Οι ειδήσεις και οι εξελίξεις δεν πήγαν διακοπές
Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα
Πολιτικός Συντάκτης
Όταν στις 23 Σεπτεμβρίου του 1990 ο Ουμπέρτο Έκο, αυτός ο σπουδαίος Ιταλός σημειολόγος, δοκιμιογράφος, φιλόσοφος, κριτικός λογοτεχνίας και μυθιστοριογράφος, αμέσως μετά τις διακοπές του στα νησιά Φίτζι, έγραφε στο καθιερωμένο του σημείωμα στο εβδομαδιαίο περιοδικό L’ Espresso ότι τον Αύγουστο δεν υπάρχουν ειδήσεις, φυσικά και δεν εννοούσε κυριολεκτικά ότι τα γεγονότα, οι ειδήσεις και οι εξελίξεις καθοριστικής σημασίας για την πλανητική πολιτική σκακιέρα πάνε διακοπές.
Ο Έκο παρεξηγήθηκε και έκτοτε παρερμηνεύτηκε πολλές φορές, όχι μόνο από αναγνώστες αλλά και από δημοσιογράφους που χρησιμοποιούσαν την διάσημη πλέον ρήση του για να δικαιολογήσουν άλλοτε την αδυναμία τους να υπηρετήσουν το ιερό λειτούργημα της δημοσιογραφίας και άλλοτε για να τον διαψεύσουν περιχαρείς. Ελάχιστοι, ενδεχομένως, μπήκαν στον κόπο να εξετάσουν τα δεδομένα και το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ο Έκο έγραψε το συγκεκριμένο σημείωμα περί απουσίας ειδήσεων τον τελευταίο μήνα του καλοκαιριού. Ένα σημείωμα που έμελλε να τιτλοφορήσει ένα ακόμη βιβλίο του με θέμα την πολύπαθη δεοντολογία στη λειτουργία των MME.
Όπως προαναφέραμε, ο Έκο στα νησιά Φίτσι τον Αύγουστο του 1990 διάβαζε την εφημερίδα Fiji Times, μια ντόπια εφημερίδα με λίγες σελίδες, γραμμένη στα αγγλικά. Ήταν η μόνη του επαφή με τον έξω κόσμο καθώς ο παγκόσμιος ιστός του διαδικτύου και η συνεχόμενη ροή πληροφορίας ολόκληρο το 24ωρο δεν είχε ακόμη επιτευχθεί. Όπως αναφέρει ο Έκο στο σημείωμα του στηλιτεύοντας τα ΜΜΕ «μ’ αυτές τις τέσσερις σελίδες που ήταν γραμμένες απλά και περιληπτικά, η Fiji Times μου έλεγε όλα όσα θα έπρεπε να ξέρω για την κρίση στον Κόλπο και για τις θέσεις των διαφόρων κυβερνήσεων». Διότι οι διακοπές του Έκο συνέπεσαν με καταιγιστικές εξελίξεις στο παγκόσμιο στερέωμα. Ήταν 2 Αυγούστου του 1990 όταν ο Τζορτζ Χέρμπερτ Ουώκερ Μπους ή αλλιώς ο Μπους ο πρεσβύτερος, με την εξουσιοδότηση του Ο.Η.Ε και 31 ακόμη κράτη, αποφάσισε να προχωρήσει στην απελευθέρωση του Κουβέιτ και ουσιαστικά σ΄έναν πόλεμο κατά του Ιράκ.
Ο Έκο στην έκδοση της Fiji Times βρήκε όλες τις ειδήσεις που ήθελε να μάθει χωρίς περιττούς σχολιασμούς γι΄αυτό επιστρέφοντας στην Ιταλία έγραψε «αν δεν είχα διαβάσει την Fiji Times θα υποτιμούσα, ίσως, τη σοβαρότητα της κρίσης στον Κόλπο, επειδή θα στεκόμουν πιθανότατα στο πρόβλημα κάποιας ντίσκο που βρίσκεται ακριβώς πάνω στα όρια δυο νομών».
Προσπαθώντας να μπούμε στην λογική των ειδήσεων όπως θα ήθελε να τις διαβάσει ο Έκο (ο οποίος απεβίωσε τον Φεβρουάριο του 2016) ξεχωρίσαμε τις σημαντικότερες ειδήσεις του φετινού καλοκαιριού ώστε να σχηματίσετε μια ολοκληρωμένη εικόνα των εξελίξεων στην γεωπολιτική σκακιέρα.
Συνάντηση Τραμπ – Πούτιν
Στις 16 Ιουλίου στο Ελσίνκι πραγματοποιήθηκε η πολυαναμενόμενη συνάντηση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τον Ρώσο ομόλογό του Βλ. Πούτιν. Οι συνομιλίες τετ-α-τετ των δύο προέδρων διήρκεσαν περισσότερο από δύο ώρες , ενώ στο γεύμα εργασίας που επακολούθησε συμμετείχαν και άλλα μέλη των δύο αντιπροσωπειών. Από ρωσική πλευράς συμμετείχαν ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ο εκπρόσωπος τύπου του Ρώσου προέδρου Ντμίτρι Πεσκόφ και ο σύμβουλος του Ρώσου προέδρου Γιούρι Ουσακόφ. Από αμερικανικής πλευράς συμμετείχαν ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικλ Πομπέο και ο σύμβουλος επί θεμάτων εθνικής ασφάλειας του Αμερικανού προέδρου Τζον Μπόλτον. Η συριακή κρίση, το ζήτημα της Κριμαίας αλλά και θέματα κυβερνοασφάλειας είχαν την τιμητική τους στην ατζέντα των συνομιλιών.Κατά την διάρκεια της συνέντευξης Τύπου που ακολούθησε, ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε ότι είχε έναν πολύ παραγωγικό διάλογο με τον Ρώσο ομόλογό του, σημειώνοντας ότι οι συνομιλίες ήταν πολύ καλές.«Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να ξεκινήσουμε διάλογο για την ισορροπία των πυρηνικών όπλων», είπε από την πλευρά του ο Ρώσος ηγέτης.
Ταραχές στο Ιράν
Στις 3 Αυγούστου «περίπου 500 διαδηλωτές επιτέθηκαν σε ένα θρησκευτικό σχολείο, προσπαθώντας να σπάσουν τις πόρτες του και να κάψουν αντικείμενα»,όπως μετέδωσε το πρακτορείο Fars, επικαλούμενο τον διευθυντή του σχολείου Ιστεχάντ στην επαρχία Καράζ. Τις τελευταίες ημέρες του Ιουλίου οι διαδηλώσεις σε μεγάλες πόλεις του Ιράν αυξήθηκαν. Την ίδια ώρα το εθνικό νόμισμα του Ιράν συνέχιζε να βυθίζεται ενώ ο νέος κυβερνήτης της κεντρικής τράπεζας της χώρας δήλωσε πως θα ληφθούν έκτακτα μέτρα.
Υπενθυμίζουμε την απόφαση του Αμερικανού προέδρου Ν.Τραμπ, ο οποίος στις 8 Μαΐου αποφάσισε να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη διεθνή συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης. Έκτοτε, επικράτησε ένταση στις σχέσεις των δυο χωρών με εκατέρωθεν δηλώσεις. Μάλιστα, ο Τραμπ σε συνέντευξη του στο τηλεοπτικό δίκτυο Fox News λίγο μετά την συνάντησή του με τον Ρώσο πρόεδρο Βλ. Πούτιν δήλωσε «Γίνονται ταραχές σε όλες τις πόλεις τους, ο πληθωρισμός καλπάζει» και συνέχισε « ο λαός να ξέρει ότι τον υποστηρίζουμε 100%. Γίνονται διαδηλώσεις απ’ άκρου σ’ άκρο της χώρα. Και μάχες έχουν γίνει, αφότου τερμάτισα αυτή τη συμφωνία. Λοιπόν, θα δούμε» τόνισε αινιγματικά. «Η Αμερική θα πρέπει να ξέρει ότι η μάχη με το Ιράν είναι η μητέρα όλων των μαχών» ήταν η απάντηση του προέδρου του Ιράν Χασάν Ροχανί λίγες μέρες αργότερα. Κομμάτι του παζλ της έντασης ήταν και η ομιλία του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Μάικ Πομπέο, ο οποίος την 23η Ιουλίου καταφέρθηκε εναντίον των ιερωμένων που κυβερνούν το Ιράν. Ο Αμερικανός υπουργός ανακοίνωσε την ενίσχυση της αμερικανικής εκστρατείας προπαγάνδας, με τη δημιουργία ενός δικτύου πολυμέσων (τηλεόρασης, ραδιοφώνου, πληροφορικής στους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης) που θα λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο, στη γλώσσα φαρσί, ώστε «οι απλοί Ιρανοί στο Ιράν και σε όλο τον κόσμο να γνωρίζουν ότι η Αμερική βρίσκεται στο πλευρό τους».
Κασπία, ο αναδυομένος γεωπολιτικός ρόλος της στην Ευρασία
Ο πρόεδρος του Καζακστάν Νουρσουλτάν Ναζαρμπάγεφ εξέφρασε την ικανοποίησή του για την επίσκεψη του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, του Ιρανού Προέδρου Χασάν Ροχάι, του Προέδρου του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ και του Προέδρου του Τουρκμενιστάν Γκουρμπανγκούλι Μπερτζιμουκχάμετνο. Οι πέντε ηγέτες των κρατών που περιβάλλουν την Κασπία Θάλασσα – Ρωσία, Ιράν, Καζακστάν, Τουρκμενιστάν, Αζερμπαϊτζάν- συναντήθηκαν στις 12 Αυγούστου στην πόλη Ακτό (λιμάνι του Καζακστάν ) και υπέγραψαν νέα σύμβαση για το νομικό καθεστώς της Κασπίας θάλασσας. Η συμφωνία ρυθμίζει μία σειρά ζητημάτων, όπως την κατασκευή πετρελαιαγωγών και την αλιεία ενώ αποτελεί την αρχή του τέλους για μία από τις σημαντικότερες γεωπολιτικές εκκρεμότητες, που προέκυψαν μετά την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης.
Συνάντηση Πούτιν – Μέρκελ
Στις 18 Αυγούστου πραγματοποιήθηκε η συνάντηση του Ρώσου προέδρου Βλ.Πούτιν με την Γερμανίδα καγκελάριο Α.Μέρκελ στο Schloss Meseberg palace έξω από το Βερολίνο. Οι δυο ηγέτες μίλησαν για την ουκρανική και συριακή κρίση αλλά και για το ζήτημα του Nord Stream 2. (Πρόκειται για τον αγωγό που έχει ως σκοπό να παραδώσει φυσικό αέριο από τη Ρωσία στην Ευρώπη και αποτελεί κόκκινο πανί για τις ΗΠΑ).Υπενθυμίζουμε πως είχε προηγηθεί ένα μήνα πριν η συνάντηση της Μέρκελ με τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος συνοδευόταν από τον αρχηγό του γενικού επιτελείου του ρωσικού στρατού Βάλερι Γκερασίμοφ (ειδικός σε θέματα υβριδικού πολέμου και αυτός που χειρίστηκε από πλευρά Ρωσίας την κρίση στην Ουκρανία). Λαβρόφ και Γκερασίμοφ με την συγκεκριμένη επίσκεψη ουσιαστικά προετοίμασαν την ατζέντα της συνάντησης Πούτιν Μέρκελ. Η συνάντηση Πούτιν Μέρκελ κρίθηκε ως άκρως σημαντική γεωπολιτικά καθώς ήρθε την στιγμή που ο Αμερικανός πρόεδρος Ντ. Τραμπ είχε εκφράσει επανειλημμένα την δυσφορία του προς την Γερμανία για την μη σωστή συμμετοχή της στις στρατιωτικές δαπάνες του ΝΑΤΟ. «Η Γερμανία είναι όμηρος της Ρωσίας, λόγω του αερίου. Δεν γίνεται εμείς να πληρώνουμε δισεκατομμύρια κι αυτή να δίνει δισεκατομμύρια στους Ρώσους για να παίρνει φυσικό αέριο» είχε τονίσει στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες.
Νέα επεισόδια στην Ουκρανική κρίση;
Στις 31 Αυγούστου ο ηγέτης των φιλορώσων αυτονομιστών της ανατολικής Ουκρανίας, Αλεξάντρ Ζαχάρτσενκο, σκοτώθηκε σε έκρηξη σε καφέ στο κέντρο του Ντονιέτσκ, ένα από τα προπύργια των αυτονομιστών. Τον Νοέμβριο του 2014, o Zαχάρτσενκο εξελέγη πρόεδρος της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονιέτσκ με περισσότερο από το 81% των ψήφων. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλ. Πούτιν εξέφρασε τα συλλυπητήριά του λέγοντας πως αναμένει να τιμωρηθούν όσοι σχεδίασαν και έπραξαν αυτό το έγκλημα. «Θα ήθελα να εκφράσω και πάλι τα συλλυπητήριά μου στην οικογένεια και τους φίλους του Αλεξάντερ Ζαχάρτσενκο, καθώς και σε όλο το λαό του Ντονμπάς. Η Ρωσία θα είναι στο πλευρό σας» τόνισε. Η Μόσχα έριξε ευθύνες στο Κίεβο λέγοντας ουσιαστικά ότι επέλεξε τον δρόμο της κρατικής τρομοκρατίας σε μια προσπάθεια του Ποροσένκο να παραμείνει στην εξουσία. Οι επόμενες προεδρικές εκλογές στην Ουκρανία θα διεξαχθούν τον Μάρτιο με τον Ποροσένκο να είναι το απελπισμένο αουτσάιντερ όπως αναφέρουν ρωσικά ΜΜΕ. Σύμφωνα με Ρώσους αναλυτές, η μόνη του ευκαιρία να παραμείνει στην εξουσία είναι η κλιμάκωση της κατάστασης, η επιβολή στρατιωτικού νόμου και η ακύρωση των εκλογών, γεγονότα που θα οδηγήσουν σε αναζωπύρωση της ουκρανικής κρίσης.
Αφρική, το νέο μήλο της έριδος
Το αποκαλούμενο «Φόρουμ Σινο-Αφρικανικής Συνεργασίας» (FOCAC) που πραγματοποίηθηκε στο Πεκίνο ήρθε να επιβεβαιώσει την κινεζική διείσδυση στην Αφρική. Ο πρόεδρος της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, έχει κάνει ήδη τέσσερις περιοδείς στην Αφρική, περισσότερες από κάθε προκάτοχό του. Το εμπόριο ανάμεσα στην Κίνα και την Αφρική αναπτύσσεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Το έτος 2000 οι συναλλαγές δεν ξεπερνούσαν τα 10 δισεκατομμύρια δολάρια, αντίθετα το 2018 ανέρχονται πλέον σε 200 δις, ενώ την ίδια στιγμή καταγράφεται στασιμότητα στις εμπορικές συναλλαγές της Αφρικής με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Παράλληλα, αυξάνονται συνεχώς οι άμεσες επενδύσεις της Κίνας στη «μαύρη ήπειρο».Εκτός από την Κίνα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την Αφρική φαίνεται πως έχει και η Τερέζα Μέι, η οποία τις τελευταίες ημέρες του Αυγούστου έκανε την πρώτη της περιοδεία ως πρωθυπουργός της Βρετανίας σε τρεις συνολικά χώρες της «μαύρης ηπείρου» (Νότια Αφρική, Κένυα και Νιγηρία). Μάλιστα, ανακοίνωσε τα σχέδια της κυβέρνησής της να ενισχυθούν οι βρετανικές επενδύσεις στην ευρύτερη περιοχή μετά το Brexit. «Μέχρι το 2022 θέλω το Ηνωμένο Βασίλειο να είναι ο Νο1 επενδυτής από την ομάδα των G7 στην Αφρική. Με τον βρετανικό ιδιωτικό τομέα να έχει ηγετικό ρόλο στην επένδυση δισεκατομμυρίων που θα οδηγήσουν σε ανάπτυξη τρισεκατομμυρίων τις αφρικανικές οικονομίες. Εχουμε τα εργαλεία να τα καταφέρουμε», είπε η Μέι χαρακτηριστικά.Την ίδια περίοδο τριήμερη επίσκεψη στην Αφρική πραγματοποίησε και η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ (Σενεγάλη, Γκάνα και Νιγηρία οι προοορισμοί) προωθώντας το «Σύμφωνο για την Αφρική», μια γερμανική πρωτοβουλία στο πλαίσιο του G20 για αναπτυξιακά επενδυτικά πακέτα με τη συνδρομή της Παγκόσμιας Τράπεζας και του ΔΝΤ.
Γεωοικονομικός επίλογος
Φυσικά κομμάτι του μεγάλου γεωπολιτικού και γεωοικονομικού παζλ με εκρηκτικές προεκτάσεις για την παγκόσμια οικονομία είναι η οικονομική κρίση που αντιμετωπίζουν Τουρκία, Αργεντινή και Βενεζουέλα. Την ώρα που η τουρκική λίρα έκανε «βουτιά», οι επενδυτές πραγματοποιούν μαζική έξοδο από τη χώρα ενώ η Αργεντινή και η Βενεζουέλα ανεβαίνουν τον δικό τους οικονομικό Γολγοθά. Τελικά, όπως θα διαπιστώσατε, οι ειδήσεις και οι εξελίξεις δεν πήγαν διακοπές. Πώς θα μπορούσαν άλλωστε αφού ζούμε στην εποχή του 24/7* !
Σημείωση: Ως 24/7 περιγράφεται η σημερινή εποχή του διαδικτύου όπου οι ειδήσεις και οι εξελίξεις μπορούν μέσα σε δευτερόλεπτα να γίνουν γνωστές από την μία άκρη του πλανήτη στην άλλη 24 ώρες το 24ωρο και 7 ημέρες την εβδομάδα ανεξάρτητα από αργίες, γιορτές και ώρες ξεκούρασης.
Γιώτα Χουλιάρα για το Geopolitics & Daily News
