Παγκόσμιες Στρατηγικές Εξελίξεις και «Υβριδικές Υποχρεώσεις»

Γράφει ο Μάριος Παναγιώτης Ευθυμιόπουλος 
Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας και Στρατηγικής, Πρόεδρος Strategy International

Την παρούσα χρονική περίοδο διαπιστώνονται πολλαπλές και βαρυσήμαντες, στρατηγικές και πολιτικές εξελίξεις στην περιοχή της Νότιο-Ανατολικής Μεσογείου και Μέσης Ανατολής.  Εξελίξεις οι οποίες έχουν τόσο περιφερειακό ρόλο και σημασία όσο και παγκόσμιο.

Συγκεκριμένα, διαπιστώνουμε, στρατηγικές και στρατιωτικές εξελίξεις στην περιοχή και ευρύτερη περιοχή της Συρίας. Εξίσου, στις χώρες εντός του Ιράκ, του Αφγανιστάν, της Ιορδανίας, της Αιγύπτου, του Ισραήλ με την Παλαιστίνης, της Τουρκίας. Εξίσου στην Αραβική Χερσόνησο, στο Κατάρ μεταξύ άλλων, αλλά και στην Υεμένη και κατ’ επέκταση στην Σομαλία, το Σουδάν αλλά και τις γύρω αφρικανικές και Αραβόφωνες χώρες. Χωρίς βέβαια να ξεχνάμε το Ασιατικό ημισφαίριο, Πακιστάν και Ινδία, Βόρεια-Νότια Κορέα, Κίνα και Ταιβάν ή Ιαπωνία, αλλά και το Μπλαγκλαντες και τις Φιλιππίνες. Εξίσου τις εξελίξεις στην Βόρεια, δυτική και κεντρική Αφρική. Ταυτοχρόνως την Νότια Αμερική.

Διαπιστώνεται γενικά, πολιτικά, οικονομικά αλλά και στρατιωτικά μια διαφοροποιημένη στάση και μια νέα εγρήγορση για πιθανές εξελίξεις: Διαπιστώνεται πανταχού διαμέτρου παγκόσμιας, διαμόρφωση νέας εξωτερικής αλλά και αμυντικής πολιτικής, όλων των χωρών και ανασύνταξη αυτών. Αυτό εκλαμβάνεται πιθανή αλλαγή στα διάφορα θέματα και status quo περιοχών. Υπάρχει αλλαγή πλεύσης πολιτικής, της εκάστοτε χώρας και βάσει των δυνάμεων και δυναμικοτήτων αλλά και συμμαχιών, τις οποίες περιπτωσιολογικά και επιστημονικά τις αποκαλώ «Υβριδικές Συμμαχίες», δηλαδή περιπτωσιολογικές, με συμφέροντα τα οποία εναλλάσσονται περισσότερο βραχυπρόθεσμα παρά μακροπρόθεσμα, μεταξύ άλλων.

Οι τοπικές δυνάμεις ενδυναμώνουν ή ανασυντάσσουν την εξωτερική  τους και αμυντική τους πολιτική και βάσει συμμαχιών.

Κατατάσσοντας για ακόμα μια φορά τις ΗΠΑ, Ρωσία και ΕΕ ηγέτιδες δυνάμεις. Οι ΗΠΑ σταθερές στην αξία τους αλλά όχι στην πολιτική τους τακτική εναλλάσσονται και ανασυντάσσονται δεδομένων των συνεχών εξελίξεων. Με την διαφορά ότι την παρούσα χρονική στιγμή τα εσωτερικά ζητήματα των ΗΠΑ, ηγεσίας, επί της ουσίας, οριοθετούν, αναδιαμορφώνουν, ανασυντάσσουν ή αποτρέπουν τις ιδίες αποφάσεις.  Η Ρωσία στην σκιά του παγκόσμιου επερχόμενου παγκόσμιου πρωταθλήματος, προετοιμάζεται να υποδεχτεί πολλές χώρες επιδιώκοντας να βάλει σε δεύτερη μοίρα το ζήτημα της Κριμαίας, της Ουκρανίας και άλλων πολιτικών αλλά και οικονομικών ζητημάτων, αναβαθμίζοντας τον πολιτιστικό και αθλητικό της ρόλο αλλά και τον ρόλο ασφάλειας εντός της χώρας. Επιδιώκει να «πολεμήσει τις οικονομικές αντιδικίες και πολιτικές αντιδικίες με Αμερική, Ευρώπη ισοσκελίζοντας τις σχέσεις τις βραχυπρόθεσμα με την Τουρκία και το Ιράν γνωρίζοντας τα ζητήματα και αναβαθμίζοντας σχέσεις με την Κίνα αλλά και Αραβικές χώρες.

Στο θέμα της ΕΕ, τα πράγματα είναι λίγο πιο ειδικά, διαμέσου και των διμερών σχέσεων τις Γαλλίας που ολοένα και περαιτέρω εμπλεκόμενη αναμένεται να είναι δια μέσου της ολοένα και αυξανόμενης οικονομικής, στρατηγικής, στρατιωτικής, πολιτιστικής και τεχνολογικής της πολιτικής, ένα άνοιγμα που φέρει την υπογραφή του Προέδρου της. Η Γερμανίας δια μέσου της Καγκελαρίου της, ονειρεύεται και οραματίζεται μια ανανεωμένη Ευρώπη στα μέτρα της, με ηθική και αξίες παγκόσμιας ταυτότητας και οικονομικής συγκυρίας που αποτελεί υβριδικό βραχυπρόθεσμο παράγοντα ανασύνταξης και αναμόρφωσης πολιτικών και ηθικών αξιών όπως αυτοί την Κατανοούν και δεδομένων των επερχόμενων αλλαγών τόσο στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, την Νότια Ευρώπη αλλά και τα Βαλκάνια. Την Βρετανία που κατατάσσεται ως ηγέτιδα  και πρώην αποικιοκρατική χώρα με τάσεις παγκοσμιοποίησης, προς πιθανή έξοδο από την ΕΕ, και την ΕΕ σε επίπεδο συλλογικό ηγετών.

Σε πιο διοικητικό και στρατιωτικό φάσμα, εντοπίζεται το ΝΑΤΟ και ο ΟΗΕ, όπως και πολλοί άλλοι περιφερειακοί, εκτός ΟΗΕ οργανισμοί. Ο πρώτος, αποτελεί πολιτικό-στρατιωτικό περιφερειακό οργανισμό.  Ακόμα εξελίσσεται, όπως αναφέρω συνεχώς στις επιστημονικές μελέτες τις οποίες η ειδίκευση αποτελεί κυρίως συστατικό. Το ΝΑΤΟ δεν θα σταματήσει να ανασυντάσσεται, να εξελίσσεται, να μορφοποιείται, να διευρύνεται. Υπάρχει, συνεχής ανάγκη για «ασφάλεια», όπως και να οροθετείται. Το ΝΑΤΟ είναι μια εθνική αλλά και συλλογική, των υπολοίπων μελών, επιλογή ασφαλείας η οποία εξασφαλίζει την Δυτική Ολοκλήρωση, εφόσον ανήκουμε ή είμαστε η Δύση. Από εκεί και πέρα το ΝΑΤΟ, «αγωνίζεται να ολοκληρώσει την διεύρυνση και ολοκλήρωση και των Βαλκανίων. Κυμαίνεται τον ηγετικό ρόλο στις Βαλτικές χώρες αλλά και πλέον παγκοσμίως διευκολύνοντας δίαυλους επικοινωνίας τόσο με την Λατινική Αμερική όσο και τις Αραβικές της Χερσονήσου, χώρες, αλλά και της Μέσης Ανατολής. Και η Κυπριακή Δημοκρατία είναι εξίσου, σημαντική ως οντότητα αλλά και ως πιθανός μελλοντικός εταίρος. Το πως θα διαμορφωθεί και εάν είναι μια δεύτερη σκέψη. Αλλά στρατηγικά ικανός και σημαντικός όπως και για άλλους περιφερειακούς στρατιωτικούς και οικονομικούς οργανισμούς όπως η ΕΕ

Ο ΟΗΕ, επιτελεί τον ιστορικό και πιο βασικό συλλογικό και νομικά ρόλο. Αποτελεί και δεν πρέπει να το ξεχνάμε αυτό, το μόνο διεθνή οργανισμό ειρήνης και ασφάλειας, ο οποίος όμως τελεί, υπό ριζικές και αναγκαίες αλλαγές. Διαμορφώνει πολιτικό, ασφαλείας αλλά και διαβουλευτικό και συμβιβαστικό οργανισμό. Ρόλο ο οποίος μπορεί να αποφέρει απτά θετικά αλλά και αρνητικά αποτελέσματα. Ο ΟΗΕ έχει υπάρξει αλλεπάλληλες στιγμές σε δύσκολες συγκυρίες. Κυρίως σε «παραδοσιακά θέματα» που μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας αποφαίνονται ή μπλοκάρουν αποφάσεις γιατί απλά μπορούν, γιατί απλά θέλουν.

Η σύνταξη νέων, όπως θα ονομάσω, ‘υβριδικών συμμαχιών’ είναι προ των πυλών. Συμμαχίες στις οποίες το βραχυπρόθεσμο ενδιαφέρον είναι σημαντικό. Είναι περιφερειακό ή παγκόσμιο, κοινό ή ευκαιριακό. Όπου ο αντίπαλος του αντιπάλου μου είναι και πιθανός σύμμαχός μου… σήμερα…. ή όπου απλά συμφέρει ώστε να φέρει μια χώρα εις πέρας την στρατηγική της ανάγκη χωρίς να λαμβάνεται υπόψιν το συλλογικό συμφέρον άλλοτε εθνικό, άλλοτε περιφερειακό και άλλοτε παγκόσμιο. Αυτή είναι η παγκόσμια στρατηγική πραγματικότητα.

Στην παρούσα χρονική λοιπόν συγκυρία χρειάζεται σχεδιασμός. Σχεδιασμός ολοκληρωτικός. Βραχυπρόθεσμός, και μακροπρόθεσμος. Τακτικός και επιχειρησιακός. Πολιτικός και νομικός. Οικονομικός και κοινωνικός. Εθνικός και περιφερειακός. Χρειάζεται σωφροσύνη, μετριοφροσύνη, ικανότητα, ηγεσία, σοβαρότατη σκέψη. Εξίσου, αποφασιστικότητα, χρονική οριοθέτηση και παράδοση. Χρειάζεται κατανόηση των πραγματικών εξελίξεων. Χρειάζεται πλήρης και ουσιαστική πληροφόρηση από πολλαπλά και ουσιαστικά μέρη και ανθρώπους. Χρειάζεται τεχνολογική, υλικοτεχνική και εκπαιδευτική επένδυση.

Χρειάζεται αγάπη για τον τόπο και την περιφέρεια που ορίζεται ή και ορίζει ο ηγέτης ή ηγεσία. Ωστόσο χρειάζεται και οριοθέτηση κόκκινων γραμμών. Χρειάζεται τόλμη και χρειάζεται και αρετή. Είναι επιτακτική η ανάγκη πολλαπλών γνωμών και συμβουλευτικού χαρακτήρα πραγματιστική ερμηνεία αλλά και πρακτική εφαρμογή.

Χρειάζεται και τύχη. Αυτά τα συστατικά θα επιφέρουν τα όποια αποτελέσματα χρειάζονται, και είναι αναγκαία σε ένα στρατηγικό πλάνο το οποίο πρέπει να συνταχθεί και κυρίως να εφαρμοστεί. Διαμορφώνοντας ένα πολυδιάστατο, πολυσήμαντο, πολύπλοκο και ταυτόχρονα απλό πλάνο εφαρμογής, διαμορφώνεται το μέλλον το οποίο πρέπει να το πλαισιώσουμε, το διαμορφώσουμε, να το διαπραγματευτούμε, σήμερα. Τώρα που γίνονται όλες αυτές οι στρατηγικές αλλαγές, επιδιώκονται νέοι ρόλοι αλλά και νέες πολιτικές, οικονομικές και στρατηγικές «υβριδικές αλλαγές και συμμαχίες».

Πηγή: Ο φιλελεύθερος