Η επόμενη παγκόσμια ύφεση θα μπορούσε να είναι ακόμη χειρότερη
Bloomberg
Πέρα από το χιόνι, το να μοιράζεσαι είναι ό,τι πιο πολύτιμο στο Νταβός της Ελβετίας κάθε Ιανουάριο. Ο συντονισμός, η συνεργασία και η κοινή δέσμευση αποτελούν τα κυριότερα στοιχεία της ετήσιας συνεδρίασης του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. Το φετινό θέμα συζήτησης είναι το εξής: “Δημιουργώντας ένα κοινό μέλλον σε έναν κατακερματισμένο κόσμο”.
Ωστόσο, αν οι χώρες συντονίσουν τις οικονομικές πολιτικές τους, οι επιχειρηματικοί κύκλοι τους θα μπορούσαν να συγχρονιστούν σε υπερβολικό βαθμό, οδηγώντας σε “εκρήξεις” -και φιάσκο- παγκόσμιας κλίμακας. Και αν υπήρχε μόνο μία παγκόσμια οικονομική αρχιτεκτονική, τα λάθη θα μπορούσαν να διαδοθούν μέσω αυτής πιο γρήγορα και πιο καταστροφικά απ’ ό,τι εάν υπήρχαν πολλά ανταγωνιστικά συστήματα.
Φανταστείτε ένα δάσος που έχει ένα μοναδικό είδος δέντρου: Ένα μόνο έντομο ή ένας μύκητας θα μπορούσε να εξαπλωθεί γρήγορα και να αφανίσει ολόκληρο το δάσος. Η πολυμορφία στη διακυβέρνηση μπορεί να καταστήσει ασφαλέστερο το χρηματοπιστωτικό σύστημα, υποστηρίζει η Ilene Grabel, καθηγήτρια στο Josef Korbel School του Πανεπιστημίου του Ντένβερ.
“Εάν, στο τέλος, οι ηγέτες που καθορίζουν την ημερήσια ατζέντα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ δεν μπορούν να σκεφτούν την έννοια του διαχωρισμού, παρά μόνο υπό το πρίσμα του χάους, του εθνικισμού και των συγκρούσεων, έχουν χάσει το νήμα των αξιών τους” λέει η Grabel. “Ήταν στο σωστό δρόμο και έπειτα κατέληξαν στα λάθος συμπεράσματα”.
Την περασμένη δεκαετία, η χρηματοπιστωτική παγκοσμιοποίηση βοήθησε στο να εξελιχθούν τα προβλήματα του χρέους των ΗΠΑ, σε προβλήματα μιας παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης. Η Κίνα, το οικονομικό σύστημα της οποίας παρέμενε σχετικά ανεπηρέαστο από τις παγκόσμιες ροές κεφαλαίων, ήταν η μόνη μεγάλη οικονομία που αντιστάθηκε στην ύφεση. Οι ρυθμιστικές αρχές επιχείρησαν να αποτρέψουν μια επανάληψη της μεγάλης ύφεσης, χωρίς να χάσουν τα οφέλη της παγκοσμιοποίησης. Αυτό που προέκυψε ήταν η “Βασιλεία ΙΙΙ”, η οποία αποσκοπεί στην ενίσχυση των ρυθμίσεων, της εποπτείας και της διαχείρισης κινδύνων των τραπεζών. Τον περασμένο Δεκέμβριο ολοκληρώθηκε.
Η νομισματική πολιτική φαίνεται εκ πρώτης όψεως να μην έχει συντονιστεί, καθώς οι ΗΠΑ αυξάνουν σταθερά τα επιτόκια, ενώ η Ιαπωνία και η Ευρώπη τα διατηρούν σε χαμηλά ή αρνητικά επίπεδα. Στην πραγματικότητα, όμως, η Fed δεν κατάφερε να αυξήσει τα μακροπρόθεσμα επιτόκια. Επί της ουσίας είναι πιο εύκολο να συγκεντρωθούν χρήματα στις αγορές μετοχών, ομολόγων και χρηματαγορών των ΗΠΑ τα τελευταία δύο χρόνια, σύμφωνα με τον Δείκτη Χρηματοοικονομικών Συνθηκών των ΗΠΑ του Bloomberg. Ο συγχρονισμός των παγκόσμιων χρηματιστηριακών αγορών είναι “σε ιστορικά υψηλό επίπεδο”, λέει ο Moritz Schularick, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο της Βόννης. “Η ανάληψη κινδύνων είναι πλέον ένα παγκόσμιο φαινόμενο, ενορχηστρωμένο από την πολιτική της Fed”.
Μέχρι στιγμής, συναντήσεις όπως αυτή του Νταβός φαίνεται να λειτουργούν. Η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει μια έντονη επέκταση. Ο δείκτης παγκόσμιων χρηματιστηριακών αγορών του Bloomberg “εκτοξεύτηκε” κατά 26% το 2017. Η ερευνητική εταιρεία Conference Board ανακοίνωσε το Νοέμβριο ότι “αφού ξεπέρασε τις προσδοκίες το 2017, η παγκόσμια οικονομία αναμένεται να συνεχίσει την τρέχουσα δυναμική της” το 2018. Όπως λέει ο επικεφαλής οικονομολόγος της Trust Corp. Carl Tannenbaum: “Αυτός είναι ο ισχυρότερος συντονισμένος παγκόσμιος κύκλος ανάπτυξης που μπορώ να θυμηθώ”.
Εκτός από τις προφανείς “καταστροφές” όπως η κατάσταση στη Συρία, υπάρχουν λίγα σοβαρά προβλήματα. Το καλοκαίρι του 2016, ο βασικός δείκτης του μεταποιητικού τομέα ήταν αρνητικός σε 12 από τις 28 χώρες, σύμφωνα με την IHS Markit Ltd. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2017, ο δείκτης ήταν αρνητικός μόνο σε τρεις χώρες – την Ινδονησία, τη Μαλαισία , και τη Νότια Κορέα. “Το διεθνές εμπόριο είναι σήμερα σε πολύ καλή κατάσταση”, λέει ο Mario Cordero, εκτελεστικός διευθυντής του Λιμένα της Καλιφόρνια.
Η ισχυρή οικονομία έχει βελτιώσει και τη διάθεση των επιχειρηματιών στο Νταβός, παρόλο που οι διοργανωτές των διασκέψεων προειδοποίησαν ότι “η οικονομική ευημερία και η κοινωνική συνοχή δεν είναι ένα και το αυτό”. “Μια μετριοπαθής οικονομία δεν μας λέει τίποτα για το τι θα συμβεί τα επόμενα δύο χρόνια”, λέει ο Joachim Fels, παγκόσμιος οικονομικός σύμβουλος της Pacific Investment Management.
Η ανοδική ή η πτωτική πορεία κάθε χώρας θα είναι πιο ακραία εάν αυτές είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. Μια χώρα με αδύναμη εγχώρια ζήτηση, δεν θα μπορέσει να πουλήσει περισσότερο σε έναν εμπορικό εταίρο του οποίου η οικονομία είναι ακόμα υγιής. “Εάν υπάρξει ένα κοινό σοκ, όπως η παγκόσμια οικονομική κρίση, η ζωή θα γίνει πολύ πιο δύσκολη για όλους”, λέει ο Ayhan Kose, διευθυντής της ομάδας αναπτυξιακών προοπτικών της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Ο Kose δεν βλέπει ενδείξεις αυξημένης “σύζευξης” των εθνικών οικονομιών, αλλά οι στατιστικές αναλύσεις άλλων μελετητών έχουν βρει μια στενότερη σχέση. Χρησιμοποιώντας μια εξελιγμένη προσέγγιση, ο Lorenzo Ductor του Middlesex University London και ο Danilo Leiva-León, της Τράπεζας της Ισπανίας, ανίχνευσαν τέσσερις ομάδες οικονομιών: τις ευρωπαϊκές, τις αγγλοσαξονικές, τις ασιατικές, και τις αναδυόμενες αγορές. Σε άρθρο του περιοδικού Journal of International Economics το 2016, οι συντάκτες κατέγραψαν “μια σημαντική και βαθμιαία αύξηση του συγχρονισμού του επιχειρηματικού κύκλου παγκοσμίως” που οφείλεται κυρίως στην αυξανόμενη ευθυγράμμιση των αναδυόμενων οικονομιών με άλλες χώρες.
Όπως λέει ο Ductor σε συνέντευξή του: “Η εξειδίκευση και η παγκοσμιοποίηση είναι καλές για την ανάπτυξη. Αλλά κάνουν τις οικονομίες πιο αλληλένδετες. Αν μία από αυτές αποτύχει, είναι πολύ πιθανότερο η αποτυχία να μεταδοθεί σε άλλες οικονομίες, συμπεριλαμβανομένων των αναδυόμενων αγορών”.
Αυτό αναδεικνύει ίσως ένα πιθανό θέμα για τον επόμενο χρόνο στο Νταβός: “Δημιουργώντας ένα κατακερματισμένο μέλλον σε έναν κοινό κόσμο”.
