29/03/2024

Πίσω από τη ρητορική των σχέσεων της ΕΕ με Κίνα και Ιαπωνία

του Francois Godement
European Council On Foreign Relations 

Οι τελευταίες ημέρες ήταν σημαντικές για την ΕΕ και τους εταίρους της στην Ασία, και συγκεκριμένα στην Κίνα και στην Ιαπωνία. Με τις συνόδους ΕΕ-Κίνας και ΕΕ-Ιαπωνίας να καταλήγουν σε ιστορικές συμφωνίες, η ΕΕ ενισχύει αργά τις σχέσεις με τους συμμάχους της στα ανατολικά.

“Γεγονότα αγαπητέ μου, γεγονότα”, λέει το απαρχαιωμένο ρητό που αποδίδεται σε Βρετανό πρωθυπουργό. Ως εξήγηση των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν οι ηγέτες, η φράση θα μπορούσε να ισχύει εξίσου για τα αποτελέσματα των συνόδων της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Κίνα και την Ιαπωνία. Η συνάντηση στο Τόκιο υποτίθεται ότι θα λάμβανε χώρα προτού από αυτή στο Πεκίνο -δηλώνοντας μια πολιτική σημασία για το ποιος είναι πρώτη επιλογή της ΕΕ ως εταίρος. Αλλά μετά από τις θανατηφόρες πλημμύρες στην Ιαπωνία που ανάγκασαν τον πρωθυπουργό Shinzo Abe να αναβάλλει τη συνάντηση, το Πεκίνο έγινε ο πρώτος σταθμός της ΕΕ.

Και ποιος θα το είχε προβλέψει, ότι την παραμονή της συνόδου ΕΕ-Κίνας, ο Αμερικανός πρόεδρος Donald Trump θα χαρακτήριζε την ΕΕ “εχθρό” και θα έβρισκε δικαιολογίες για τις διεθνείς εμπορικές πρακτικές της Κίνας; Η παρατήρηση -η οποία απλώς ενισχύει προηγούμενες δηλώσεις- φαίνεται σχεδιασμένη να φέρει την Ευρώπη πιο κοντά στην Κίνα.

Πραγματικά, ακριβώς αυτό συνέβη -όπως αποτυπώνεται στο δισέλιδο, μακρύ κοινό ανακοινωθέν. Μετά από δύο χρόνια ξηρασίας κατά τη διάρκεια της οποίας δεν εξέδωσαν κανένα ανακοινωθέν, οι καλές εποχές επέστρεψαν. Το έγγραφο περιλαμβάνει περισσότερα από 30 προφανή σημεία σύγκλισης. Από τη στιγμή που αυτά τα θέματα κρίνονται από τη σημασιολογία και σε σχέση με παρόμοιες προηγούμενες δηλώσεις. αισθάνεται κανείς υποχρεωμένος να αναφέρει ότι η ΕΕ δεν συμπεριέλαβε τη λέξη “αμοιβαιότητα” αυτή τη φορά, ενώ η Κίνα τόνισε εκ νέου το “ολοκληρωμένη στρατηγική εταιρική σχέση”. Κανένα από τα συνήθη θέματα διαφωνίας δεν τέθηκαν -είτε επρόκειτο για το καθεστώς της οικονομίας της αγοράς, την επίβλεψη των επενδύσεων, τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας ή τα ανθρώπινα δικαιώματα (εκτός από την αναφορά “συνεργασία” στο τελευταίο ζήτημα).

Ωστόσο, τα σημεία σύγκλισης είναι εντυπωσιακά στην ασάφεια και στην προβολή τους στο μέλλον. Ένα είναι η μεταρρύθμιση του ΠΟΕ: μια μεγάλη ιδέα που πηγάζει από το γεγονός ότι αυτός ο διεθνής θεσμός είναι ιδιαίτερα ωφέλιμος για την Κίνα. Ένα άλλο είναι η ανανεωμένη δέσμευση για την επιτάχυνση της διμερούς επενδυτικής συνθήκης μεταξύ των δύο πλευρών -μια υπόσχεση που δίνεται ξανά και ξανά. Μένει να δούμε πώς θα εφαρμόσουν αυτή τη συμφωνία, που επιτεύχθηκε πέρυσι, αναφορικά με τις εγγυήσεις γεωγραφικών ενδείξεων (το αντίστοιχο των εμπορικών σημάτων για φαγητό και κρασί). Η υπογραφή από την πλευρά της Κίνας μιας διεθνούς κυβερνητικής συμφωνίας προκαλεί το ερώτημα: “με ποιους όρους;”. Η ΕΕ δίνει την έγκρισή της στα πρόσφατα μέτρα της Κίνας που απελευθερώνουν τις ξένες επενδύσεις και σε εκείνα αναφορικά με την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας (για το τελευταίο, αυτή η στάση έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την κοινή προσπάθεια της ΕΕ με την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ να προστατέψουν κρίσιμες προηγμένες τεχνολογίες από τις πρακτικές εξαγοράς της Κίνας). Για τα ανθρώπινα δικαιώματα, η πρόσφατη απελευθέρωση του Liu Xia είναι μια καθυστερημένα αλλά ευπρόσδεκτη εξέλιξη -αλλά έρχεται ίσως σε αντίθεση με όλες τις άλλες επικρατούσες πολιτικές.

Το ανακοινωθέν μπορεί να φανεί ότι σχεδιάστηκε κυρίως για να ταρακουνήσει την αμερικανική κυβέρνηση. Αλλά είναι ασαφές εάν ο trump εντυπωσιάστηκε από τη διπλωματική αυτή κίνηση. Παρόλα αυτά, η ΕΕ δεν έκανε παραχωρήσεις. Εν μέρει επαναδιατύπωσε το σύνθημά της για την εδαφική κυριαρχία και το διεθνές δίκαιο ενώ προώθησε τους τρεις πυλώνες των Ηνωμένων Εθνών (συμπεριλαμβανομένων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τα οποία η Κίνα δεν έχει ιδιαίτερη αγάπη).

Ακολούθησε ένα ακόμη reality check για τη συμφωνία στο Τόκιο, όπου η ΕΕ υπέγραψε την πολυαναμενόμενη συμφωνία Οικονομικής Εταιρικής Σχέσης και μια Συμφωνία Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης. Εάν δεν ήταν ο trump, η Ιαπωνία θα είχε ακόμη προτεραιότητα την ΤΡΡ και τις εμπορικές σχέσεις με την Ουάσιγκτον.

Σε μια δεκαετία, η ΕΡΑ είναι τόσο ακριβής όσο ασαφές είναι το ανακοινωθέν των ΕΕ-Κίνας. Η ουσία αυτής της λεπτομερούς συμφωνίας, είναι στη δημιουργία της μεγαλύτερης ζώνης ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο -ένα τεράστιο χέρι που περιορίζει την τρέχουσα τάση προς τον περιορισμό του ελεύθερου εμπορίου και την προσφυγή σε προστατευτικούς εκβιασμούς. Η ΕΡΑ δεν περιλαμβάνει συμφωνία για επενδύσεις -καθώς η ευρωπαϊκή γνώμη έχει στραφεί κατά της ιδιωτικής διεθνούς διαιτησίας για επενδυτικές διαφορές- ούτε μια συμφωνία για το ρύζι, που θα ήταν ταμπού για τους Ιάπωνες. Αλλά καλύπτει τους περισσότερους άλλους τομείς, και ως εκ τούτου θα υπάρχουν σημαντικά οφέλη για τους Ευρωπαίους και Ιάπωνες καταναλωτές. Αυτό αποτελεί μια σταθερή ρυθμιστική βάση για το ελεύθερο εμπόριο σε έναν τομέα που καλύπτει μεγάλο μέρος της παγκόσμιας οικονομίας.

Εξίσου χαρακτηριστική είναι η Συμφωνία Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης. Η συμφωνία καθορίζει, ανά κλάδο, τους τομείς της κοινής δράσης, συμπεριλαμβανομένης της πάλης εναντίον των όπλων μαζικής καταστροφής και των μέσων παράδοσης αυτών, την ειρηνική επίλυση εδαφικών διαφωνιών, τη διαχείριση κρίσεων και δεκάδες ακόμη θέματα. Είναι σημαντικό ότι μια Κοινή Επιτροπή θα διασφαλίσει ότι η συμφωνία εφαρμόζεται χρησιμοποιώντας έναν καθορισμένο μηχανισμό επίλυσης διαφωνιών.

Το σόου του Trump, μια προσπάθεια να γοητεύσει την διπλωματία της Κίνας και η αίσθηση κρίσης και αμφιβολιών των Ευρωπαίων για την επιρροή τους, κυριάρχησαν στην τακτική σύνοδο ΕΕ-Κίνας. Παρά την έλλειψη ουσίας, το ανακοινωθέν θα προσελκύσει την προσοχή πολλών ΜΜΕ. Συγκριτικά, οι σαφείς και αποτελεσματικές συμφωνίες μεταξύ της ΕΕ και της Ιαπωνίας, σχεδόν δεν θα έχουν καθόλου δημοσιογράφους.Ωστόσο μακροπρόθεσμα, θα έχουν πολύ περισσότερη σημασία από άλλη μία περίπλοκη προσπάθεια να βρεθεί κοινός τόπος με την Κίνα. Οι διατλαντικές σχέσεις θα επιβιώσουν από τον trump, και η ΕΕ μπορεί να διαφωνήσει με την Κίνα χωρίς να εμπλακεί σε μόνιμη σύγκρουση μαζί της. Εάν η ΕΕ ψάχνει για έναν εταίρο να αντιμετωπίσει τις σημερινές παγκόσμιες αντιξοότητες, η σχέση της με την Ιαπωνία είναι ένα καλό μέρος να ξεκινήσει.

Capital.gr 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024