3+1 σενάρια στο τραπέζι του Μαξίμου. Το Σκοπιανό επιταχύνει τις εξελίξεις.
Γράφει ο Αιμίλιος Περδικάρης
Πολυνομοσχέδιο, αξιολόγηση, επιτροπεία, Σκοπιανό, Τουρκία, συντάξεις, φόροι, περικοπές, πλειστηριασμοί… Λέξεις διάσπαρτες και φαινομενικά άσχετες αλλά με έναν κοινό παρονομαστή: τις εκλογές. Αν και ο Αλέξης Τσίπρας επιμένει πως η κυβέρνηση θα εξαντλήσει την τετραετία – ή, τουλάχιστον, θα προσπαθήσει να το πράξει – όλοι διαβλέπουν εξελίξεις νωρίτερα. Κι η απάντηση στο ερώτημα «πόσο νωρίτερα;» συναρτάται από την πορεία των πραγμάτων τόσο στην οικονομία όσο και στα εθνικά θέματα, τα οποία άνοιξε πατώντας το γκάζι η κυβέρνηση αρχής γενομένης από την ονομασία της ΠΓΔΜ.
Κάλπες δείχνει, άλλωστε, και το ευρύτερο πολιτικό κλίμα. Στον ΣΥΡΙΖΑ, οι περισσότεροι βουλευτές σκέπτονται ήδη την επόμενη μέρα και η διαφαινόμενη υπερψήφιση του πολυνομοσχεδίου μαρτυρά ότι αγωνιούν για την παραμονή στο πόστο τους. Ομως μερίδα βουλευτών εκτιμά πως οι πρόωρες εκλογές μπορούν να είναι «μια κάποια λύση» εάν διαπιστωθεί ότι το βάρος της επόμενης αξιολόγησης ή της μεταμνημονιακής εποχής με συνέχιση της εποπτείας ή ακόμη και ένα νέο Μνημόνιο είναι αβάσταχτο για τον ΣΥΡΙΖΑ. Αποψη που έχουν εκφράσει δημοσίως Νίκος Φίλης, Πάνος Σκουρλέτης και άλλοι ή συμμερίζονται στελέχη της ομάδας των 53 προκειμένου να αποφευχθεί το ενδεχόμενο ιδεολογικής συντριβής και πασοκοποίησης του ΣΥΡΙΖΑ.
Στη ΝΔ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει σαλπίσει προεκλογικό συναγερμό, βλέποντας και επιθυμώντας σε κάθε περίπτωση εκλογές το 2018. Αντίστοιχα, στο Κίνημα Αλλαγής εκτιμούν ότι οι εξελίξεις θα τρέξουν γρήγορα και γι’ αυτό, παρά τις οργανωτικές δυσκολίες, τρέχουν αντίστοιχα και το ιδρυτικό συνέδριο του ενιαίου φορέα. Εκλογές εντός του 2018 βλέπει και ο Βασίλης Λεβέντης.
Προσώρας, προτεραιότητα της κυβέρνησης θεωρείται το κλείσιμο της τρίτης αξιολόγησης, το οποίο θα συντελεστεί με την ψήφιση του πολυνομοσχεδίου τη Δευτέρα (15/1) και το πράσινο φως από το Eurogroup ύστερα από μία εβδομάδα (22/1). Επειτα, οι κινήσεις Τσίπρα θα φανερώσουν τις προθέσεις του. Μόνον εάν προχωρήσει, φέρ’ ειπείν, σε έναν ευρύ ανασχηματισμό, θα δείξει ότι στο μυαλό του έχει το τέλος της διαδρομής. Ο Πρωθυπουργός και το επιτελείο του μελετούν διαρκώς τις δημοσκοπήσεις, κάνοντας ασκήσεις επί χάρτου για ημερομηνίες εκλογών. Πότε; Οταν κρίνουν πως κεφαλαιοποιούν πολιτικά τις παροχές που δίνουν ή υπόσχονται την ώρα που οι εταίροι δεν φείδονται πλέον καλών λόγων για την κυβέρνηση – ενδεικτικό παράδειγμα οι χθεσινές δηλώσεις Νταϊσελμπλούμ στους «Financial Times» – ενώ επιπλέον δείχνουν διατεθειμένοι να δώσουν χώρο στην κυβέρνηση προκειμένου να υλοποιήσει την κοινωνική πολιτική της (σε λελογισμένα δημοσιονομικά επίπεδα). Εξάλλου, ο διαφαινόμενος σχηματισμός κυβέρνησης στη Γερμανία επιταχύνει τις εξελίξεις και σε ό,τι αφορά τις συζητήσεις των Ευρωπαίων με το ΔΝΤ για την Ελλάδα.
Μία ακόμη σημαντική παράμετρο αποτελεί η κυβερνητική συνύπαρξη με τους ΑΝΕΛ. Ο ισχυρός δεσμός Τσίπρα – Καμμένου δεν ευνοεί την ευόδωση σεναρίων διάλυσης του κυβερνητικού συνασπισμού, αλλά το Σκοπιανό αποτελεί απρόβλεπτο παράγοντα. Η άρνηση του υπουργού Αμυνας να συναινέσει σε χρήση του όρου «Μακεδονία» και οι λεκτικές ακροβασίες της κυβέρνησης για ευρείες συναινέσεις στη Βουλή, ακόμη κι αν διαχωρίσουν τη θέση τους οι ΑΝΕΛ, θεωρητικά περιπλέκει την κατάσταση. Οι χαμηλοί τόνοι, ωστόσο, που διατηρεί το Μαξίμου και η εκτίμηση ότι ο Καμμένος «δεν θα σταθεί εμπόδιο» μαρτυρούν μάλλον πως πρόκειται για παιχνίδι τακτικής.Έτσι, όλες οι ενδείξεις συντείνουν στο ότι αυτήν τη στιγμή στο τραπέζι υπάρχουν τέσσερα σενάρια για τις εκλογές:
Κάλπες τον προσεχή Ιούνιο. Το σενάριο μπορεί να γίνει πράξη εύκολα εάν ο «λογαριασμός» δεν βγαίνει και θολώσει το σχέδιο της εξόδου από τα Μνημόνια και την επιτροπεία μέσα από πρόσθετα μέτρα ή τέταρτο Μνημόνιο. Σε μία τέτοια περίπτωση, δεν αποκλείεται το ενδεχόμενο διπλής κάλπης, με τη δεύτερη να αφορά σε ένα «συμβουλευτικό» δημοψήφισμα για τη συνταγματική αναθεώρηση, την οποία σχεδιάζει να ανοίξει σύντομα ο Πρωθυπουργός. Η ανάγνωση θέλει την κυβέρνηση και τον ΣΥΡΙΖΑ να κερδίζουν πολιτικά με την εκτόνωση της λαϊκής δυσαρέσκειας στη δεύτερη, «ανώδυνη» κάλπη και όχι σ’ αυτή των βουλευτικών εκλογών.
Εκλογές το φθινόπωρο (π.χ. Οκτώβριο). Η εκδοχή αυτή προϋποθέτει ότι το πρόγραμμα στήριξης θα έχει ολοκληρωθεί με επιτυχία, θα έχει προχωρήσει η διευθέτηση του χρέους και η κυβέρνηση θα έχει πετύχει την έξοδο στις αγορές, επιχειρώντας παράλληλα να δώσει ή να υποσχεθεί νέες παροχές, μετατρέποντας τη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης σε προεκλογική φιέστα. Ηδη, σύμφωνα με πληροφορίες, συζητείται με τους θεσμούς η δυνατότητα μείωσης των φορολογικών συντελεστών ή παγώματος των μειώσεων στις κύριες συντάξεις που έχει συμφωνηθεί να ισχύσουν από το 2019.
Εκλογές τον Μάιο του 2019, δηλαδή, ταυτόχρονα με τις ευρωεκλογές. Πολλοί, εντός και εκτός ΣΥΡΙΖΑ, ποντάρουν πως ο Τσίπρας θα τραβήξει αυτό το χαρτί ακόμη κι αν έχει τη δυνατότητα εξάντλησης της τετραετίας. Η επιλογή αυτή θα ενισχύσει και το σενάριο της «δεξιάς παρένθεσης» που ακούγεται πέριξ του Μαξίμου, με ορίζοντα την προεδρική εκλογή του 2020 και μια ενδεχόμενη αδυναμία της Βουλής να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Εάν μάλιστα η ΝΔ κερδίσει τις εκλογές του 2019 και δεν βρει πλειοψηφία 200 βουλευτών για να καταργήσει την απλή αναλογική, η εφαρμογή της στις αμέσως επόμενες εκλογές σημαίνει πως ο ΣΥΡΙΖΑ θα αποτελεί υποχρεωτικά κυβερνητικό εταίρο, ακόμη και ως δεύτερο κόμμα. Επιπλέον, η δρομολόγηση της διεξαγωγής των αυτοδιοικητικών εκλογών το φθινόπωρο θα συμβάλει επίσης στην καλλιέργεια κλίματος πολιτικής αστάθειας που μπορεί να ευνοήσει τον ΣΥΡΙΖΑ.
Εξάντληση της τετραετίας και κάλπες τον Σεπτέμβριο του 2019. Αυτή είναι η εκδοχή για την οποία μιλούν δημοσίως ο Πρωθυπουργός και τα κυβερνητικά στελέχη, υποστηρίζοντας επιπλέον πως τότε θα διεξαχθούν — αντί του Μαΐου – και οι αυτοδιοικητικές εκλογές. Στην πολιτική, όμως, ισχύει ο κανόνας πως «καις» αυτό που απεύχεσαι…