19/03/2024

Γιατί δεν γίναμε Γότθοι. Δεύτερη φορά στις Θερμοπύλες

Γράφει ο Ιωσήφ Τσιμισκής 

Κάποια στιγμή τον τρίτο αίωνα μ.Χ οι Γότθοι επιχείρησαν να εισβάλλουν στην Ελλάδα η οποία ασφαλώς ήταν υπό την Ρωμαϊκή κυριαρχία αλλά με τους Ρωμαίους να μην έχουν ”τσαλαπατήσει” την αξιοπρέπεια των Ελλήνων αφήνοντας τους μια ελεγχόμενη αυτονομία. Υπήρχαν πολλά πράγματα όπως η θρησκεία, κάποιες κοινές συνήθειες, και ίσως κάποια στιγμή ο ιστορικός του μέλλοντος να δείξει ότι υπάρχει μια υποβόσκουσα συγγένεια μεταξύ Ελλήνων και Ρωμαίων ( μπορεί και πρωτοξάδερφα.)

Αφού, λοιπόν, οι Γότθοι δεν κατάφεραν να κυριαρχήσουν στην Θεσσαλονίκη σε πρώτη φάση, αποφασίζουν να γυρίσουν προς τα πίσω προκειμένου να προσπαθήσουν να εισβάλλουν στην Αθήνα. Η ιστορία αυτή σημειωτέον έχει βρεθεί καταγεγραμμένη σε αντίγραφο του 11ου αιώνα μ.Χ, το οποίο αναφαίρεται σε ένα μεγαλύτερο κείμενο ( στο πρωτότυπο δηλαδή ) το οποίο είχε γράψει ο Δέξιππος τον 3 μ.Χ αιώνα. Ο Δέξιππος εκτός από ιστορικός ήταν Έλληνας πολιτευτής, στρατηγός και κληρονομικός ιερέας της Ελευσίνιας οικογένειας των Κηρύκων. Έχαιρε μεγάλης εκτίμησης και χαρακτηριστικό είναι ότι ο Πατριάρχης Φώτιος μιλούσε με τα καλύτερα λόγια για αυτόν, χαρακτηρίζοντάς τον «δεύτερο Θουκυδίδη».

Η μελέτη «θραυσμάτων» από αυτό το έγγραφο του Μεσαίωνα  γραμμένο στα ελληνικά αποκαλύπτει μια άγνωστη μάχη που δόθηκε στις Θερμοπύλες ξανά, λίγους αιώνες μετά την θρυλική μάχη των Ελλήνων με επικεφαλής τους Σπαρτιάτες απέναντι στους Πέρσες. Τα ”θραύσματα” βρίσκονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Αυστρίας. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τεχνικές φασματικής απεικόνισης για να διαβάσουν το κείμενο του Δεξίππου γραμμένο στα ελληνικά  το οποίο περιγράφει τον λόγο του Μαριανού στην μάχη των Θερμοπυλών του 3ου αι. μΧ.

Διεθνής ομάδα ειδικών κατάφερε με υπερσύγχρονες τεχνικές να κάνει μεγέθυνση σε ένα από τα πιο δυσανάγνωστα θραύσματα και να αποκαλύψει τελικά το περιεχόμενο του. Πρόκειται για μια αναμέτρηση ανάμεσα σε Αθηναίους και Γότθους που δόθηκε τον 3ο αιώνα μ.Χ. και πάλι στις Θερμοπύλες, είναι λοιπόν η δεύτερη μάχη των Θερμοπυλών η οποία παραμένει άγνωστη σήμερα.

Οι Γότθοι ήταν ένα γερμανικό φύλο που τον 2ο μ.Χ αιώνα επιβλήθηκε στις παραδουνάβιες περιοχές και από τον επόμενο αιώνα ξεκίνησε επιθέσεις στις περιοχές του Βυζαντίου για να καταφέρουν τελικά να δημιουργήσουν ισχυρά κράτη στην Ιβηρική Χερσόνησο και την Ιταλία.

Σύμφωνα με τον Δέξιππο, η κάθοδος των Γότθων προς την Αθήνα δημιούργησε μια κατάσταση ανάλογη με την κάθοδο των Περσών. Οι Ελληνες συγκέντρωσαν ένα στρατό με επικεφαλής ένα στρατηγό ονόματι Μαριανό, ο οποίος εμψύχωσε τους στρατιώτες θυμίζοντας τους τις μάχες των προγόνων τους απέναντι στους Πέρσες και ειδικά την μάχη των Θερμοπυλών, αφού στις Θερμοπύλες αποφασίστηκε να δοθεί η μάχη. Στο θραύσμα καταγράφεται ο λόγος που έβγαλε στο στράτευμα ο Μαριανός. Δυστυχώς, όμως, λείπουν κρίσιμα δεδομένα όπως η ημερομηνία της μάχης και κυρίως η έκβαση της.

Αποσπασματικά η ομιλία του στρατηγού Μαριανού, που ήταν αρχηγός του ελληνικού στρατού ( υπο ρωμαϊκή εποπτεία ) ήταν η εξής : 
«Έλληνες, με την ευκαιρία της διατηρήσεώς μας, για την οποία συγκεντρωθήκαμε, στην γη στην οποία έχουμε παραταχθεί, προκαλώ την μνήμη σας, στις ενάρετες πράξεις των προγόνων σας. Ο πόλεμος των προγόνων σας, σε αυτό το μέρος, σε παλαιότερες εποχές, δεν άφησε την Ελλάδα να στερηθεί την ελευθερία της…»

Έτσι για την ιστορία, ο Δέξιππος ο ίδιος, όχι με την ιδιότητα του ως ιστορικός, αλλά όπως είπαμε νωρίτερα ως στρατηγός, την ίδια εποχή περίπου, το 269 μ.Χ, αντιμετώπισε και νίκησε το επίσης γερμανικό φύλο των Ερούλων. Όταν οι Έρουλοι εισέβαλαν την Ελλάδα και κατέλαβαν την Αθήνα, αυτός έδειξε μεγάλο σθένος και κατάφερε να ζωντανεύσει το πνεύμα του πατριωτισμού στους συμπολίτες του. Προς τιμήν του ανεγέρθη άγαλμα το οποίο υπάρχει ως σήμερα με επιγραφή που περιγράφει τις υπηρεσίες που προσέφερε, αλλά παραδόξως, όχι τα στρατιωτικά του κατορθώματα.

Με τούτα και με εκείνα, πάλι στις Θερμοπύλες, για δεύτερη φορά είχαμε ”ξελασπώσει”.

 

Πηγές:
Journal of Roman Studies,
http://journals.cambridge.org/

Fergus Millar (1969) “P. Herennius Dexippus: The Greek World and the Third-century Invasions,” Journal of Roman Studies 59: 12–29. (αγγλικά)

 Francois Paschoud (1991) “L’Histoire Auguste et Dexippe,” in G. Bonamente et al., eds., Historiae Augustae Colloquium Parisinum, 217-69. (γαλλικά)

 Dexippus’ Fragments in Dindorf’s 1870 Minor Greek Historians

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2023