Περί ΑΟΖ, ΑΟΖ+ (και σχοινοβασίας)
Γράφει ο Αντώνης Παπαγιαννίδης
Δημοσιογράφος- Πολιτικός Αναλυτής
Θα ομολογήσουμε στον αναγνώστη ότι εδώ και καιρό μας κυνηγάει μια τύψη – ότι δεν προσεγγίσαμε ένα ζήτημα που είναι φανερό ότι καθίσταται φλέγον, και μάλιστα μέσα στο πλέγμα των όλο-και-πιο-έντονων Ελληνοτουρκικών. Πρόκειται για την εξέλιξη της συζήτησης σχετικά με την ΑΟΖ, την σκοπιμότητα (ή: τον κίνδυνο) κήρυξης μονομερούς ΑΟΖ από την Ελλάδα, τώρα μάλιστα που ξεκινούν στα σοβαρά έρευνες υδρογονανθράκων. Την συζήτηση «ανέβασε» η – πολιτισμένη, πλην σαφής – αντιπαράθεση απόψεων μεταξύ Άγγελου Συρίγου και Χρήστου Ροζάκη με στίγμα σαφώς διαφοροποιημένο οι δυο τους (απλουστεύοντας: ο πρώτος με και πολιτική θέση σε Κυβέρνηση Σαμαρά και με αιχμηρές τοποθετήσεις π.χ. στο Μεταναστευτικό, ο δεύτερος υφυπουργός Εξωτερικών στα χρόνια Σημίτη προτού βρεθεί στο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων). Καθώς όμως η υπόθεση της ΑΟΖ – όπως παλιότερα η αντιπαράθεση περί την υφαλοκρηπίδα – έχει εξαιρετικά τεχνικό χαρακτήρα, ενώ ταυτόχρονα απελευθερώνει τα πιο έντονα πολιτικά, ακόμη και συναισθηματικά αντανακλαστικά, διστάσαμε να προσέλθουμε.
Κακώς , όπως απεδείχθη. Διότι εν τω μεταξύ, βρέθηκαν να προηγούνται εξελίξεις με αφορμή την Κυπριακή ΑΟΖ. Οι οποίες, ακόμη και με δεδομένο τον δικό μας στρουθοκαμηλισμό «εκβιάζουν» δικές μας κινήσεις (ή: ερμηνείες των επιλογών ακινησίας). Στην Κύπρο – όπου, μην ξεχνούμε, έχουν Προεδρικές εκλογές σε λίγες βδομάδες – ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης βρέθηκε να κρατά μιαν (ακόμη) καυτή πατάτα. Την ώρα που ξεκινούσαν οι έρευνες ΕΝΙ-Total με το πλωτό γεωτρύπανο SEIPEM2000 στο Οικόπεδο 6 της Κυπριακής ΑΟΖ («Καλυψώ»), η Τουρκίας όχι απλώς (ξανα)ξεκίνησε κινήσεις παρενόχλησης με Barbaros Ηayreddin Pasa , με NAVTEX για ασκήσεις, με διαβήματα, αλλά και έχοντας προμηθευθεί – μισθώσει ή αγοράσει μέσω της ενεργειακής ΤΡΑΟ/Turkiye Petrolleri Anonim Ortakligi (Ιδρύθηκε ήδη το 1954, μετέχει μέχρι και στα Αζέρικα κοιτάσματα του Σαχ-Ντενίζ, ενώ «χτύπησε» φυσικό αέριο ήδη την δεκαετία του΄70 στην Ανατολική Θράκη) – το πλωτό γεωτρύπανο DeepSeaMetro-II για βαθιές υποθαλάσσιες γεωτρήσεις.Έτσι όπως γινόταν πλέον φανερό ότι η Τουρκία διεκδικεί όχι απλώς τον ρόλο αμφισβήτησης των Κυπριακών κινήσεων στην εκμετάλλευση της ΑΟΖ, αμφισβήτησης «εν ονόματι» των Τουρκοκυπρίων, αλλά και ρόλο προστάτη-διεκδικητή με σχέδια γεωτρήσεων στην δική της «ερμηνεία» ΑΟΖ, ο Νίκος Αναστασιάδης τι έκανε; Επανήλθε στο δόγμα ότι οι φυσικοί πόροι της Κύπρου ανήκουν σε όλους τους Κυπρίους (και η εκμετάλλευσή τους γίνεται επ’ ωφελεία και των Τουρκοκυπρίων). όμως προειδοποίησε προσεκτικά ότι άμα η Τουρκία διεκδικήσει εκμετάλλευση στην ΑΟΖ της Βόρειας Κύπρου, αφήνει «εκτός» τα δικαιώματα στα Νότια της Μεγαλονήσου (όπου οι σοβαρές ενδείξεις φυσικού αερίου, μετά και την «Αφροδίτη»/Οικόπεδο12). Αυτό προξένησε αρκετή ταραχή – είπαμε: προεκλογική περίοδος Προεδρικών! – ως «σήμα» για ενδεχόμενο λύσης δυο Κρατών.
Όμως η ουσία όσον αφορά την δική μας προσέγγιση είναι άλλη: η Κύπρος, δια του πολύπειρου ΥΠΕΞ της Γιαννάκη Κασουλίδη, ανέφερε ότι «προβαίνει στις απαραίτητες ενέργειες με στόχο να καταθέσει συντεταγμένες [στον ΟΗΕ] για την υπόλοιπη ΑΟΖ της». Μέχρι σήμερα η Κύπρος έχει οριοθετήσει με Ισραήλ και Αίγυπτο, προχωράει με Λίβανο. Μένει Τουρκία (καλά, εντάξει…) Λιβύη και Ελλάδα. Εδώ είναι που μπαίνει στην μέση, λοιπόν, η δική μας συζήτηση.
Αντίστοιχη κίνηση από ελληνικής πλευράς διετύπωσε την άποψη ο Αγγελος Συρίγος ότι πρέπει να προωθηθεί ώστε, μαζί και με τις Κυπριακές κινήσεις ,να τεθούν οι βάσεις για συνολικό καθορισμό των θαλασσίων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο. (Όπως έχει ήδη προχωρήσει με την χάραξη ή την προώθηση χάραξης ορίων μεταξύ Κύπρου, Ισραήλ, Αιγύπτου και Λιβάνου ανατολικότερα).Στην επιχειρηματολογία αυτή αντιτάχθηκε ο Χρήστος Ροζάκης, επισημαίνοντας ότι η Σύμβαση του Montego Bay για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS, υπόθεση του 1982, ήδη) δυσπιστεί προς τις μονομερείς κινήσεις σε περιοχές όπου οι θαλάσσιες ζώνες είναι στενότερες των 400 μιλίων – δηλαδή του διπλασίου του ανώτατου ορίου των 200 μιλίων για τις ΑΟΖ – και ωθεί τις χώρες, αντιθέτως, προς διμερείς συμφωνίες οριοθέτησης. Πέρα από την νομική προσέγγιση, το επιχείρημα Ροζάκη έχει ρίζα στην διακινδύνευση Τουρκικής επιθετικότητας – που την έχουμε δει, δα, να εκτυλίσσεται όλο αυτόν τον καιρό! – εφόσον υπάρξει μονομερής Ελληνική κίνηση. (Δεν μπορεί, εδώ, να παραβλεφθεί η εκ μέρους της Μεγάλης Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης αναφορά σε casus belli – τον Ιούνιο του 1995 – σε περίπτωση που η Ελλάδα ασκήσει στο Αιγαίο το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων της στα 12 μίλια, αντί των 6 μέχρι τώρα, με βάση πάλι την UNCLOS).
O Συρίγος επανήλθε, εδώ, με την θέση ότι ακόμη κι αν δεν προχωρήσουν Ελλάδα και Κύπρος σε οριοθέτηση της μεταξύ τους ΑΟΖ μέχρι κοντά στο τριεθνές όπου συναντώνται Ελλάδα-Τουρκία-Κύπρος σε θαλάσσιες ζώνες, πάντως θάπρεπε να καταθέσουν συντεταγμένες στον ΟΗΕ. Τέτοια κίνηση έχει γίνει στην Μεσόγειο, χωρίς να υπάρξουν προστριβές, από χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία ή η Κροατία (χώρες που, βέβαια, δεν ενδιαφέρουν εν προκειμένω…), το Ισραήλ (το 2011, όμως το Ισραήλ … είναι το Ισραήλ), ακόμη και τον Λίβανο (επίσης το 2011). Για τον Συρίγο, κάθε προσδοκία διμερούς καθορισμού είτε ΑΟΖ είτε υφαλοκρηπίδας μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας είναι φρούδα – πέντε φορές από το 1999 μέχρι τώρα (τελευταία από το 1999και έως σήμερα, αδιαλείπτως) επιχειρήθηκε το γύμνασμα, χωρίς κατάληξη. Συνεπώς, η μη-άσκηση δικαιώματος από Ελληνικής πλευράς (όταν ακόμη και η μικρή Κύπρος το τολμάει και το βγάζει πέρα) καταλήγει σε φαταλισμό και παραίτηση.Το ερώτημα που μας απομένει – και γι’ αυτό διστάζαμε, φίλε αναγνώστη, να προτείνουμε μιαν τοποθέτηση επι του θέματος – είναι αν η συζήτηση σήμερα, οι πρωτοβουλίες αύριο (ή μήπως χθες; αυτά φορές-φορές μαθαίνονται ex post ότι μεθοδεύονταν) αποτελούν διπλωματικό/πολιτικό/στρατιωτικό σχεδιασμό με βάση συμμαχίες. Ή σχοινοβασία.
kontra news
