Τραμπ, Πούτιν και Ερντογάν
Γράφει ο Γιώργος Καπόπουλος
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ερντογάν θα παρακολούθησε ίσως όσο κανείς τρίτος ηγέτης την πρόσφατη σύνοδο κορυφής Τραμπ-Πούτιν στο Ελσίνκι.
Ο λόγος είναι προφανής: όλες οι πληροφορίες από τα μέτωπα των παρασκηνιακών διπλωματικών διαβουλεύσεων αλλά και από τα πεδία των μαχών στη Συρία συγκλίνουν στη διαπίστωση ότι ο πόλεμος τελειώνει με νίκη του Άσαντ στη σκιά συνολικής συμφωνίας ΗΠΑ-Ρωσίας για την επόμενη μέρα στη Δαμασκό. Μια επόμενη μέρα που, απ’ ό,τι φαίνεται, δεν αφήνει περιθώριο ελιγμών και παρουσίας στην Τουρκία στη μεταπολεμική τάξη πραγμάτων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι λίγο πριν από τη συνάντηση κορυφής στη φινλανδική πρωτεύουσα μετέβησαν στη Μόσχα με απόσταση λίγων ημερών ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Νετανιάχου και ο Πρόεδρος του Ιράν Ρουχανί.
Κόκκινος συναγερμός για την Άγκυρα
Απ’ ό,τι φαίνεται, η Μόσχα μπορεί να εξυπηρετήσει την αντιφατική εκ πρώτης όψεως επιθυμία του Τραμπ να μειώσει την παρουσία και την επιρροή της Τεχεράνης στη Μέση Ανατολή, κυρίως στη Συρία, με την απόφαση για σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων που βρίσκονται στη ΒΑ Συρία.
Αν οι ρωσικές δυνάμεις υποκαταστήσουν εν μέρει ή ακόμη καλύτερα και συνολικά τις φιλοϊρανικές δυνάμεις –Φρουροί της Επανάστασης, Σιιτική Πολιτοφυλακή του Ιράκ, Χεζμπολά από τον Νότιο Λίβανο–, οι ΗΠΑ αλλά και το Ισραήλ δεν θα έχουν πια καμία αντίρρηση για την παραμονή του Άσαντ στην εξουσία.
Στο πλαίσιο της παραπάνω δυναμικής οι ΗΠΑ προωθούν τη συγκρότηση ενιαίας πολιτικής διοίκησης στην κουρδική ΒΑ Συρία και μαζί με τη Ρωσία προετοιμάζουν το έδαφος για συμφιλίωση των Κούρδων της οργάνωσης PYD και της ανταρτικής πολιτοφυλακής ΥΡG.
Τα παραπάνω σημαίνουν κόκκινο συναγερμό για την Άγκυρα, που ήδη έχει ανησυχήσει από την υλοποίηση από την αμερικανική πλευρά της συμφωνίας για τον κουρδικό θύλακα του Μανμπίτζ, ανατολικά του Αφρίν.
Η τουρκική πλευρά επιμένει ότι η συμφωνία προβλέπει συνδιοίκηση από μεικτή στρατιωτική δύναμη ΗΠΑ-Τουρκίας, ενώ η αμερικανική στην πράξη έχει μετατρέψει το Μανμπίτζ σε ενδιάμεση ζώνη ανάμεσα στις τουρκικές και τις κουρδικές δυνάμεις.
Σε κάθε περίπτωση, τα όσα καταγράφονται στο Μανμπίτζ μαζί με τα σενάρια για την επόμενη μέρα στη Συρία, που θα περιλαμβάνουν και μια αποδεκτή από το καθεστώς Άσαντ αυτόνομη κουρδική περιοχή, οριοθετούν αυστηρά κάθε περαιτέρω κίνηση των τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα θέτουν το θέμα της αποχώρησης των Τούρκων από το Αφρίν.
Ο μεγάλος ωφελημένος
Από τα μέσα του 2016, λίγες εβδομάδες πριν από το αποτυχημένο πραξικόπημα, ο Ερντογάν αποφάσισε να επαναπροσεγγίσει τη Ρωσία, με την οποία οι σχέσεις λίγους μήνες πριν είχαν φτάσει στο ναδίρ, μετά την κατάρριψη, στα τέλη του 2015, από τουρκικά μαχητικά του ρωσικού Σουχόι πάνω από την τουρκοσυριακή μεθόριο, να επενδύσει δηλαδή στην αντιπαράθεση Ουάσινγκτον-Μόσχας για την επόμενη μέρα στη Συρία, με προτεραιότητα να περιορίσει τον ρόλο και το βάρος των Κούρδων της Συρίας στους περιφερειακούς συσχετισμούς.
Δύο χρόνια αργότερα ο μεγάλος ωφελημένος από την τριγωνική ισορροπία Τουρκίας, ΗΠΑ και Ρωσίας είναι δίχως αμφιβολία ο Πούτιν, ο οποίος συγκυριακά έδωσε στην Άγκυρα τη δυνατότητα παρεμβολής στη Συρία, στο πλαίσιο της πίεσης που ασκούσε στην Ουάσινγκτον για συνολική συμφωνία κυρίων για την επόμενη μέρα στη Συρία.
Ανάβοντας πράσινο φως για την είσοδο τουρκικών δυνάμεων στο Αφρίν ο Πούτιν έθεσε στις ΗΠΑ το δίλημμα ή να συγκρουστούν με έναν νατοϊκό τους σύμμαχο ή να εγκαταλείψουν τους Κούρδους και να τους αναγκάσουν να στραφούν προς τον Άσαντ.
Η εμπλοκή στη Συρία στα τέλη του 2011 ξεκίνησε με μεγαλεπήβολους στόχους του Ερντογάν να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανατροπή του Άσαντ και στην εγκαθίδρυση μιας σουνιτικής Συρίας άτυπου προτεκτοράτου της Τουρκίας.
Τα πράγματα στράβωσαν στα μέσα του 2014, όταν οι τζιχαντιστές του ISIS κατέλαβαν τη Μοσούλη στο Ιράκ και ανακήρυξαν το Χαλιφάτο. Τότε καταγράφηκε η πρώτη σοβαρή κρίση εμπιστοσύνης ανάμεσα στην κυβέρνηση Ομπάμα και τον Ερντογάν, καθώς η Τουρκία ήταν η βάση ανεφοδιασμού και χρηματοδότησης των τζιχαντιστών.
Οδυνηρή προσγείωση στην πραγματικότητα
Σήμερα η επόμενη μέρα της Τουρκίας απέναντι στη μεταπολεμική Συρία, που με τη συναίνεση των ΗΠΑ προορίζεται να γίνει άτυπο προτεκτοράτο της Ρωσίας, είναι μια οδυνηρή προσγείωση σε μια πραγματικότητα πολύ δυσμενέστερη από αυτήν που κατέστρεψε το 2011 με την εμπλοκή της στην προσπάθεια ανατροπής του Άσαντ. Ποιος άραγε θυμάται σήμερα το καλοκαίρι του 2010, όταν τα ζεύγη Ερντογάν και Άσαντ έκαναν μαζί διακοπές κοντά στην Αττάλεια, με τον Ερντογάν να προτείνει κατάργηση των συνόρων των δύο χωρών κάνοντας λογοπαίγνιο με το όνομα της Δαμασκού στα αραβικά Σαμ.
Οι Ευρωπαίοι, έλεγε ο Ερντογάν, έχουν φτιάξει τη ζώνη Σένγκεν, ο αδελφός μου ο Μπασάρ κι εγώ σκεφτόμαστε να φτιάξουμε τη ζώνη Σάμγκεν.
