Μην αναμένετε αλλαγές από τη νέα προεδρική διοίκηση στη Ρωσία
Του Andrey Pertsev
Carnegie Moscow Center
Εάν οι εβδομάδες σιωπής σχετικά με τους διορισμούς στην προεδρική διοίκηση μετά από την επανεκλογή του προέδρου Vladimir Putin το Μάιο είχαν οδηγήσει οποιονδήποτε να πιστέψει ότι ο πρόεδρος πρέπει να σκέφτεται κάποιες δύσκολες αποφάσεις, η νέα σύνθεση της κυβέρνησης πρέπει να έχει έρθει σαν απογοήτευση. Στο τέλος, αυτό που εξέπληξε τους ανθρώπους ήταν η απουσία αλλαγής: οι περισσότερες βασικές προσωπικότητες διατήρησαν τη θέσεις τους, από τον επικεφαλής του προσωπικού Anton Vaino και τους αναπληρωτές του, υπεύθυνους για την εγχώρια πολιτική, Sergei Kiriyenko, και την τηλεόραση, Alexei Gromov, μέχρι τον εκπρόσωπο Dmitry Peskov.
Ο Vladislav Surkov, ο προεδρικός βοηθός υπεύθυνος για την Ουκρανία και το Ντονμπας, θα παραμείνουν στη θέση τους, παρά τις προηγούμενες αναφορές για το αντίθετο. Ο προεδρικός σύμβουλος για την εξωτερική πολιτική, Yury Ushakov, δεν πάει επίσης πουθενά, παρά το ότι είναι ήδη 71: ένα χρόνο μεγαλύτερος από την ηλικία που δεν επιτρέπεται να κατέχει κανείς κυβερνητική θέση. Οι υπάλληλοι της προεδρικής διοίκησης, απολαμβάνουν απίστευτη εργασιακή ασφάλεια.
Υπήρξαν ωστόσο αρκετές απολύσεις. Ο αμφιλεγόμενος σύμβουλος διαδικτυακής πολιτικής του προέδρου, Geman Klimenko, ο οποίος πρότεινε στους χρήστες της ασφαλούς υπηρεσίας Telegram να αλλάξουν και να στραφούν στην παλιά υπηρεσία ICQ, όταν η κρατική ελεγκτική υπηρεσία απαγόρευσε την πρώτη στις αρχές του έτους, ήταν ένας από αυτούς που απολύθηκαν. Η Roskomnadzor, είναι η υπηρεσία ελέγχου των τηλεπικοινωνιών, και ο επικεφαλής της Alexander Zharov διατήρησε τη θέση του στην κυβέρνηση. Ο Klimenko συναντήθηκε με τον πρόεδρο λίγες μόνο φορές στη διάρκεια της θητείας του, και η θέση αυτή έχει πλέον εξαλειφθεί. Εξάλλου, ο πρόεδρος συχνά λέει ότι δεν χρησιμοποιεί τόσο πολύ το internet.
Οι δύο πιο εδραιωμένοι αξιωματούχοι που έχασαν τη δουλειά τους ήταν ο Yevgeny Shkolov και ο Vladimir Kozhin, των οποίων η απόλυση ήταν αναμενόμενη. Ο Shkolov, ο οποίος ήταν υπεύθυνος για την πολιτική του προσωπικού, συνεργάστηκε με τον Putin στην Ανατολική Γερμανία στη δεκαετία του 1980, και εντάχθηκε στην προεδρική διοίκηση το 2012, αφού είχε διατελέσει ως αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών. Ο προεδρικός βοηθός και η ονομαζόμενη ομάδα Shkolov, συχνά αναφέρθηκε ότι ασκούσε τεράστια επιρροή, αν και ήταν δύσκολο να εντοπιστούν τα όρια της σφαίρας επιρροής. Το 2014, ένας εκπρόσωπος της ομάδας –ο επικεφαλής του τμήματος της αστυνομίας για την καταπολέμηση της διαφθοράς, Στρατηγός Denis Sugrobov –συνελήφθη και στη συνέχεια βρέθηκε ένοχος για κατάχρηση εξουσίας και οργάνωση εγκληματικής συμμορίας. Αυτό ήταν βαρύ πλήγμα για τον Shkolov, και οι φήμες για την αποχώρησή του κυκλοφορούσαν συχνά έκτοτε.
Ο Vladimir Kozhin ηγήθηκε της προεδρικής διοικητικής διεύθυνσης για σχεδόν 15 χρόνια (2000-2014) και τα τελευταία χρόνια, ήταν προεδρικός βοηθός στη στρατιωτική και τεχνολογική συνεργασία. Αλλά ουσιαστικά, ο Kozhin δεν είχε συγκεκριμένες αρμοδιότητες: το υπουργείο Άμυνας είχε τις περισσότερες εξουσίες στον τομέα αυτό. Έχασε την επιρροή του αφότου απολύθηκε από τη θέση της διοικητής διεύθυνσης, αλλά του δόθηκε μικρή και προσωρινή αποζημίωση, καθώς κανείς δεν πηγαίνει από μια κορυφαία θέση στο Κρεμλίνο, στη λήθη.
Ο Putin έχει τώρα δύο νέους βοηθούς. Είναι πρώην αξιωματούχοι της FSB, ο Dmitry Shalkov και ο Anatoly Seryshev, των οποίων τα βιογραφικά είναι κάπως μικρά, όπως αναμένεται με στελέχη των μυστικών υπηρεσιών. Αυτές οι σχετικά άγνωστες προσωπικότητες στον τομέα των υπηρεσιών ασφαλείας έχουν διοριστεί στο παρελθόν στην προεδρική διοίκηση, όπως ο τωρινός επικεφαλής Alexander Kolpakov. Ο Serychev θα αντικαταστήσει τον Shkolov ως επικεφαλής προσωπικού στο Κρεμλίνο, ενώ ο Shlakov θα αντικαταστήσει τον Konstantin Chuichenko (συμμαθητής στο κολέγιο του πρωθυπουργού Dmitry Medvedev, ο οποίος έγινε αναπληρωτής πρωθυπουργός) ως επικεφαλής της προεδρικής διοίκησης ελέγχου. Σε αντίθεση με τους προκατόχους τους, οι οποίοι επίσης δεν ήταν οι πιο δημοφιλείς, οι νεοεισερχόμενοι δεν έχουν καθόλου δημόσιο προφίλ.
Το πολιτικό τοπίο του Κρεμλίνου είναι αμετάβλητο συνολικά, το οποίο από μόνο του είναι σημαντικό. Μαζί με την πολιτική στελέχωσης στις περιοχές και τους διορισμούς στο υπουργικό συμβούλιο, η σταθερότητα στην προεδρική διοίκηση υπογραμμίζει τα όρια των πιθανών πειραμάτων του Putin και τις περιοχές πιο κοντά σε αυτόν.
Ενώ το Κρεμλίνο είναι προετοιμασμένο να πειραματιστεί με διορισμούς στην κυβέρνηση (πρώτα διορίζει νέους γραφειοκράτες, στη συνέχεια πολιτικούς, μετά βετεράνους των υπηρεσιών ασφαλείας μετά προχωρά σε ανασχηματισμό), δεν είναι τόσο ελεύθερο όταν πρόκειται για το υπουργικό συμβούλιο και τη διοίκηση. Ασφαλώς θα μπορούσαν πάντα να υπάρξουν κάποιες νέες κινήσεις, όπως ο διορισμός του γιου ενός συνεργάτη του Putin σε μια υπουργική θέση, αλλά οι νεοεισερχόμενοι πάντα θα εποπτεύονται από το έμπιστο προσωπικό του Putin: οι αναπληρωτές πρωθυπουργοί Dmitry Kozak, Vitaly Mutko, Tatyana Golikova, Alexei Gordeyev. Ο Putin αισθάνεται άνετα βλέποντας γνωστές φυσιογνωμίες ως αναπληρωτές πρωθυπουργούς, και αυτό είναι που βλέπει τώρα.
Από την στιγμή που η διοίκηση είναι ο πιο στενός κύκλος του προέδρου, εκεί είναι που προσπαθεί να έχει περισσότερη άνεση. Ο Putin πάντα προτιμούσε να εργάζεται με εύκολους και γνωστούς ανθρώπους, αλλά προηγουμένως ήταν σε διαφορετικές σφαίρες εκ περιτροπής. Ο Igor Sechin συνήθως εργαζόταν στην κυβέρνηση αλλά τώρα είναι επικεφαλής του πετρελαϊκού κολοσσού Rosneft, και ο Kozak επίσης έχει αλλάξει θέσεις πολλές φορές, για να αναφέρουμε απλώς τα δύο πιο προφανή παραδείγματα. Τώρα, οι έμπιστοι του Putin, αφήνουν τις θέσεις τους λιγότερο συχνά, ιδιαίτερα στην προεδρική διοίκηση, με την οποία ο πρόεδρος είναι συνεχώς σε επαφή. Αυτό σημαίνει ότι ο πρόεδρος τώρα βάζει την άνεσή του πάνω από οτιδήποτε άλλο, όπως και σε άλλες σφαίρες: ένα συγκεκριμένο επώνυμο είναι σταθερά συνδεδεμένο με μια αντίστοιχη σφαίρα.
Πολλοί άνθρωποι συνδέονται με πολλά πράγματα, προτιμώντας την προβλεψιμότητα από την καινοτομία. Είναι εύκολο να προβλέψουμε τις λέξεις και τις πράξεις της νέας-παλαιάς διοίκησης. Γνωρίζουμε τι θα κάνει, και δεν θα πρέπει να περιμένουμε δυσάρεστες εκπλήξεις. Σε ό,τι αφορά τις ευχάριστες εκπλήξεις, κανείς στην ηλικία του Putin δεν περιμένει η ζωή να του φέρει πολλές.
Η φράση “σταθερότητα του Putin” τώρα λαμβάνει μια νέα σημασία: έχει να κάνει με την ηρεμία, την έλλειψη εξωτερικής αλλαγής, τους ίδιους ανθρώπους στις ίδιες θέσεις. Όλα αυτά είναι πρωταρχικής σημασίας για τον ίδιο τον πρόεδρο. Ακόμη και η πρόταση για αύξηση του ορίου συνταξιοδότησης που κατατέθηκε προσφάτως από την κυβέρνηση, είναι μια ιδέα που ο πρόεδρος έχει ακούσει πολλές φορές. Για να προβλέψει κανείς τι θα κάνει το Κρεμλίνο, δεν χρειάζεται να κοιτάξουμε πέρα από τις φιλόδοξες αλλά μη υλοποιήσιμες πρωτοβουλίες της δεκαετίας του 2000, όπως την διεύρυνση των περιοχών και των φορολογικών μεταρρυθμίσεων. Το ίδιο ισχύει και για την πολιτική προσωπικού του Κρεμλίνου: ακόμη και αν υπάρξουν ανασχηματισμοί, οι θέσεις εξουσίες πηγαίνουν σε έμπειρους και γνωστούς. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών Alexei Kudrin, που τώρα είναι επικεφαλής του Ελεγκτικού Επιμελητηρίου, και οι πρώην υπουργοί Γεωργίας και Υγείας, Gordeyev και Golikova, είναι τώρα αναπληρωτές πρωθυπουργοί, υπεύθυνοι για αυτούς τους τομείς. Ο Putin μιλάει ιδιαίτερα άνετα σε γνωστούς ανθρώπους για γνωστά θέματα. Οι πιο στενοί του συνεργάτες το γνωρίζουν καλά αυτό και έχουν προσαρμοστεί στις προτιμήσεις του προϊσταμένου τους.