Δυσκολεύει η θέση της May
Του Peter Kellner
Carnegie Europe
Εάν η Theresa May αισθάνθηκε μια στιγμή ικανοποίησης ή τουλάχιστον ανακούφισης, μετά από την ολοκλήρωση της συμφωνίας αποχώρησης μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών, δεν κράτησε πολύ. Μέσα σε λίγες ώρες, αρκετά μέλη του υπουργικού της συμβουλίου παραιτήθηκαν, μεταξύ των οποίων και ο υπουργός της για το Brexit. Αρκετοί βουλευτές αντιμετώπισαν “εχθρικά” τη συμφωνία με ενδεχόμενο να την μπλοκάρουν στο κοινοβούλιο της Βρετανίας. Και η πρώτη δημοσκόπηση μετά την έρευνα δείχνει ότι η αντίθεση στο Brexit, αντί να συρρικνώνεται όπως ήλπιζαν, στην πραγματικότητα αυξάνεται.
Προτού αντιμετωπίσουμε τα δύο μεγάλα ερωτήματα –Μπορεί η May να κερδίσει αρκετούς βουλευτές για να διατηρήσει τη συμφωνία ζωντανή; Και τι γίνεται εάν δεν μπορεί;- ας ερευνήσουμε το πεδίο της μάχης όπως διαμορφώνεται αμέσως μετά από την επίτευξη της συμφωνίας.
Η κοινοβουλευτική αριθμητική είναι τρομακτική. Η May ηγείται μιας κυβέρνησης μειοψηφίας. 318 συντηρητικοί βουλευτές, με 325 μη συντηρητικούς. Είναι σε θέση γενικότερα να κυβερνήσει διότι 10 βουλευτές του Δημοκρατικού Ενωτικού Κόμματος (DUP) από τη Βόρεια Ιρλανδία, έχουν συμφωνήσει να την στηρίζουν στις μεγάλες αποφάσεις.
Ωστόσο, το DUP είναι οργισμένο διότι η συμφωνία αποχώρησης αποδυναμώνει το Ηνωμένο Βασίλειο, καθορίζοντας ένα διαφορετικό σύστημα ρυθμίσεων για τη Βόρεια Ιρλανδία. (αυτό αποτελεί συνέπεια της ανάγκης, την οποία αποδέχονται σχεδόν όλοι επί της αρχής, ώστε τα σύνορα μεταξύ της Βόρειας Ιρλανδίας και της Ιρλανδικής Δημοκρατίας –το μόνο χερσαίο σύνορο μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου και της υπόλοιπης Ευρωπαϊκής Ένωσης- να παραμείνει εντελώς ανοιχτό). Εάν δεν μπορεί να πάρει τη στήριξη του DUP, τότε η κυβέρνηση δεν μπορεί να κερδίσει με τη στήριξη μόνο των Συντηρητικών –ακόμη και εάν όλοι τους υποστηρίξει τη συμφωνία.
Στην πραγματικότητα, η κατάσταση της Merkel είναι χειρότερη από αυτό. Δέχεται “πυρά” από δύο αντίπαλες πτέρυγες του δικού της κόμματος. Τουλάχιστον 40 βουλευτές -ένθερμοι υποστηρικτές του Brexit- θεωρούν ότι η κυβέρνηση έχει υποκύψει στις διαπραγματεύσεις τα τελευταία δύο χρόνια και δεν οδηγεί το Ηνωμένο Βασίλειο μακριά από την σφαίρα επιρροής της ΕΕ ή αρκετά γρήγορα. Άλλοι 10 βουλευτές υποστηρίζουν την παραμονή του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ: το παράπονό τους είναι ότι η συμφωνία αποχώρησης θα δημιουργήσει το χειρότερο αποτέλεσμα και για τις δύο πλευρές, με το Ηνωμένο Βασίλειο να μην είναι πλέον μέλος της ΕΕ και ως εκ τούτου να μην έχει λόγο για τους κανόνες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν το Ηνωμένο Βασίλειο για τα επόμενα χρόνια, πιθανώς δεκαετίες.
Εάν αυτές οι δύο ομάδες διατηρήσουν τις τωρινές τους θέσεις, τότε η May θα χάσει την ψηφοφορία στη Βουλή των Κοινοτήτων με διαφορά μεγαλύτερη των 100 –ακόμη και αν ορισμένοι βουλευτές των Εργατικών, που τάσσονται υπέρ του Brexit, ευθυγραμμιστούν με την κυβέρνηση.
Θα μπορούσε η πρωθυπουργός να καταφέρει να αρπάξει τη νίκη στη Βουλή την τελευταία στιγμή; Φαίνεται απίθανο, ακόμη και αν ορισμένοι από τους “αντάρτες” στο δικό της κόμμα στο τέλος ανακαλύψουν ξανά την έννοια της αφοσίωσης. Ας υποθέσουμε ότι ο αριθμός των ανταρτών υπέρ του Brexit μειώνεται στους 20, ενώ οι αντάρτες υπέρ της παραμονής μειώνονται σε μόλις έξι. Και πάλι η May θα βρισκόταν αντιμέτωπη με ήττα με διαφορά περίπου 50 ψήφων.
Ένα πράγμα που κάνει για να ενισχύσει τη θέση της, είναι να προσελκύσει βουλευτές των Εργατικών που εκπροσωπούν εκλογικές περιοχές με υποστηρικτές της παραμονής στην ΕΕ. Λίγοι από αυτούς έχουν εμπιστοσύνη στον ηγέτη του κόμματός τους, Jeremy Corbyn, και θα μπορούσαν να είναι δεκτικοί στο επιχείρημα ότι η συμφωνία αποχώρησης είναι ο καλύτερος τρόπος να προστατεύσουν τις θέσεις εργασίας των δικών των ψηφοφόρων στις εκλογικές τους περιφέρειες. Ωστόσο, δεν θα υπάρχουν αρκετοί βουλευτές των Εργατικών που να τάσσονται υπέρ της συμφωνίας, έτσι ώστε να κλείσει ένα τόσο ευρύ χάσμα.
Το πραγματικό βραβείο θα ήταν η May να πείσει το DUP να αλλάξει πλευρά και να υποστηρίξει τη συμφωνία. Αυτό όχι μόνο θα βελτίωνε τους αριθμούς της στο κοινοβούλιο. Θα βοηθούσε επίσης ώστε να ελαχιστοποιηθεί ο αριθμός των ανταρτών βουλευτών των Συντηρητικών, πολλοί εκ των οποίων έχουν εργαστεί στενά με το DUP τους προηγούμενους μήνες.
Σε αυτή την περίπτωση, το αποτέλεσμα θα ήταν οριακό. Θα μπορούσε να γείρει υπέρ οποιασδήποτε πλευράς. Αλλά χωρίς μια στροφή από το DUP, οι πιθανότητες μιας κυβερνητικής νίκης είναι πλέον ελάχιστες. Και η πρώτη δημοσκόπηση μετά από τη συμφωνία, της YouGov, διαπιστώνει ότι η αντίδραση στην στρατηγική της κυβέρνησης για το Brexit αυξάνεται. Τρεις στους τέσσερις ψηφοφόρους θεωρούν πως “αυτό που προτείνεται τώρα δεν θα μοιάζει σε τίποτα με αυτό για το οποίο δεσμεύτηκε (η κυβέρνηση) πριν από δύο χρόνια”, και μια πλειοψηφία δύο προς έναν, πιστεύει ότι “το Brexit μετατρέπεται σε καταστροφή για τις επιχειρήσεις μας, για τις δημόσιες υπηρεσίες και το μέλλον των νέων ανθρώπων”. Επομένως, η πρωθυπουργός δεν μπορεί να διεκδικήσει τη λαϊκή υποστήριξη και η παραίτηση του υπουργού αρμόδιου για το Brexit, Dominic Raab, αυξάνει την πιθανότητα η συμφωνία να καταρρεύσει, πιθανώς μέσα σε ημέρες ή ακόμη και σε ώρες.
Δεν είναι καν σαφές ότι η ίδια η May θα βρίσκεται εκεί για να παρακολουθήσει την “κηδεία” της συμφωνίας. Αυξάνονται οι πιθανότητες για μια κίνηση αμφισβήτησης από τους Συντηρητικούς της βουλευτές αναφορικά με την ηγεσία του κόμματος. Πιθανώς θα κερδίσει τη διαδικασία ψήφου εμπιστοσύνης από την πλειοψηφία των 318 βουλευτών. Αλλά εάν, για παράδειγμα, 100 βουλευτές ψηφίσουν να φύγει, ίσως αισθανθεί ότι η διάθεσή της να παραμείνει, έφυγε και αυτή. Είναι άλλη μια πιθανή αιτία αναταραχής τις επόμενες ημέρες.
Τι θα συμβεί εάν η συμφωνία αποχώρησης “κολλήσει” στο Λονδίνο, ανεξάρτητα από το εάν μείνει ή φύγει η May; Η δημοσκόπηση της YouGov προτείνει μία διέξοδο. “Τέσταρε” εάν υπάρχει στήριξη για ένα νέο δημοψήφισμα, εάν η συμφωνία καταρρεύσει. Οι πολίτες υποστηρίζουν μια τέτοια εξέλιξη υπό αυτές τις συνθήκες, σχεδόν δύο προς έναν. Και όταν ερωτήθηκαν τι θα ψήφιζαν εάν διενεργούνταν ένα τέτοιο δημοψήφισμα, η απάντηση είναι 56% υπέρ της παραμονής στην ΕΕ και 44% υπέρ της αποχώρησης.
Με απλά λόγια, το λαϊκό αίσθημα είναι πιθανό να αλλάξει όσο εξελίσσεται το γεγονός. Αλλά αυτή την εβδομάδα, οι πιθανότητες ενός νέου δημοψηφίσματος κάποια στιγμή στον επόμενο χρόνο, αυξάνονται -όπως και η πιθανότητα το Ηνωμένο Βασίλειο να μην αποχωρήσει τελικά από την ΕΕ.
