Το ΝΑΤΟ του Trump
της Judy Dempsey
Carnegie Europe
Τι δράμα! Η δεύτερη ημέρα της συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ -τουλάχιστον την τελευταία δεκαετία- συνήθως αφιερώνεται στις χώρες-εταίρους και στο Αφγανιστάν. Συνήθως είναι ήρεμες, προσελκύουν μικρή προσοχή και επιτρέπουν στους ηγέτες να τηρήσουν τις προγραμματισμένες ομιλίες τους και το χρονοδιάγραμμα αποχώρησής τους.
Όχι όμως αυτή τη φορά. Αφού ο διεθνής Τύπος και οι περισσότεροι ηγέτες (ίσως εκτός της Γερμανίδας Καγκελαρίου Angela Merkel), κατέληξαν ότι η πρώτη ημέρα της συνόδου θα μπορούσε να είχε αποδειχθεί πολύ χειρότερη, υπέθεσαν ότι η δεύτερη ημέρα θα ήταν ήρεμη.
Ξεχάστε το.
Μόλις ξεκίνησε η συνάντηση με τους ηγέτες της Ουκρανίας και της Γεωργίας, το trump ξεκίνησε τα σχόλια. Εξαίρεσε τη Γερμανία, την Ισπανία, και τις χώρες της Μπενελουξ για το ότι είναι πολύ πίσω στην επίτευξη της δέσμευσης των μελών του ΝΑΤΟ για τη διάθεση του 2% του ΑΕΠ τους στις αμυντικές δαπάνες. Οι αντιπροσωπείες της Γεωργίας και της Ουκρανίας κλήθηκαν να εγκαταλείψουν την αίθουσα συνεδριάσεων. Συγκλήθηκε μια έκτακτη συνεδρίαση των ηγετών, από τον γ.γ. του ΝΑΤΟ. Εκεί, ο Trump δεν μάσησε τα λόγια του, όπως δήλωσε σε μια κατάμεστη αίθουσα για τη συνέντευξη Τύπου στο τέλος της Συνόδου.
Δήλωσε ότι το χρονοδιάγραμμα για την επίτευξη του στόχου για το 2% θα πρέπει να έρθει πιο μπροστά. Αλλά δεν είναι ικανοποιημένος με αυτό τον στόχο, δήλωσε: “Μετά από το 2%, θα αρχίσουμε να μιλάμε για το πώς θα το αυξήσουμε… Νομίζω ότι το 4% είναι ο σωστός αριθμός”.
Υπήρξαν φήμες (λανθασμένες, όπως αποδείχθηκαν) αναφορικά με το ότι είτε ο Trump απείλησε ότι θα μειώσει τις δαπάνες των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ κατά 20% είτε ότι θα αφήσει τους Ευρωπαίους συμμάχους να υπερασπίζονται μόνοι τους τον εαυτό τους. Το γεγονός, δήλωσε ο trump, ήταν πως χάρη σε εκείνον οι σύμμαχοι “ενέτειναν τις προσπάθειές τους όπως δεν το έκαναν ποτέ ξανά στο παρελθόν”, προσθέτοντας ότι οι αμυντικές δαπάνες αυξήθηκαν φέτος κατά 33 δισ. δολάρια (και κατά 40 δισ. δολάρια από την ημέρα που ανέλαβε).
Η υπόσχεση για περισσότερα λεφτά άλλαξε τη διάθεσή του -για την ώρα. “Έχουμε ένα πανίσχυρο ΝΑΤΟ. Πολύ πιο ισχυρό από ό,τι ήταν πριν από δύο ημέρες”, δήλωσε ο trump. “Τώρα οι ΗΠΑ έχουν δίκαιη μεταχείριση. Πιστεύω στο ΝΑΤΟ. Το ΝΑΤΟ είναι μια καλο-κουρδισμένη μηχανή”.
Και έτσι, με βάση τα πρότυπα αυτού του παράξενου, νέου, Trump-ιου κόσμου, το ΝΑΤΟ ειχε μια πάρα πολύ καλή σύνοδο. Το προβλέψιμο δράμα, η αναστάτωση στο twitter και οι διαφωνίες ήταν όλα εκεί. Αλλά σε θέματα μακροχρόνιας αμερικανικής πολιτικής -συμπεριλαμβανομένων των αμυντικών δαπανών και της αντίδρασης στον αγωγό Nord Stream 2- εάν ο τόνος και η παρουσίαση άλλαζα, θα μπορούσε να ήταν ο Barack Obama ή ο George W. Bush αυτός που μιλάει (αν και κανένας πρώην πρόεδρος δεν θα είχε εξαπολύσει τέτοια κριτική, και δημοσίως, στην Angela Merkel).
Στο τέλος της ημέρας, ο Donald Trump, σε ανακούφιση πολλών στο ΝΑΤΟ, δεν προσπαθεί να καλύψει τον προσωπικό του σκεπτικισμό για τις συμμαχίες κάθε είδους στην αμερικανική πολιτική.
Επί της ουσίας, το ΝΑΤΟ έχει μόλις συμφωνήσει σε νέα μέτρα για την ενίσχυση των Ανατολικών Συμμάχων σε μια κρίση. Ενάντια στη δική του λογική -ο πρόεδρος που φαίνεται να πιστεύει ότι οι ισχύουσες δεσμεύσεις της Αμερικής στην Ευρώπη είναι ένα πολύ μεγάλο βήμα- ο Trump συμφώνησε να τις επεκτείνει σε μια ακόμη χώρα, την ΠΓΔΜ.
Έχει σαφώς προκύψει ένα μοντέλο: ο Αμερικανός πρόεδρος χρησιμοποιεί αυτά τα γεγονότα για να απευθυνθεί στο ακροατήριο στο εσωτερικό. Κάνει μονίμως προεκλογική εκστρατεία, και οι χαμηλές αμυντικές δαπάνες των Ευρωπαίων είναι ένα θέμα που έχει απήχηση στην αμερικανική κοινή γνώμη, η οποία είναι λογικά δυσαρεστημένη από το ότι οι ΗΠΑ φέρουν τόσο δυσανάλογο βάρος του αμυντικού φορτίου της συμμαχίας.
Αυτό που συμφωνήθηκε στις αίθουσες συνεδριάσεων δεν έχει μεγάλη σημασία για τις προθέσεις των ψηφοφόρων: το δράμα που δημιουργεί ο trump, επειδή τον κάνει να φαίνεται αποφασιστικό. Προκαλεί κρίση για την ίδια την κρίση. Κάποιες φορές αλλάζουν τις συμπεριφορές άλλων, κάποιες φορές αντιστρέφονται. Αυτό που έχει σημασία είναι εάν φαίνεται ότι οδηγεί να γίνουν πράγματα.
Η συμμαχία παραμένει μια παράξενη μικρή όαση μέσα στο ναυάγιο αυτού που ήταν η διατλαντική συνεργασία για το Ιράν ή την υπερθέρμανση του πλανήτη. Αυτό που παραμένει ερώτημα είναι εάν ο Donald trump θα έθετε σε κίνδυνο ζωές Αμερικανών εάν η Ευρώπη βρισκόταν σε κίνδυνο. Δεν το ξέρουμε με σιγουριά, αλλά θα το έκανε. Αυτό ενισχύει την αποτροπή -και ίσως συνεχίσει να αποθαρρύνει τη Ρωσία από το να κάνει κάτι ανόητο.
Ωστόσο υπάρχει και άλλη μία πτυχή σε αυτή τη σύνοδο. Ναι, ο Trump έχει δεσμευτεί για το ΝΑΤΟ. Αλλά βλέπει τη συμμαχία σαν την ΕΕ: έναν πολυμερή οργανισμό που κατά την άποψή του εκμεταλλεύεται τις ΗΑΠ. Το ΝΑΤΟ μπορεί να τον έχει γλιτώσει από αυτή την εικόνα, από την υπόσχεση υψηλότερων δαπανών. Αλλά σίγουρα δεν θα τους αφήσει στο απυρόβλητο.
Σε ό,τι αφορά την ΕΕ γενικά και τη Γερμανία ειδικά, η πιθανότητα ενός εμπορικού πολέμου δεν μπορεί να αποκλειστεί. Όπως σημείωσε ο Trump, οι συνομιλίες μεταξύ Ουάσιγκτον και Βρυξελλών θα ξεκινήσουν στις 25 Ιουλίου. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΕ, σε αντίθεση με τους Ευρωπαίους συμμάχους στο ΝΑΤΟ, είναι σε μια πολύ πιο ισχυρή διαπραγματευτική θέση -για την ώρα. Στο μεταξύ, ο Trump πηγαίνει στο Ελσίνκι για να συναντήσει το Ρώσο πρόεδρο Putin. “Πηγαίνω σε κάποιες συναντήσεις -ΝΑΤΟ, Ηνωμένο Βασίλειο, Putin. Ο Putin ίσως είναι η πιο εύκολη συνάντηση και από τις τρεις”, δήλωσε.
