12/11/2024

Η ρευστότητα στα Δυτικά Βαλκάνια και η προσέγγιση με την Ε.Ε.

 


Γράφει ο Κωνσταντίνος Φίλης* 

Η δολοφονία του Σέρβου πολιτικού Ιβάνοβιτς στο Κόσοβο στις αρχές της εβδομάδας δοκιμάζει τις σχέσεις Βελιγραδίου – Πρίστινας, αλλά και το κράτος δικαίου του τελευταίου. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι όσο γρηγορότερα εξιχνιάσουν οι Αρχές τη δολοφονία τόσο περισσότερο θα περιοριστεί ο κίνδυνος ανάφλεξης. Αναγνωρίζεται στη σερβική ηγεσία ότι προσώρας δεν έχει ανεβάσει τους τόνους, παρότι έχει στείλει προειδοποιητικές βολές προς τους Αλβανοκοσοβάρους.

Σήμερα τα Δυτικά Βαλκάνια χαρακτηρίζονται από έντονη ρευστότητα. Η Βοσνία – Ερζεγοβίνη είναι ένα σχεδόν αποτυχημένο κράτος, με τον ηγέτη των Σερβοβοσνίων να εγείρει συστηματικά τον τελευταίο καιρό το ενδεχόμενο απόσχισης μίας εκ των τριών κοινοτήτων που υποτίθεται ότι συνυπάρχουν στη χώρα. Το Κόσοβο πασχίζει να σταθεί στα πόδια του ως κανονικό κράτος και προς τούτο οι συνομιλίες με τους Σέρβους υπό τη σκέπη της Ε.Ε. πρέπει να ευοδωθούν, ώστε να εξομαλυνθούν οι διμερείς σχέσεις. Είναι, πάντως, απορίας άξιο πως σε μια περιοχή που ανήκει στη σφαίρα επιρροής της Δύσης με ανάλογα ερείσματα στις ηγεσίες φαίνεται να διατηρούνται βάσεις εκπαίδευσης τρομοκρατών αλλά και να παρέχεται πρόσβαση σε τζιχαντιστές από Αφρική και Μέση Ανατολή προς την Ευρώπη. Σε αυτό, όπως άλλωστε και στη διάθεση ανάσχεσης της ρωσικής «καθόδου», αποδίδεται τόσο η διάθεση μονιμοποίησης της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ όσο και η επιτάχυνση των διαδικασιών ένταξης Μαυροβουνίου και FYROM. Στη γεωπολιτική εξίσωση, αν μετά την Ποντγκόριτσα ενσωματώνονταν και τα Σκόπια, τότε η πίεση θα μεταφερόταν στο Βελιγράδι ώστε να λάβει αποφάσεις για το δικό του μέλλον.

Η Αλβανία, πέραν την κακής διακυβέρνησης και των εκτεταμένων φαινομένων διαφθοράς (όπως εντοπίζονται συνολικά στην περιοχή), έχει μετατραπεί σε επίκεντρο παραγωγής και διακίνησης ναρκωτικών. Η δε ένταξή της στο ΝΑΤΟ δεν έχει μετριάσει τις επιθετικογενείς βλέψεις της, ακόμη και εις βάρος ενός άλλου κράτους-μέλους, όπως η Ελλάδα. Εξάλλου, η τακτική επίκληση του αλβανικού μεγαλοϊδεατισμού, ανεξάρτητα από τις τακτικές στοχεύσεις, διεγείρει και συντηρεί ένα αίσθημα κυριαρχίας του αλβανικού στοιχείου στα Βαλκάνια, «τρέφοντας» παράλληλα και τον σερβικό/σλαβικό εθνικισμό.

Από εκεί και πέρα, είναι ενθαρρυντικό πως επανενεργοποιείται η διαδικασία συμπερίληψης των Δυτικών Βαλκανίων, που είχε βαλτώσει την τελευταία δεκαετία, μετά την «κόπωση» διεύρυνσης που χαρακτήριζε την Ε.Ε. Οι επόμενες εκθέσεις προόδου θα έχουν θετικό πρόσημο, ανοίγοντας τον δρόμο στον πρώτο κύκλο χωρών προς την ευρωπαϊκή οικογένεια, με αισιόδοξες προβλέψεις περί το 2025. Προφανώς, μπροστά στον κίνδυνο μετατροπής των Δυτικών Βαλκανίων σε μαύρη τρύπα (ασφάλειας), τους εντεινόμενους εθνικισμούς, την ενδεχόμενη κακοφόρμιση της αντιπαράθεσης Μόσχας – Ουάσιγκτον που εντείνει τις εντάσεις μεταξύ κρατών και εθνοτήτων (το ρωσικό ενδιαφέρον προεκτείνεται και στα εκκλησιαστικά ζητήματα) και την οικονομική διείσδυση της Κίνας στην ευρύτερη περιοχή, Βρυξέλλες και αρκετά κράτη-μέλη προσεγγίζουν, πλέον, με μεγαλύτερη ευελιξία την προοπτική ενός νέου κύματος διεύρυνσης.

Επιπρόσθετο λόγο για αυτή την αλλαγή διάθεσης αποτελούν οι ενεργειακοί και εμπορικοί διάδρομοι και πιο συγκεκριμένα η αναγκαιότητα δημιουργίας νέων υποδομών/αγωγών, καθώς το σύνολο των Βαλκανίων είναι αποσυνδεδεμένο από το αντίστοιχο σύστημα της Κεντρικής Ευρώπης και ενώ πρόκειται για μία παρθένα –ενεργειακά– αγορά. Στον βαθμό που Πεκίνο και (δευτερευόντως) Μόσχα επιχειρούν να υποκαταστήσουν την ευρωπαϊκή απουσία επενδύσεων σε δίκτυα, μεταφορές και ενέργεια, ο ευρωπαϊκός παράγοντας αντιλαμβάνεται πως στενεύουν τα χρονικά περιθώρια προκειμένου να ανακάμψει εμφατικά στην περιοχή.

* Ο δρ Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.

Kαθημερινή – Έντυπη Έκδοση 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024