίνα μπορεί να αφαιρέσει από το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα περισσότερο από το ΑΕΠ των ΗΠΑ, κατανοούμε ότι η πιθανότητα μιας γενικευμένης κρίσης είναι ιδιαίτερα αυξημένη  με την διαφορά ότι η κρίση θα έρθει εξ Ανατολών. Προβλήματα όμως έχουν ανακύψει και στην Ευρώπη. Oι εξελίξεις στην Iταλία ξυπνούν μνήμες αντίστοιχες της Eλλάδος κατά την περίοδο του 2012 και του 2015. Tα διεθνή χρηματιστήρια ακολουθούν πτωτική τάση και όλοι κάνουν υπολογισμούς πόσα δισεκατομμύρια ευρώ θα χάσει η E.E. σε περίπτωση που η Iταλία αποφασίσει να εγκαταλείψει το κοινό νόμισμα. Mυωπική και λογιστική προσέγγιση. Aς ανατρέξουμε στο παρελθόν, στην ημέρα που ο Γιώργος A. Παπανδρέου εξέφρασε την άποψη ότι πρέπει να διεξαχθεί δημοψήφισμα μέσω του οποίου θα αποφάσιζε ο ελληνικός λαός για την δανειοδοτική σύμβαση. H ισοτιμία του ευρώ έναντι των άλλων νομισμάτων κατέρρευσε για τον απλούστατο λόγο ότι σε περίπτωση αρνητικού αποτελέσματος, η Eλλάδα θα έφευγε από το ευρώ. Σήμερα, όμως, στο μάτι του κυκλώνα είναι η γιγαντιαία Iταλία. Tα νούμερα είναι συγκλονιστικά, καθώς αποτελεί το 11,5% του AEΠ της EE (ενώ η Ελλάδα μόλις το 1,2%) και το δημόσιο χρέος της φτάνει τα 2,3 τρισ. ευρώ.

 H ιταλική κυβέρνηση έχοντας πλήρη επίγνωση του κομβικού ρόλου της χώρας ως παράγοντας σταθερότητας στο νομισματικό οικοδόμημα δεν δείχνει διατεθειμένη να διαπραγματευτεί με όρους υποτέλειας. Σε περίπτωση που αποφασίσει διαζύγιο με την EE θα υιοθετηθεί ένα νόμισμα που θα είναι σαφώς υποτιμημένο σε σχέση με το ευρώ, το δολάριο και όλα τα κύρια νομίσματα. Aυτή η υποτίμηση θα ενισχύσει περαιτέρω τις εξαγωγές της, οι οποίες ήδη της εξασφαλίζουν εμπορικά πλεονάσματα.Tο σκληρό πόκερ έχει ήδη ξεκινήσει. Tο ζήτημα είναι αν η Iταλία θα αντιμετωπιστεί με όρους σεβασμού και συνεργασίας από την EE ώστε να ηρεμήσουν οι αγορές και να συνεχιστεί η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση ή αν θα πιεστεί και θα τινάξει την μπάνκα στον αέρα.

Συνοψίζοντας, υπάρχουν προβλήματα και στα δυτικά μας αλλά και στα ανατολικά μας. Αυτές οι δυο εστίες αστάθειας κινδυνεύουν να προκαλέσουν πρόβλημα στην διεθνή οικονομική ομαλότητα.

 

2} Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντ. Τραμπ, ως επιχειρηματίας, φαίνεται πως χρησιμοποιεί τον οικονομικό πόλεμο (trade war) ως μέσο αντιπαράθεσης των ΗΠΑ με την Κίνα. Εκτιμάτε ότι πράττει σωστά; Ποιες πιστεύετε ότι θα είναι οι επιπτώσεις σε παγκόσμιο επίπεδο από την οικονομική αυτή αντιπαράθεση; 

To κινέζικο νόμισμα είναι διαρκώς (και τεχνητά) υποτιμημένο έναντι του δολαρίου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι ΗΠΑ να καταγράφουν ένα γιγαντιαίο εμπορικό έλλειμμα στο εμπορικό τους ισοζύγιο και ταυτόχρονα να χάνουν έδαφος στην δημιουργία παραγωγικών μονάδων. Το μοναδιαίο κόστος που επιτυγχάνουν οι Κινέζοι είναι ανέφικτο για τις ΗΠΑ με αποτέλεσμα το εμπορικό έλλειμμα να συντηρείται σε αυτά τα επίπεδα για πολλά χρόνια. Μακροπρόθεσμα αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση υπάρχει κίνδυνος να μην μπορούν οι ΗΠΑ να εξυπηρετήσουν το δημόσιο χρέος τους. Από την στιγμή που η Κίνα δεν προβαίνει σε ανατίμηση του νομίσματος της, η λύση των δασμών είναι σωστή επιλογή. Η παγκόσμια οικονομία όμως όσο επανέρχεται το κλίμα του προστατευτισμού θα κλυδωνίζεται και το παγκόσμιο εμπόριο θα μειώνεται. Όμως, για μία χώρα όπως οι ΗΠΑ που αποτελούν μία εσωτερική αγορά 325 εκ. ανθρώπων ο προστατευτισμός μπορεί να αναζωογονήσει την εγχώρια παραγωγή αρκεί να αρχίσουν σύντομα να ανοίγουν εργοστάσια, διαφορετικά θα πληρώνουν οι καταναλωτές υψηλότερες τιμές για συγκεκριμένα προϊόντα, που μέχρι πρότινος εισάγονταν χωρίς την επιβάρυνση των επιπλέον δασμών.

 

3} Το μεγαλεπήβολο σχέδιο της Κίνας One Belt One Road (OBOR) πόσο αλλάζει τις οικονομικές ισορροπίες;

 Η Κίνα προχωρεί με ταχύτητα στην δημιουργία ενός διαδρόμου που θα εξασφαλίζει την εξαγωγική της δυναμική. Αυτός ο διάδρομος χτίζεται με θεμέλια αμιγώς οικονομικά και διπλωματικά. Η Κίνα εκμεταλλεύεται τα πλεονάσματα της ή, όπως θα λέγαμε σε εταιρικούς όρους, την ρευστότητα της και δημιουργεί υποδομές σε χώρες που διψούν για επενδύσεις όπως η Σρι Λάνκα, η Ελλάδα που έχουν ως στόχο την αναβίωση του “δρόμου του μεταξιού”. Οι οικονομικές ισορροπίες μπορούν να αλλάξουν εφόσον λειτουργήσει σε ένα περιβάλλον ceteris paribus. Δεν γνωρίζει κανείς όμως πως θα αντιδράσουν οι παίκτες της διεθνούς σκηνής απέναντι στην Κίνα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί στέλεχος μεγάλης αμερικανικής εταιρείας που ανέφερε ότι ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, δημιουργεί πρόβλημα στην αλυσίδα παραγωγής της εταιρείας. Από την άλλη πλευρά σε περίπτωση που η Ευρωπαϊκή Ένωση  δεν δώσει κίνητρα για ώθηση της επιχειρηματικότητας φοβούμαι ότι αργά ή γρήγορα θα προσχωρήσει στην υιοθέτηση μέτρων προστατευτισμού. Ακόμα και αν δεν λάβει σάρκα και οστά αυτό το σενάριο, ας μην λησμονούμε το πρόβλημα της Ευρώπης που δεν είναι άλλο από τις εξαιρετικά ανομοιογενείς οικονομίες, αφού υπάρχει η ομάδα των ισχυρών εξαγωγικά χωρών που έχουν άνετη πρόσβαση στις αγορές ομολόγων και η ομάδα των αναιμικών οικονομιών όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία και η Ιταλία (η τελευταία υπό το πρίσμα των δημοσιονομικών προβλημάτων) των οποίων τα spreads βρίσκονται σε απαγορευτικά επίπεδα. Επειδή η Ε.Ε. δεν έχει επιτύχει την ενοποίηση στον ίδιο βαθμό με τις ΗΠΑ, αν συμβεί ένα “ατύχημα” σε μια χώρα μικρή σαν την Ελλάδα, θα χαθεί η εμπιστοσύνη στην νομισματική ένωση και το ευρώ θα βρεθεί σε ελεύθερη πτώση. Υπάρχει και σε αυτή την περίπτωση έλλειψη σταθερότητας. Αν λοιπόν εξετάσουμε ένα σενάριο διάλυσης της ευρωπαϊκής ένωσης (ποτέ μην λες ποτέ) ίσως αυτός ο μαγικός και πραγματικά στρατηγικός εμπορικός δρόμος που χτίζει η Κίνα, να μην μπορέσει να προσδώσει σε αυτήν τα οφέλη που αναμένει.

 

4} Σε μια εποχή που η ρευστότητα νομισμάτων μοιάζει πλασματική με την χρήση του πλαστικού χρήματος, πιστεύετε ότι η επιστροφή στο σύστημα σταθερών ισοτιμιών του Μπρέττον Γουντς που ίσχυε έως και το 1971, θα ήταν λύση για την παγκόσμια οικονομία;

Διαφωνώ ότι η επαναφορά των σταθερών ισοτιμιών θα μπορούσε να μειώσει τον κίνδυνο οποιασδήποτε κρίσης. Οι διεθνείς εμπορευματικές ροές επηρεάζονται από την μεταβολή των συναλλαγματικών ισοτιμιών. Ο σημερινός τρόπος διαμόρφωσης τους είναι εντελώς διαφορετικός από αυτόν που ίσχυε για πολλά χρόνια μετά την λήξη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Από την συμφωνία του Bretton Woods προέκυψε το γνωστό σε όλους πλέον ΔΝΤ, το οποίο είχε ως κύριο στόχο να βοηθήσει τις χώρες-μέλη του να σταθεροποιήσουν την οικονομία τους και την συναλλαγματική τους ισοτιμία. Ήταν η εποχή των σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών. Με βάση αυτό το μοντέλο λειτουργίας οι κυβερνήσεις εγγυούνταν την ονομαστική συναλλαγματική αξία των νομισμάτων τους, η οποία ήταν σταθερή. Η αξιοπιστία της εκάστοτε κυβέρνησης βασιζόταν στα αποθέματα  χρυσού και στα ξένα συναλλαγματικά διαθέσιμα. Με αυτά τα εργαλεία μπορούσε να ρυθμίζει την κυκλοφορία του νομίσματος της χώρας στις διεθνείς αγορές. Το βασικότερο πρόβλημα όμως ήταν ότι το νόμισμα δεν ακολουθούσε την δυναμική της οικονομίας, με αποτέλεσμα να παραμένει ανατιμημένο έναντι των εμπορικών εταίρων της χώρας, που είχε ελλειμματικό ισοζύγιο και υποτιμημένο πολλές φορές σε σχέση με εκείνο του εμπορικού εταίρου που είχε πλεόνασμα. Δεν λειτουργούσε δηλαδή σαν “αμορτισέρ” που οφείλει να συνεισφέρει στην εξομάλυνση των εμπορευματικών ανισοτήτων μεταξύ των χωρών αλλά ως επιπρόσθετο πρόβλημα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Αγγλία που είχε διαρκώς πρόβλημα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της από το 1949 μέχρι το 1967 με κλειδωμένη ισοτιμία έναντι του δολαρίου ΗΠΑ 1 : 2,4.

Αυτό το μοντέλο αντικαταστάθηκε από τις μεταβλητές ισοτιμίες με αποτέλεσμα η διαμόρφωση των ισοτιμιών να γίνεται μέσω των παγκοσμιοποιημένων αγορών συναλλάγματος και η κυβερνητική παρέμβαση να είναι σαφώς πιο περιορισμένη. Οι συναλλαγματικές ισοτιμίες ακολουθούν στενά τις εξαγωγικές επιδόσεις της κάθε οικονομίας, προσαρμόζονται στα ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών και κινούνται προς την εξομάλυνση των πλεονασμάτων – ελλειμμάτων.

Αυτή η άμβλυνση των ανισορροπιών προωθεί την ομαλότερη διεξαγωγή του διεθνούς εμπορίου, την καλύτερη κατανομή των πόρων και σε τελικό στάδιο την μείωση των τιμών των προϊόντων σε παγκόσμιο επίπεδο αφού βελτιώνει θεαματικά τον ανταγωνισμό και διευκολύνει το διεθνές εμπόριο.

 

5} Πώς θα σχολιάζατε τις επιρροές που δέχεται η παγκόσμια οικονομία από την διείσδυση του bitcoin; Είναι τελικά το νόμισμα του μέλλοντος; 

Δεν μπορώ να εκφράσω άποψη γιατί είναι ακόμα πολύ νωρίς. Θα πρέπει να το παρακολουθήσουμε για να δούμε ποιες ανάγκες καλύπτει, σε ποιο βαθμό και αν θα έχει διάρκεια ως προϊόν/μέσο συναλλαγών. Αυτό που λειτουργεί κατ’ εμέ σαν αρνητικό χαρακτηριστικό του είναι ότι δεν έχει κανένα tangible asset σαν σημείο αναφοράς. Εξαρτάται αποκλειστικά από την αντίληψη που ο κάθε ένας έχει για αυτό, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται πολύ μεγάλες διακυμάνσεις στην ζήτηση του και εξαιτίας της σταθερής προσφοράς του, μεγάλες διακυμάνσεις στην τιμή του. Το άλλο χαρακτηριστικό του είναι ότι παρακάμπτει τις κεντρικές τράπεζες. Θεωρώ ότι  δεν θα το επιτρέψουν οι μεγάλοι οργανισμοί,οι ενώσεις κρατών, το παγκόσμιο τραπεζικό lobby να λειτουργήσει άνετα, χωρίς κανόνες και να αποτελέσει μία “σκοτεινή” περιοχή για συναλλαγές που μπορεί να εξυπηρετούν ακραίες μορφές παραοικονομίας. Ίδωμεν….

*O Φάνης Ματσόπουλος είναι Πτυχιούχος ΑΣΟΕΕ Οργάνωσης και Διοίκησης, Ms in Shipping. Έχει εργαστεί ως Αναλυτής Χρηματιστηριακών Αγορών . Είναι ο CEO της Universal Carriers SA 
(International forwarding, bulk cargoes, containerised cargoes, combined transportation, door to door services) καθώς και Σύμβουλος  Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών. Άρθρα του δημοσιεύονται στην οικονομική εφημερίδα DEAL NEWS και στο περιοδικό Forbes. 
Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024