Υπέρ μιας νέας ψηφοφορίας για το Brexit οι Εργατικοί
του Peter Kellner
Carnegie Europe
Τέτοια εποχή πέρυσι, οι υποστηρικτές της ιδέας για ένα νέο δημοψήφισμα αναφορικά με το Brexit στο Ηνωμένο Βασίλειο θεωρούνταν εκκεντρικοί Remoaners -άνθρωποι που δεν έχουν συμβιβαστεί με το γεγονός ότι έχασαν το δημοψήφισμα του Ιουνίου 2016 για την παραμονή στην ΕΕ.
Σήμερα, καθώς οι βουλευτές επιστρέφουν από τις θερινές διακοπές, η εκστρατεία κερδίζει έδαφος. Εάν, όπως φαίνεται είναι όλο και περισσότερο δυνατό, δεν υπάρχει κάποια αποδεκτή συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της βρετανικής κυβέρνησης και του βρετανικού κοινοβουλίου για το πώς το Ηνωμένο Βασίλειο θα αποχωρήσει από την ΕΕ, οι φωνές προκειμένου ο λαός να έχει την τελική απόφαση, μπορεί να γίνουν ακαταμάχητες,
Στις τέσσερις επόμενες εβδομάδες, ο βασικός στόχος τακτικής της εκστρατείας θα είναι να πείσουν την ηγεσία του Εργατικού Κόμματος να υποστηρίξει μια λαϊκή ψηφοφορία. Με το Συντηρητικό Κόμμα να κυβερνά ως κυβέρνηση μειοψηφίας, και με τουλάχιστον 20 Συντηρητικούς βουλευτές να είναι εναντίον του Brexit, μια σαφής απόφαση του Εργατικού Κόμματος να ζητήσει νέο δημοψήφισμα, θα προκαλούσε βραχυκύκλωμα στα μαθηματικά του Κοινοβουλίου για αυτό το αποτέλεσμα. Το ζήτημα θα τεθεί στο ετήσιο συνέδριο των Εργατικών στα τέλη Σεπτεμβρίου.
Για να καταλάβουμε τις εντάσεις εντός του Εργατικού Κόμματος, ίσως βοηθήσει μια σύντομη ιστορική αναδρομή. Από τη δεκαετία του 1950 μέχρι τη δεκαετία του 1980, το κόμμα ήταν διχασμένο για την Ευρώπη, με την ηγεσία να εναλλάσσεται μεταξύ της υποστήριξης και της αντίθεσης στην συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου στο μεταπολεμικό ευρωπαϊκό project.
Μετά από τη συντριβή του Εργατικού Κόμματος στις γενικές εκλογές του 1983, όταν υποσχέθηκε να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα (όπως λεγόταν τότε), το κόμμα άλλαξε ξανά τακτική και επανήλθε ως ένας θετικός και όλο και περισσότερο ενθουσιώδης υπέρμαχος της ΕΕ. Όσο περνούσε ο καιρός, τα αντί-ευρωπαϊκά στελέχη των Εργατικών, μειώθηκαν σε ελάχιστα. Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1990, δεν ήταν πλέον ακριβές να περιγράψει κανείς τους Εργατικούς ως διχασμένους: για πρακτικούς λόγους, ήταν ενωμένοι.
Ωστόσο, ένας από τη μικρή ομάδα αυτών που αντιδρούσαν, ήταν ο Jeremy Corbyn. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, προτού γίνει βουλευτής, ο Corbyn και εγώ ήμασταν μέλη στο ίδιο τοπικό Εργατικό Κόμμα στο Βόρειο Λονδίνο. Κάθε φορά που ανέκυπτε το θέμα της Ευρώπης, κατηγορούσε τις Βρυξέλλες ως έδρα μιας καπιταλιστικής συνωμοσίας εναντίον των εργαζομένων. Ως βουλευτής, από το 1983, ψήφισε εναντίον σχεδόν κάθε φιλοευρωπαϊκής νομοθεσίας, όπως για τους νόμους που αφορούν την εφαρμογή των συνθηκών του Μάαστριχτ και της Λισσαβόνας.
Πριν από τρία χρόνια, ο Corbyn εξελέγη αρχηγός κόμματος παρά -μάλλον αντί για επειδή- τις αντί-ευρωπαϊκές του θέσεις. Με συντριπτική πλειοψηφία, εκείνα τα μέλη του κόμματος που ήταν πιο θετικά για την υποψηφιότητα του Corbyn, είναι ενθουσιώδεις φιλοευρωπαίοι. Ήταν η δική του ευρύτερη, αριστερή ιδεολογία που προσέλκυσε τα τοπικά μέλη του κόμματος, που πίστευαν ότι το Εργατικό κόμμα είχε βρεθεί πολύ προς τα δεξιά.
Όντας εννέα μήνες στην ηγεσία των Εργατικών, ο Corbyn έπρεπε να αποφασίσει τι να κάνει στο δημοψήφισμα του 2016. Θα έπρεπε να μείνει πιστός στα πολύχρονα, αντί-ευρωπαϊκά του πιστεύω, ή να ευθυγραμμιστεί με τη συντριπτική πλειοψηφία των βουλευτών του Εργατικού Κόμματος και με τα μέλη αυτού; Στο τέλος, αρνήθηκε να λάβει μέρος σε οποιαδήποτε από τις εκδηλώσεις που διοργανώθηκε από τους υποστηρικτές της παραμονής στην ΕΕ και περιόρισε τις δημόσιες δηλώσεις του σε κάποια σχόλια που έκανε με μισή καρδιά, στα οποία δήλωνε πως θα ψήφιζε υπέρ της παραμονής -αλλά με όρους που έδειχναν ότι δεν είχε αλλάξει θεμελιωδώς τις απόψεις του. Σε μια τηλεοπτική συνέντευξη, ζητήθηκε από τον Corbyn να εκφράσει τις απόψεις του σε μια κλίμακα από το μηδέν (έντονα υπέρ του Brexit) μέχρι το 10 (έντονα υπέρ της παραμονής στην ΕΕ). Απάντησε “επτά”. Ήταν μια οριακή υποστήριξη και δεν έκανε τίποτα να ενισχύσει την στήριξη της εκστρατείας για την παραμονή της χώρας στην ΕΕ μεταξύ των Εργατικών ψηφοφόρων.
Η αδυναμία του στην εκστρατεία, μαζί με την γενικότερη παρουσία του ως ηγέτης κόμματος, οδήγησε σε μια ανταρσία από τα μέλη των Εργατικών, αμέσως μετά το δημοψήφισμα. Οι περισσότεροι από την ηγετική του ομάδα -το σκιώδες υπουργικό συμβούλιο- παραιτήθηκε από τις θέσεις του και επέστρεψε στο να είναι απλοί βουλευτές των Εργατικών. Στη συνέχεια, με μια μεγάλη διαφορά 172 έναντι 40, οι Εργατικοί έδωσαν ψήφο μη εμπιστοσύνης στην ηγεσία του.
Τις περισσότερες φορές (και μάλιστα στις περισσότερες δημοκρατίες), μια τέτοια ψηφοφορία από τους βουλευτές του κόμματος θα οδηγούσε στην παραίτηση του ηγέτη. Αλλά ο Corbyn συνέχισε. Χρωστούσε τη θέση του στα τοπικά μέλη του κόμματος. Στην δεύτερη εκλογή του στην ηγεσία τρεις μήνες αργότερα, ο Corbyn κέρδισε άνετα.
Σήμερα, η επίσημη πολιτική των Εργατικών για το Brexit είναι τόσο αμήχανη όσο ήταν η θέση του Corbyn πριν από δύο χρόνια. Δηλώνει ότι αποδέχεται το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος -αλλά θέλει να διατηρήσει τα οφέλη της ενιαίας αγοράς, της τελωνειακής ένωσης και όλων των υπηρεσιών της ΕΕ. Κανείς δεν έχει εξηγήσει ποτέ πώς η Βρετανία θα αφήσει μια ένωση και όμως θα διατηρήσει όλα τα οφέλη της συμμετοχής σε αυτήν χωρίς να πληρώνει για αυτά -ή πραγματικά, το σημείο του να τηρεί τους κανόνες της ένωσης χωρίς να έχει λόγο σε αυτούς.
Ωστόσο, ο πραγματικός σκοπός αυτής της στάσης του δεν είναι να καθορίσει μια συνεπή μακροπρόθεσμη πολιτική, αλλά να βρει μια τακτική που δεν θα αποξενώσει ούτε την πλειοψηφία των ψηφοφόρων των εργατικών που είναι υπέρ της ΕΕ ούτε τη συρρικνούμενη μειοψηφία των αντιευρωπαίων Εργατικών ψηφοφόρων. Εάν ο Corbyn μπορεί να κρατήσει μαζί αυτές τις δύο ομάδες, θεωρεί ότι μπορεί να αξιοποιήσει μια κρίση για το Brexit αυτό το φθινόπωρο ώστε να οδηγήσει και στη συνέχεια να κερδίσει τις νέες γενικές εκλογές. Αντιστέκεται στις εκκλήσεις για νέο δημοψήφισμα διότι αυτό θα επέτρεπε την παραμονή των Συντηρητικών στην κυβέρνηση, αν και κατά πάσα πιθανότητα, με έναν νέο πρωθυπουργό.
Ωστόσο η θέση του Corbyn αρχίζει να παραπαίει. Οι πρόωρες εκλογές είναι εξαιρετικά απίθανο να συμβούν: οι νόμοι καθιστούν αδύνατη στην πράξη τη διεξαγωγή εκλογών εκτός και εάν η τρέχουσα κυβέρνηση το θελήσει ή εάν μια πλειοψηφία βουλευτών ψηφίσει υπέρ μιας πρότασης μομφής (το οποίο, και πάλι, είναι εξαιρετικά απίθανο, διότι ακόμη και οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές της παραμονής της χώρας στην ΕΕ μεταξύ των Συντηρητικών, δεν θέλουν να ρισκάρουν με το να γίνει πρωθυπουργός ο Corbyn. Αυτό δεν το θέλουν ούτε οι 10 βουλευτές της Δημοκρατικής Ένωσης από τη Βόρεια Ιρλανδία, οι οποίοι βοηθούν να παραμείνει η κυβέρνηση στην εξουσία).
Και όλο και περισσότερο, ο Corbyn δέχεται πιέσεις από τους βουλευτές των Εργατικών, το μέλη των τοπικών κέντρων του κόμματος και τους ηγέτες των ισχυρότερων εργατικών συνδικάτων, να αποσύρει την αντίθεσή του σε ένα δημοψήφισμα. Για αυτούς, το πιο κρίσιμο έργο της βρετανικής πολιτικής τους επόμενους μήνες είναι να σταματήσουν αυτό που θεωρούν καταστροφή, με το Brexit. Οι πιθανότητες αυξάνονται ότι θα πείσουν τον Corbyn να αλλάξει τακτική.
Σε όλο αυτό υπάρχει πιθανώς μια ωραία ειρωνεία. Ας υποθέσουμε ότι η στάση των Εργατικών αλλάζει. Ως υποθέσουμε ότι στη συνέχεια, μια κρίση του Brexit αυτό το φθινόπωρο οδηγεί το Κοινοβούλιο στην προκήρυξη νέου δημοψηφίσματος. Ας υποθέσουμε ότι μια πλειοψηφία Βρετανών ψηφοφόρων αποφασίζει να παραμείνει στην ΕΕ. Μπορεί ο Corbyn –ένας τραχύς, δια βίου σοσιαλιστικός αντίπαλος των Βρυξελλών και των έργων τους- να καταλήξει να ενταχθεί στις τάξεις εκείνων των πολιτικών ηγετών που αξίζουν την ευγνωμοσύνη όλων των φιλοευρωπαίων για το ρόλο του στη διατήρηση της συμμετοχής του Ηνωμένου Βασιλείου στην ΕΕ.
