FT: Η Μέρκελ χάνει τη στήριξη της επιχειρηματικής ελίτ
Η Γερμανίδα καγκελάριος δείχνει κατά βάθος μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στην ισχύ του κράτους παρά στην αγορά. Τι της καταλογίζουν τα στελέχη των επιχειρήσεων. Η δυσαρέσκεια για τις κυρώσεις στη Ρωσία και τη διαχείριση του Brexit.
του Frederick Studemann
Financial Times
«Είναι εκπληκτικό πόσο αντί-Μέρκελ είναι όλοι» δήλωσε υψηλόβαθμος Ευρωπαίος πολιτικός. «Είναι πραγματικά εντυπωσιακό» τόνισε.
Δεν αναφερόταν σε μια από αυτές τις ολονύχτιες συνόδους στις Βρυξέλλες για την αντιμετώπιση της τελευταίας μακροπρόθεσμης πρόκλησης που αντιμετωπίζει η Ε.Ε. ή σε μια συγκέντρωση της συντηρητικής συμμαχίας της Γερμανίδας καγκελάριου όπου οι απειλές και η έχθρα είναι μέρος της ημερήσιας διάταξης. Αναφερόταν σε μια πρόσφατη συνάντηση μελών της επιχειρηματικής ελίτ της Γερμανίας.
Η εμπειρία του δεν είναι πρωτόγνωρη. Αν συγκεντρώσει κανείς μερικούς Wirtschaftsbosse (επιχειρηματικούς ηγέτες) δεν θα περάσει πολύ ώρα μέχρι να αρχίσει η μουρμούρα: μετά από 12 χρόνια στην εξουσία η Μέρκελ το έχει χάσει. Αλλάζει συνεχώς γνώμη, ακυρώνοντας απότομα πολιτικές, όπως έκανε στην ενέργεια και στη μετανάστευση. Επίσης δεν υπάρχει μια ευρύτερη στρατηγική, ειδικά στην ψηφιακή οικονομία. Και μην τους πει κανείς για θέματα όπως ο κατώτατος μισθούς, οι νόμοι για την αγορά εργασίας, το κόστος ασφάλισης και το υψηλότερο ενεργειακό κόστος…
Ορισμένα από τα παραπάνω είναι μέρος των συνηθισμένων παραπόνων των επιχειρηματιών (βρείτε μου αυτό το στέλεχος που καλωσορίζει νέες ρυθμίσεις ή υψηλότερα κόστη). Αλλά και πάλι προκαλεί έκπληξη να τα ακούει κανείς από μια ομάδα ανθρώπων που το αναμενόμενο θα ήταν να επευφημεί μια καγκελάριο που ηγείται μιας κεντροδεξιάς κυβέρνησης σε μια περίοδο οικονομικής άνθησης.
Προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη έκπληξη όταν ακούει κανείς από στελέχη ότι τα πράγματα ήταν καλύτερα υπό τον προκάτοχο της κα Μέρκελ, Γκέρχαρντ Σρέντερ, έναν Σοσιαλδημοκράτη. Υιοθέτησε μια θετική στάση προς τις επιχειρήσεις, κάτι που χάρισε στον ηγέτη του παλιότερου εργατικού κόμματος της Ευρώπης το προσωνύμιο «καγκελάριος των αφεντικών». (έκτοτε το έχει ακολουθήσει στην επιχειρηματική καριέρα που ακολούθησε μετά την έξοδο του από την πολιτική).
Αλλά ένα σημαντικό μέρος της επιτυχίας της κα. Μέρκελ είναι ότι μετακινήθηκε από τις καθιερωμένες θέσεις προς το κέντρο, υιοθετώντας πολιτικές που έχουν συσχετιστεί με αντίπαλα κόμματα και παραδόσεις. Σε γενικές γραμμές, είναι κάτι που την ευνόησε, χαρίζοντας της τέσσερις θητείες. Αλλά είναι μια όλο και μεγαλύτερη αδυναμία. Η στήριξη από τους παραδοσιακούς συντηρητικούς, που δεν νιώθουν άνετα με τους ελιγμούς της κα Μέρκελ, μειώνεται, αποδυναμώνοντας την εκλογική της βάση.
Σε ότι αφορά τη σχέση της με τον επιχειρηματικό κόσμο, διαδραματίζουν ρόλο διάφοροι παράγοντες. Λίγοι αμφιβάλλουν για την ευφυΐα και τις αναλυτικές ικανότητες της καγκελάριου. «Εξετάζει τα πράγματα σε βάθος», ανέφερε πρώην CEO μιας από τις μεγαλύτερες δημόσιες της εταιρείες της Γερμανίας. Αλλά πρέπει να μετριαστούν και οι προσδοκίες των επιχειρήσεων. «Πρέπει να είσαι πιο ρεαλιστής για το τι μπορεί να επιτύχει μια κυβέρνηση», πρόσθεσε.
Ωστόσο, πολλοί αμφισβητούν κατά πόσο βλέπει θετικά τις επιχειρήσεις. «Κατανοεί την ανάγκη των αγορών, αλλά βαθιά μέσα της πιστεύει στο κράτος» λέει ο Κλάους Σβάινσμπεργκ, καθηγητής οικονομικών που παρέχει συμβουλές σε πολλά κορυφαία στελέχη.
Είναι επίσης ξεκάθαρη για το που βρίσκεται η πραγματική ισχύς, όπως φαίνεται σε ζητήματα σαν και αυτό των κυρώσεων στη Ρωσία και το Brexit, όπου η κα. Μέρκελ ήταν έτοιμη να βάλει σε πρώτη μοίρα το εθνικό και πολιτικό συμφέρον έναντι των επιχειρηματικών, δυσαρεστώντας τα διοικητικά συμβούλια.
Υπάρχει επίσης και ένας συναισθηματικός παράγοντας. Ενώ τα επιχειρηματικά ταξίδια του κ. Σρέντερ περιλάμβαναν ολονύκτιες συζητήσεις με κρασί και πούρα, η κα. Μέρκελ υιοθετεί μια πιο εστιασμένη και νηφάλια στάση. Οι ισχυροί άνδρες της εταιρικής Γερμανίας, που σπάνια αμφιβάλουν για τις θέσεις τους, δυσκολεύονται να δεχθούν μια ψύχραιμη, ορθολογική γυναίκα επιστήμονα. Και δεν φαίνεται να υπάρχουν πολλά που μπορούν να κάνουν.
Εντός του CDU, η άλλοτε πανίσχυρη επιχειρηματική πτέρυγα έχει χάσει έδαφος. «Μιλάνε πολύ, αλλά στο τέλος της ημέρας δεν κάνουν τίποτα», λέει ένα μέλος του κόμματος. Επιπλέον, η παγκόσμια κρίση και μια σειρά από σκάνδαλα – στις τράπεζες και στις αυτοκινητοβιομηχανίες – έχουν πλήξει το κύρος των επιχειρήσεων. Η διατήρηση μιας ψυχρής στάσης απέναντι στις επιχειρήσεις δύσκολα θα τιμωρηθεί στην κάλπη. (όπως σημειώνει και ένας παρατηρητής, αν και λίγοι θα επέλεγαν τη γλώσσα που χρησιμοποίησε ο Μπόρις Τζόνσον, πολλοί Γερμανοί ψηφοφόροι ασπάζονται τη θέση «γα**σε τις επιχειρήσεις» του Βρετανού υπουργού Εξωτερικών).
Ίσως να είναι έτσι. Αλλά όπως υποστηρίζει ένα παλιό στέλεχος του CDU, τα παραπάνω δεν αλλάζουν το γεγονός πως υπάρχει έλλειμμα ηγεσίας στις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Γερμανία και οι επιχειρήσεις της, από το δημογραφικό και τη μετανάστευση ως την τεχνητή νοημοσύνη.
«Βλέπουμε τις προκλήσεις αυτές εδώ και χρόνια, αλλά υπάρχει έλλειμμα πολιτικής ηγεσίας. Αντίθετα, δίνεται προτεραιότητα στην επίλυση καθημερινών προβλημάτων» τονίζει. Οι επιχειρήσεις έχουν δίκιο που ανησυχούν αυτό και θα κοστίσει όντως στη Γερμανία. Και για αυτό ευθύνεται η κα. Μέρκελ.