Η περίπτωση της Πολωνίας

Ο Τσώρτσιλ και ο Στάλιν συμφώνησαν στο μοίρασμα της Ευρώπης. Ο Στάλιν είχε μια απλή σκέψη: πώς να δημιουργήσει γύρω από το κράτος του μια ζώνη ασφάλειας. Ως στρατιωτικός, στις αντιλήψεις τον ενδιέφερε πώς να προσθέσει εδαφικά χιλιόμετρα ανάμεσα στη Μόσχα και τον δυτικό κόσμο.

Ο Τσώρτσιλ, από την άλλη, επιθυμούσε την ασφάλεια της ακτογραμμής. Έπρεπε η Ελλάδα και η Τουρκία να περάσουν στον έλεγχο της Δύσης. Παρ’ όλα αυτά, οι πολιτικές αψιμαχίες δεν έλειπαν. Η Δύση δεν ήθελε να εγκαταλείψει τόσο εύκολα την Πολωνία.

Η ανάδυση της Σοβιετικής Ενωσης υπό τον Στάλιν ως η μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη της Ευρώπης, έδινε στη σοβιετική ηγεσία την εντύπωση της παντοδυναμίας. Παρά τη φήμη ότι οι Αμερικανοί κατείχαν την ατομική βόμβα, ο Στάλιν προσήλθε στη Διάσκεψη του Πότσδαμ (προάστιο του Βερολίνου) με τον αέρα του ισχυρού. Στις 17 Ιουλίου συναντήθηκαν ο Στάλιν, ο Τσώρτσιλ και ο Τρούμαν, αλλά στη μέση της διάσκεψης ο Τσώρτσιλ έχασε τις βρετανικές εκλογές και το Εργατικό Κόμμα έστειλε στο Πότσδαμ τον νέο πρωθυπουργό της Βρετανίας, Κλέμεντ Ατλι.

Ο Στάλιν δεν κατανοούσε για ποιο λόγο οι Δυτικοί του δημιουργούσαν προβλήματα στην Πολωνία, ενώ είχε αφήσει την Ελλάδα. Τον εμφύλιο πόλεμο στην Ελλάδα τον χρησιμοποιούσε ως μοχλό πίεσης στους Δυτικούς. Στην Πολωνία τελικά επεβλήθη ως κυβέρνηση η Επιτροπή του Λούμπλιν με τις ευλογίες του Στάλιν, δυσαρεστώντας ιδιαίτερα τους σκληρούς καθολικούς Πολωνούς του εξωτερικού και ιδίως αυτούς των ΗΠΑ. Αξίζει, ακόμη, να σημειωθεί ότι προπολεμικά το Κομμουνιστικό Κόμμα της Πολωνίας ήταν σχεδόν ανύπαρκτο και πρέπει να τονισθεί ότι η επικράτησή του οφείλεται αποκλειστικά στην ισχύ του Στάλιν κόντρα στην θέληση της συντριπτικής πλειοψηφίας του πολωνικού λαού.

Επίσης, για το θέμα των συνόρων αποφασίστηκε προς Ανατολάς να είναι η γραμμή Κόρζον, ενώ επεκτάθηκαν προς την Δύση λαμβάνοντας εδάφη από την Γερμανία. Με αυτόν τον τρόπο η έκταση της Πολωνίας δεν μειώθηκε, ενώ κατά κάποιον τρόπο μεταφέρθηκε “δυτικά”. Ο Τσώρτσιλ, μάλιστα, με το γνωστό του βρετανικό χιούμορ το σχολίασε λέγοντας “η Πολωνία ήδη έκανε το πρώτο βήμα της προς την Δύση!”

Η αρχή του τέλους για τον Κομμουνισμό στην Πολωνία ήταν οι εργατικές κινητοποιήσεις της δεκαετίας του 1970, στις οποίες πρωτοστατούσαν οι εργάτες του συνδικάτου «Αλληλεγγύη» με επικεφαλής τον Λεχ Βαλέσα…