Με ευρύτερες επιπτώσεις το “σχίσμα”Οικουμενικού Πατριαρχείου και Μόσχας
Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος
Διεθνολόγος-Στρατηγικός Αναλυτής-Ειδικός σε θέματα παγκόσμιας ασφάλειας.
Οι δραματικές εξελίξεις στην επί μήνες αντιπαράθεση του Οικουμενικού Πατριαρχείου με το Πατριαρχείο Μόσχας αναφορικά με την πρόθεση-απόφαση του πρώτου να παραχωρήσει και αποδεχθεί το Αυτοκέφαλο της Ουκρανικής Εκκλησίας και συνεπώς την απόσχιση της από τον ασφυκτικό έλεγχό της από Πατριάρχη Μόσχας και πασών των Ρωσιών, πέραν των αποκλειστικά θρησκευτικών προεκτάσεων , έχει και βαθύτατες γεωπολιτικές ως και άλλες επιπτώσεις Ηπερίπτωση του Κιέβου και ειδικότερα ο αγώνας για απεγκλώβιση από την Μόσχα και τον έλεγχο του Πούτιν , ενός μεγάλου μέρους των Ορδοδόξων της Ουκρανίας επιφέρει νέα δεδομένα στην Ανατολική Ευρώπη και στον γεωχώρο της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, ενώ παράλληλα βαθαίνει την ήδη ψυχροπολεμική αντιπαράθεση της Μόσχας με το Κίεβο, , που έχει σημαδευτεί από την εκ μέρους του Πούτιν παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας το 2014, κια τις πολεμικίες ως και υβριδικές ενέργειες του Ρωσικού καθεστώτος στις ανατολικές επαρχίες Ντόνετσκ και Λούκανσκ της Ουκρανίας.Άλλωστε οι δύο προεξέχοντες της Ουκρανικής Εκκλησίας κκ Φιλάρετος και Μακάριος επεδίωκαν εδώ και καιρό την απαγκίστρωση από τον Ρωσικό παράγοντα, που ήταν πάντοτε πιεστικός επί διαδοχικών Πατριαρχών,αλλά πιο πολύ επί των δύο τελευταίων Αλέξιου και Κύριλλου είε απ’ευθείας ή μέσω του εκλεκτού τους Ονούφριου στην Ουκρανική πρωτεύουσα.Υπόψη οι ορθόδοξοι στην Ουκρανία αριθμούν πολλά εκατομμύρια, ειδικά στα Κεντρικά και Ανατολικά της χώρας ενώ στα δυτικά τμήματα της είναι αρκετά ισχυρό το Καθολικό στοιχείο.Συνεπώς από πλευράς εκκλησιαστικής και αριθμητικής η Μόσχα χάνει λίαν υπολογίσιμη επιρροή.Η προ χρόνων περίπτωση της μικρής Εσθονίας και της τότε απόσχισης της Εκκλησίας από την Μόσχα δεν ήταν τίποτα συγκριτικά με την περίπτωση της Ουκρανίας.
Η απόσχιση των δύο Ουκρανικών Εκκλησιών από την Μόσχα υποστηρίζονταν και υποστήριζεται έντονα από τον Δυτικό παράγοντα και ειδικά από τους Αμερικανούς που έχουν πολυδιάστατα συμφέροντα στο Οικουμενικό Πατριαρχείο( το Κίεβο επισκέφθηκε πρόσφατα ο ειδικός πρέσβης των ΗΠΑ για τις διεθνείς θρησκευτικές υποθέσεις Σάμουελ Μπράντμπεικ, ενώ για το Οικουμανικό Πτριαρχείο έχουνε εκφράσει την έντονη υποστήριξη τους ο πρώην Αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν , ο πρώην υπεξ Τζων Κέρι, αλλά και στο παρελθόν ο αείμνηστος Γερουσιαστής Τζων Μακέιν ως και πολλοί άλλοι), από πολλές Μητροπόλεις των λεγόμενων Νέων Χωρών σε διάφορα κράτη, καθώς και από τον φιλοδυτικό Ουκρανό πρόεδρο Πέτρο Ποροτσένκο,που διεκδικεί εκ νέου την επόμενη χρόνια την επανεκλογή του στο προεδρικό αξίωμα.Ασφαλώς η εντονότατη κρίση που ξέσπασε αμέσως μετά τις πρόσφατες Συνόδους του Οικουμενικού Πατριαρχείου , καθώς και των φιλορωσικών εκκλησιών στο Μινσκ της Λευκορωσίας , δεν αποκλείεται προσεχώς να δούμε εκφράσεις ακραίων τάσεων(πχ κατλήψεις Εκκλησιών κα), γιατί ειδικά στην Ουκρανία η δράση των Ρώσων αποσχιστών στο Ντονμπάς και οι επιχειρήσεις του Ουκρανικού στρατού έχουνε προκαλέσει χιλιάδες θύματα από το 2014 καθώς και μίσος στο εσωτερικό της χώρας.Οι συνεχιζόμενες υβριδικές ενέργειες της Μόσχας στην Αζοφική Θάλασσα , στο στενό του Κερτς και στο Μπερντιάνσκ το τελευταίο διάστημα τροφοδοτούν και διευρύνουν την περαιτέρω ένταση με απρόβλεπτες επιπτώσεις, ανάμεσα σε δύο κράτη όπου το θρησκευτικό στοιχείο είναι πολύ ισχυρό..Οι Ουκρανοί επικρίνουν σφοδρότατα τον πατριάρχη Μόσχας , ότι έχει ταχθεί υπέρ του Πούτιν και των επεκτατικών γεωπολιτικών του σχεδίων και επιδιώξεων, ενώ μέσω ειδικών ιστοσελίδων καθώς και Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης πραγματοποιεί επιχειρήσεις προπαγάνδας, παραπληροφόρησης ως και ψυχολογικές με στόχο την πρόκληση εντάσεων και την αποσταθεροποίηση στο εσωτερικό της χώρας.Πληροφορίες μου από το Κίεβο δεν αποκλείουν την περίπτωση οι Ειδικές Δυνάμεις της Μόσχας σε ορισμένες περιοχές της Ανατολικής Ουκρανίας να επέμβουν για να θέσουνε υπό τον έλεγχο του Πατριαρχείου Μόσχας συγκεκριμένες Εκκλησίες στις οπόιες ενδέχεται να υπάρξουν εντάσεις και επεισόδια.Η απόσχιση και σύσταση Αυτοκέφαλης Εκκλησίας από την Ουκρανία βάζει τέλος στα ισχύοντα από το 1686 , που ο Πατριάρχης Μόσχας όριζε τον Μητροπολίτη Κιέβου.Στο εξής οι λειτουργίες στις Εκκλησίες της Ουκρανίας θα γίνονται στην Ουκρανική γλώσσα, ενώ πιθανότατα σε ορισμένες περιπτώσεις να γίνονται στην Ρωσική ως και πιθανότατα σε κάποιες άλλες Σλαβικές γλώσσες.Από την πλευρά της η Μοσχα με το να μην έχει πλέον άμεση επαφή και επικοινωνία με την Κωνσταντινούπολη ενεργεί διασπαστικά και δείχνει να μην αποδέχεται τον Κανόνα 28 της Δ” Οικουμενικής Συνόδου της Χαλκηδόνας του 451μχ επί αυτιοκράτορα Μαρκιανού και αυτοκρατόρισας Αυγούστας Πουλχερίας , βάσει του οποίου το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει τον προεξέχοντα ρόλο.
Ασφαλώς σε ευρύτερο πλαίσιο η σφοδρότατη διένεξη ανάμεσα σε Κωνσταντινούπολη και Μόσχα (που πάντοτε επιθυμούσε να καταστεί η Τρίτη Ρώμη σε επιδίωξη των Τσαρικών, και άλλων Ρωσικών διαχρονικών συμφερόντων), έχει επιπτώσεις στις επόμενες κινήσεις άλλων Μητροπόλεων που επιδιώκουν το Αυτοκέφαλο, όπως είναι της Μολδαβίας, του Μαυροβουνίου ,αλλά και της αποσχιστικής των Σκοπίων-Οχρίδας της FYROM. Σε δύσκολη θέση βρίσκονται το Πατριαρχείο Σερβίας (ο Πατριάρχης Ειρηναίος έχει ταχθεί πιο πολύ υπέρ της Μόσχας), τα Πατριαρχεία Βουλγαρίας και Ρουμανίας(με το πρώτο να έχει διασπαστεί και στο δεύτερο ο Πατριάρχης Δανιήλ να είναι πιο κοντά στον Οικουμενικό Πατριάρχη), ενώ προβλήματα θα εμφανιστούν και στην Εκκλησία της χώρας μας γιατί αρκετοί παράγοντές της βλέπουν θετικά την Μόσχα(συν διάφορα επιχειρηματικά,πολιτικά και δημοσιογραφικά συμφέροντα), ενώ υπάρχουν μοναστήρια που υποστηρίζονται από την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία(ειδικά στην Βόρειο Ελλάδα).Την ίδια στιγμή ανάμεσα στις Ιερές Μονές του Αγίου Όρους είναι η Ιερά Μονή Αγίου Παντελεήμονος(Ρωσικό Μοναστήρι), που είναι βέβαιο ότι θα βρεθεί στο μάτι του κυκλώνα, ενώ με την υποστήριξη της Μόσχας έχει ποικιλοτρόπως αναβαθμιστεί τελευταία και πριν δύο χρόνια γιόρτασε ττην χιλιετία παρουσίας της στο Άθω.Η πρόσφατη επίσκεψη του Οικουμνικού Πατριάρχη στην χώρα μας , σε συνδυασμό και με την επίσκεψη Τσίπρα(αν δεν υπάρξουν άλλες επιπλοκές στις διμερείς μας σχέσεις) στην Μόσχα , θέτουν τα εκκλησιαστικά και άλλα ζητήματα στο προσκήνιο.Διευρυμένα μην λησμονούμε ότι στην Ουκρανία υπάρχουν πολλές Εκκλησίες και Μοναστήρια με ιδιαίτερα στενές σχέσεις με την Μόσχα.Να σκεφθεί κάποιος ότι στην Κριμαία που έχει περάσει υπό Ρωσικό έλεγχο υπάρχουν 22 κορυφαία μοναστήρια, στο Ντόνετσκ 15,στο Λο’υγχανσκ 5 κα. Μέσα στις επόμενες ημέρες αναμένεται εκ νέου στο Κίεβο, ο ειδικός διαμεσολαβητής του Τραμπ για το Ουκρανικό και τις ειρηνευτικές παραμέτρους της ήδη προβληματικής συμφωνίας του Μίνσκ πρέσβης Κουρτ Βόλκερ , οπότε αναμένεται ν συζητηθούν και οι περαιτέρω πολιτικές κινήσεις. Παράλληλα και για ευρύτερους λόγους πληροφορούμαι ότι θα επισκεφθεί την Ρωσία,την Αρμενία, την Γεωργία και το Αζερμπαιτζάν (εντός των ημερών), ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ Τζο Μπόλτον ,και στην σχετική αντζέντα του είναι και τα διεθνολογικό-θρησκευτικά.
Συνεπώς έχουμε να δούμε πολλά κεφάλαια ακόμα στο συγκεκριμένο “σχίσμα”.που έχει τις δικές του γεωπολιτικές και διευρυμένες παραμέτρους και επιπτώσεις.Και στο παρελθόν υπήρξαν εντάσεις και διακοπές συλλειτουργίας μεταξύ Ορθοδόξων Εκκλησιών.(πχ της Αντιόχειας με την Ιερουσαλήμ, ή του Οικουμενικού Πατριαρχείου με την Εκκλησία της Ελλάδος ή της Σερβικής με την Ρουμανική ή των Ιεροσολύμων με την Ρουμανική και μετά από καποιο χρονικό διάστημα οι διμερείς σχέσεις αποκαταστάθηκαν).Όμως εδώ οι γεωπολιτικοί και άλλοι παράγοντες είναι πιο ισχυροί και τα εκατέρωθεν συμφέροντα τεράστια..Η Δύση θεωρεί την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, ως βραχίονα της φιλόδοξης εξωτερικής πολιτικής του Πούτιν και άρα η διένεξη χαρακτηρίζεται από βαθύτατο χάσμα.Μπορεί να μην είναι το Σχίσμα του 1054 ανάμεσα σε Δυτική και Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία,αλλά η εν εξελίξει αντιπαράθεση είναι ιδιαίτερα σοβαρή και απρόβλεπτη.
