Σκέψεις περί πολιτικής προστασίας

Γράφει ο Λάμπρος Τζούμης
 Αντιστράτηγος ε.α

Φταίει άραγε η ασυμμετρία του φαινομένου της πυρκαγιάς όπως το χαρακτήρισε ο πρωθυπουργός, ο στρατηγός άνεμος του παρελθόντος ή έλλειψη κατάλληλου σχεδιασμού και οργάνωσης, με αποτέλεσμα να βιώνουμε κατ΄ επανάληψη τραγωδίες όπως αυτή στην Ανατολική Αττική ; Όταν με μια νεροποντή πλημμυρίζουν δρόμοι, χάνονται ανθρώπινες ζωές και σχεδόν κάθε χρόνο καίγεται ένα μεγάλο μέρος των δασών της χώρας μας, το πρόβλημα είναι οφθαλμοφανές που αποδεικνύει την ανεπάρκεια σχεδιασμού για την αντιμετώπιση μιας θεομηνίας.

Ο θεσμός που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, είναι αυτός της Πολιτικής Προστασίας, καλύπτοντας τον τομέα της πρόληψης, το σχεδιασμό, την ετοιμότητα, αλλά και τη διαχείριση των συνεπειών τους.

Από την εμπειρία δύο ετών στην εκτέλεση των καθηκόντων του τμηματάρχη του τμήματος εκτάκτων αναγκών στο ΓΕΕΘΑ και του εθνικού αντιπροσώπου στο ΝΑΤΟ στην Ανώτατη Επιτροπή Σχεδιασμού Έκτακτης Πολιτικής Ανάγκης, θα προσπαθήσω με συντομία να μεταφέρω κάποιες σκέψεις σχετικά με τα προβλήματα που παρατηρούνται στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών :

– Ύπαρξη δυσλειτουργίας στο συντονισμό και στη συνεργασία πολύ μεγάλου αριθμού φορέων που εμπλέκονται στο υφιστάμενο σύστημα Πολιτικής Προστασίας. Πολλές φορές δεν υφίσταται κατάλληλος σχεδιασμός που να αφορά το τοπικό επίπεδο και να απαντά στα ερωτήματα (ποιός, τι, που, πότε, και γιατί θα ενεργήσει). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα κάθε φορά που εκδηλώνεται ένα έντονο φυσικό φαινόμενο ενδεχομένως και ακραίο, τα κατώτερα επίπεδα να μην γνωρίζουν τις διαδικασίες αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και να προσπαθούν αποσπασματικά να εκδηλώσουν ενέργειες πολλές φορές με λάθος τρόπο και χάσιμο πολύτιμου χρόνου.

– Σε ό,τι αφορά τις πυρκαγιές η προσπάθεια επικεντρώνεται στην πυρόσβεση και πολύ μικρή σημασία αποδίδεται στην προστασία του πληθυσμού με άμεση εκπόνηση σχεδίων εκκένωσης περιοχών, αποκλεισμό κυκλοφορίας, κ.λπ. Κάποιες φορές παρατηρούμε αποσπασματικές ενέργειες στελεχών του πυροσβεστικού σώματος με τις οποίες γίνεται προσπάθεια να εγκαταλείψουν οι κάτοικοι τα σπίτια τους, χωρίς όμως να υπάρχει καθοδήγηση για τον τρόπο διαφυγής και χωρίς να έχει δοθεί κεντρική εντολή.

– Το σύστημα αντιμετώπισης σχεδιάζεται με ένα ενιαίο πρότυπο οργάνωσης των περιοχών και η χρηματοδότηση των αναγκών σε συγκεκριμένο αριθµό κονδυλίων που παρέχονται από το κράτος. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση λόγω αυτού περιορίζεται σε ασφυκτικά πλαίσια, με αποτέλεσμα να παρατηρείται το φαινόμενο να μην υπάρχει επαρκής αριθμός μηχανημάτων για τις απαραίτητες εργασίες (διάνοιξη αντιπυρικών ζωνών, διευθέτηση δασικών οδών, κ.λπ). Όσα μηχανήματα ή πυροσβεστικά οχήματα υπάρχουν βρίσκονται ακινητοποιημένα για χρόνια συνήθως λόγω έλλειψης προσωπικού και τελικά τίθενται σε αχρηστία, ενώ πυροσβεστικοί κρουνοί δεν υφίστανται ή δεν λειτουργούν.

– Σε ό,τι αφορά τον εθελοντισμό στη χώρα μας αν και δραστηριοποιούνται εθελοντικές οργανώσεις αυτές δεν είναι πολλές και σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι και κατάλληλα εκπαιδευµένες και πιστοποιηµένες. Αυτό δημιουργεί έλλειψη συνοχής ως προς τη σύνθεση των οµάδων, ως προς τις δοµές, τους στόχους, τις µεθόδους και τις πρακτικές που ακολουθούν. Επίσης πρόβληµα παρουσιάζεται και ως προς τον κεντρικό συντονισµό και τις σχέσεις τους µε τους άλλους φορείς, με τους οποίους δεν υπάρχει επικοινωνία και συνεργασία.

– Τέλος, σημαντικός παράγοντας της Πολιτικής Προστασίας για τον οποίο στη χώρα μας δεν έχει δοθεί ιδιαίτερη σημασία σε αντίθεση με χώρες του εξωτερικού είναι η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και επιστηµονικών µελετών. Αποτέλεσμα αυτού είναι να µην παράγεται το επιστηµονικό έργο που θα µπορούσε να συµβάλλει σηµαντικά στην αποτελεσµατικότερη πρόληψη, διαχείριση και αντιμετώπισή φυσικών καταστροφών.