Ο Πούτιν στρέφει το βλέμμα στην Άπω Ανατολή
Του Κώστα Ράπτη
Από τη μια το δέλεαρ της οικονομικής συνεργασίας – και από την άλλη η υπενθύμιση της στρατιωτικής ισχύος. Η φετινή 11η Σεπτεμβρίου σημαδεύεται από μία αξιοσημείωτη χρονική σύμπτωση: την ταυτόχρονη έναρξη του ετήσιου Ανατολικού Οικονομικού Φόρουμ του Βλαδιβοστόκ και των σινορωσικών στρατιωτικών ασκήσεων Vostok 2018.
Ο Βλαντίμιρ Πούτιν υπενθυμίζει με κάθε δυνατό τρόπο ότι η χώρα του είναι μια δύναμη και της Άπω Ανατολής.
Στο μεν Βλαδιβοστόκ, οι 7.000 συμμετέχοντες στο τριήμερο Φόρουμ θα επικεντρωθούν στην επιδίωξη της ενισχυμένης περιφερειακής συνεργασίας – την οποία θα υπογραμμίσουν σε επίπεδο κορυφής οι κυριότεροι παίκτες της περιοχής, εφόσον στο περιθώριο της διοργάνωσης ο Ρώσος ηγέτης θα έχει την ευκαιρία να συναντηθεί με τον Κινέζο ομόλογό του Σι Τζινπινγκ, τον πρωθυπουργό της Ιαπωνίας Σίνζο Άμπε και τον πρόεδρο της Νότιας Κορέας Μουν Τζαε-ιν.
Στο πεδίο ασκήσεων της Υπερ-Βαϊκαλίας, πάλι, και μόνο ο όγκος των ασκούμενων δυνάμεων αποτελεί μήνυμα παγκοσμίου λήψεως – όσο και αν ο χώρος δράσης τους βρίσκεται μακριά από την εστία ανταγωνιστών όπως το ΝΑΤΟ. Πρόκειται για την μεγαλύτερη άσκηση που έχει διοργανωθεί μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, με τη συμμετοχή τουλάχιστον 300.000 στρατιωτών από 10 διαφορετικούς σχηματισμούς, υποστηριζόμενων από περίπου 1.000 αεροσκάφη, 80 πλοία από τους στόλους του Ειρηνικού και της Αρκτικής, καθώς και 36.000 οχήματα. Στο πλάι τους θα βρίσκονται 3.200 Κινέζοι με 30 αεροσκάφη, αλλά και δυνάμεις της Μογγολίας. Το σενάριο της πενθήμερης άσκησης θα καλύψει μιαν ακτίνα 7.000 χιλιομέτρων.
Οι περσινές ασκήσεις Zapad (“Δύση”), που τόση νευρικότητα προκάλεσαν στη Δύση, φαντάζουν, με τους 17.000 άνδρες που ενέπλεξαν, ως τετριμμένο πολεμικό παιχνίδι μπροστά στην επίδειξη δύναμης που προγραμματίζεται στην “Ανατολή” (Vostok).
Την ηχηρή αυτή δήλωση παρουσίας της Ρωσίας στα ασιατικά πράγματα, έρχεται να συμπληρώσει την ίδια ώρα η είδηση ότι ο Πούτιν έχει απευθύνει πρόσκληση στο βορειοκορεάτη ηγέτη Κιμ Γιονγκ Ουν να επισκεφθεί τη Μόσχα. Η Ρωσία δεν έχει πάψει να επενδύει πολλά στην προοπτική της ύφεσης στην κορεατική χερσόνησο – και δη στο ξεδίπλωμα των ρωσικών ενεργειακών και μεταφορικών δικτύων μέχρι το νότιο άκρο της.
Δυτικοί αναλυτές υποστηρίζουν ότι η στροφή της Ρωσίας προς Ανατολάς αποτελεί εξαναγκασμένη κίνηση, στο φόντο των εντάσεων που προκάλεσε η ουκρανική κρίση με τον πολιτικο-οικονομικό αντίκτυπό της. Εκτιμούν επίσης ότι η ρωσοκινεζική συνεργασία δεν μπορεί να αποκτήσει το απαιτούμενο βάθος, λόγω της καχυποψίας και του αντικειμενικού ανταγωνισμού που επί της ουσίας διακρίνει τις σχέσεις των δύο πλευρών.
Ωστόσο, η πραγματικότητα τους διαψεύδει.
Τόσο οι Ρώσοι όσο και οι Κινέζοι ιθύνοντες περιγράφουν πλέον την ρωσοκινεζική σύμπραξη με όρους “συμμαχίας” και όχι “εταιρικής σχέσης”, όπως συνήθιζαν παλαιότερα, αποδεικνύοντας ότι δεν προτίθενται να αφήσουν χώρο για την παρεμβολή τρίτων (λ.χ. με ελιγμούς όπως το άνοιγμα του Κίσινγκερ προς το Πεκίνο στις αρχές της δεκαετίας του ’70, το οποίο ο ίδιος φέρεται να συμβουλεύει τον Τραμπ να επαναλάβει από την ανάποδη, αυτή τη φορά εναγκαλιζόμενος τη Μόσχα).
Είναι δε χαρακτηριστικό ότι ο Πούτιν καταφέρνει να εξισορροπεί την εμβάθυνση της ρωσοκινεζικής σχέσης με ανοίγματα προς την Ιαπωνία, τον ηγέτη της οποίας πρόκειται να συναντήσει για εικοστή φορά στο Βλαδιβοστόκ. Μάλιστα εκφράζονται με την ευκαιρία αυτή αισιόδοξες εκτιμήσεις ότι Ιαπωνία και Ρωσία θα μπορέσουν να επιλύσουν, με την υπογραφή συνθήκης ειρήνης, το ζήτημα που τις χωρίζει από την επαύριο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, δηλ. την προσάρτηση των Κουρίλων νήσων από την Σοβιετική Ένωση.
Το Τόκιο ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τις λύσεις που είναι σε θέση να δώσει η Μόσχα στην κάλυψη των ενεργειακών του αναγκών, ενώ θεωρεί την ρωσική ισχύ ως καλοδεχούμενο αντίβαρο στην ανάδυση των Κινέζων ανταγωνιστών του. Άλλωστε, η ιαπωνική αμυντική Λευκή Βίβλος υποβαθμίζει τις προερχόμενες από τη ρωσική πλευρά δυνητικές απειλές – ενώ και η άσκηση Vostoκ 2018 προβάλλει από τους σχεδιαστές της ως αμυντική, καθότι πρωτίστως χερσαία και μη σχετιζόμενη με τα θέματα της Σινικής Θάλασσας που τόσο ηλεκτρίζουν τις σχέσεις του Πεκίνου με τους γείτονές του.
Σε κάθε περίπτωση, οι αδοκίμαστες σε πεδίο μάχης κινεζικές δυνάμεις θα έχουν τη δυνατότητα τις επόμενες ημέρες να επωφεληθούν της εμπειρίας του ρωσικού στρατού σε θέατρα επιχειρήσεων όπως αυτό της Συρίας, αλλά και να αξιολογήσουν στην πράξη τα εξοπλιστικό υλικό της Ρωσίας, ενόψει προγραμματιζόμενων μεγάλων παραγγελιών.