28/03/2024

Σκόπια: Η αποχή θα κρίνει την εγκυρότητα του δημοψηφίσματος

Του Κώστα Ράπτη

“Ταφόπλακα” σε μια αντιπαράθεση 27 ετών ή δημιουργία των προϋποθέσεων για νέεςτριβές σε ακόμα δυσκολότερο έδαφος; Γιορτή της Δημοκρατίας ή επικύρωση αποφάσεων που έχουν ήδη ληφθεί – και μάλιστα στο εξωτερικό;

Αυτά είναι τα βαθύτερα ερωτήματα που τίθενται σε σχέση με την πιο λεπτή φάση της επικύρωσης της Συμφωνίας των Πρεσπών για το όνομα της πΓΔΜ, μία ημέρα προτού οι κάτοικοι της γείτονος προσέλθουν στην κάλπη του δημοψηφίσματος.

Το μεγαλύτερο άμεσο ερώτημα αφορά ακριβώς το μέγεθος αυτής της προσέλευσης, καθώς απαιτείται συμμετοχή τουλάχιστον του 50% των εγγεγραμμένων προκειμένου το δημοψήφισμα να χαρακτηριστεί έγκυρο.

Πρόκειται για στόχο που πολλοί αναλυτές εντός και εκτός της χώρας θεωρούν άπιαστο, καθώς μεταφράζεται σε 900 χιλιάδες ψηφοφόρους (επί συνόλου 1,8 εκατομμυρίων): απόλυτος αριθμός πολύ μεγαλύτερος από αυτόν που απέσπασαν στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές οι πολιτικές δυνάμεις που υποστηρίζουν το “Ναι”.

Η αποχή προεξοφλείται ότι θα είναι υψηλή, τόσο για πολιτικούς λόγους, από μέρους όσων επέλεξαν να μποϊκοτάρουν τη διαδικασία, όσο και για πρακτικούς, καθώς μεγάλο μέρος των κατοίκων της γείτονος έχει ακολουθήσει τον δρόμο της βραχυπρόθεσμης ή μακροπρόθεσμης μετανάστευσης.

Ο “μακεδονισμός” καλά κρατεί

Σε επίπεδο κορυφής ο διχασμός του σλαβικού στοιχείου είναι ολοφάνερος. Ο προσκείμενος στην αντιπολίτευση Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Γκεόργκι Ιβανόφ, αξιοποίησε την ομιλία του στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη για να χαρακτηρίσει τη Συμφωνία των Πρεσπών ως “ιστορική αυτοκτονία” και ως πράξη επιβολής του ισχυρότερου στον ασθενέστερο. Κατήγγειλε μάλιστα και τα ίδια τα Ηνωμένα Έθνη για τη μεσολαβητική συνδρομή τους σε αυτήν τη διαδικασία, ενώ κατέστησε γνωστό ότι ως πολίτης έχει αποφασίσει να απέχει από το δημοψήφισμα. Όπως, άλλωστε, πρόσφατα τόνισε, έχει ήδη ψηφίσει στο δημοψήφισμα του 1991, με το οποίο κηρύχθηκε η ανεξαρτησία της “Δημοκρατίας της Μακεδονίας”…

Από την άλλη πλευρά, ο κεντροαριστερός πρωθυπουργός Ζόραν Ζάεφ, σε συνεντεύξεις του, καθώς και στο τηλεοπτικό μήνυμα με το οποίο έκλεισε την προεκλογική περίοδο, υπεραμύνθηκε της ανάγκης συμμετοχής στο δημοψήφισμα και στήριξης της ευρωατλαντικής προοπτικής της χώρας, με την οποία ταυτίζει την υλοποίηση της Συμφωνίας των Πρεσπών.

Τόσο ο ένας όσο και ο άλλος, πάντως, καταδεικνύουν με τις τοποθετήσεις τους την ισχύ που διατηρεί το ιδεολόγημα του “μακεδονισμού”, με τον Ζάεφ μάλιστα να έχει μετατρέψει σε κύριο επιχείρημα των προεκλογικών του εμφανίσεων το ότι η Συμφωνία των Πρεσπών κατοχυρώνει εσαεί τη “μακεδονική ταυτότητα και γλώσσα”.

Διεθνείς πιέσεις

Σε κάθε περίπτωση, οι υποστηρικτές του “Ναι” μπορούν να επικαλούνται τη μαζική, ομόθυμη και όχι πάντα κομψή παρέμβαση του διεθνούς παράγοντα, όπως αυτή εκδηλώθηκε και με αλλεπάλληλες επισκέψεις ξένων ιθυνόντων στα Σκόπια.

Οι ανάγκες του νέου ψυχρού πολέμου για αγκύρωση των δυτικών Βαλκανίων στο ευρωατλαντικό πλαίσιο, απομόνωση της Ρωσίας και των Σέρβων συμμάχων της και διαφύλαξη της εδαφικής ακεραιότητας της ίδιας της πΓΔΜ μπροστά στην ενίσχυση του αλβανικού εθνικισμού, εξηγούν αυτήν τη στάση.

Ελιγμοί και συμβολικές ακροβασίες

 

Στην πραγματικότητα, με τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος οι κυβερνώντες στα Σκόπια επιδίδονται σε μιαν ακροβατική άσκηση, πρωτίστως συμβολικού χαρακτήρα. Όπως έχουν παραδεχθεί και οι ίδιοι, τυχόν επικράτηση του “Όχι” θα σημάνει τη λήξη της διαδικασίας υλοποίησης της Συμφωνίας των Πρεσπών. Όμως το ενδεχόμενο αυτό συγκεντρώνει μικρές πιθανότητες, καθώς, όσοι αντιδρούν, μοιράζονται ανάμεσα στην επιλογή της αποχής και στην επιλογή της αρνητικής ψήφου.

Δεν είναι τυχαίο ότι και το VMRO-DPMNE της αξιωματικής αντιπολίτευσης, παρά τους μύδρους που εξαπολύει κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών, εντέλει επέλεξε να συστήσει στους οπαδούς του την “ψήφο κατά συνείδηση”, θέλοντας από τη μία να αποφύγει την ολομέτωπη αντιπαράθεση με τον ξένο παράγοντα και από την άλλη να διασώσει την εσωτερική του ενότητα, καθώς δεν λείπουν και οι τάσεις, εκφραζόμενες κυρίως από την ιδρυτική γενιά του κόμματος, που προτείνουν το “Ναι”. Για ένα κεντροδεξιό κόμμα όπως το VMRO-DPMNE, οι επιθυμίες του ευρωατλαντικού άξονα θέτουν ένα πραγματικό όριο, ενώ και οι πρόσφατες ήττες του στις βουλευτικές και στις δημοτικές εκλογές λειτουργούν αποθαρρυντικά. Τη διάθεση για ρίσκα, άλλωστε, περιορίζουν οι ποινικές εκκρεμότητες πολλών στελεχών της αντιπολίτευσης είτε σε σχέση με τα σκάνδαλα της κυβέρνησης Γκρούεφσκι είτε σε σχέση με τα περσινά επεισόδια στο κτίριο της Βουλής των Σκοπίων.

Η θέση της κυβέρνησης Ζάεφ είναι συγκριτικά ευκολότερη. Όχι μόνο γιατί υπόσχεται στους ψηφοφόρους μια θετική, έστω και αμυδρή, προοπτική, αυτήν της προσχώρησης στο ΝΑΤΟ και της δρομολόγησης της ενταξιακής διαδικασίας στην Ε.Ε., αλλά και γιατί έχει την ευκαιρία να ερμηνεύσει το αυριανό αποτέλεσμα κατά το δοκούν.

Μη δεσμευτικό

Υπενθυμίζεται ότι το δημοψήφισμα έχει θεσμικά μη δεσμευτικό χαρακτήρα και η διεξαγωγή του, η οποία προβλέπεται αλλά δεν επιβάλλεται από τη Συμφωνία των Πρεσπών, χρησιμεύει κυρίως ως πολιτικό μέσο πίεσης για την υλοποίηση της επόμενης και πραγματικά αποφασιστικής φάσης: της αναθεώρησης του Συντάγματος, όπου απαιτείται αυξημένη πλειοψηφία δύο τρίτων – κοινώς, πρέπει να εξευρεθούν 10 βουλευτές περισσότεροι από όσους διαθέτει η κυβερνητική πλειοψηφία.

Μάλιστα ο πρόεδρος του VMRO-DPMNE, Χρίστιαν Μίτσκοσκι, σε έναν από τους ελιγμούς του άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο σύμπραξης του κόμματός του στη συνταγματική αναθεώρηση, στην (όχι πολύ πιθανή) περίπτωση που το δημοψήφισμα καταστεί έγκυρο και η επιλογή του “Ναι” έχει βεβαίως επικρατήσει.

Η επόμενη μέρα

Κι αν μεν το δημοψήφισμα είναι πράγματι έγκυρο, τα πράγματα είναι σαφή, όποιο και αν είναι το αποτέλεσμα. Αν όμως η προσέλευση δεν είναι τυπικά επαρκής, τότε οι πολιτικές ερμηνείες θα πάρουν το πάνω χέρι. Λόγου χάρη, η σλαβική αντιπολίτευση θα οξύνει τη ρητορική της, οικειοποιούμενη το άθροισμα αποχής και αρνητικών ψήφων, το οποίο θα υποστηρίξει (χωρίς πρακτικές συνέπειες) ότι συγκροτεί μια πλατιά πλειοψηφία κατά της Συμφωνίας των Πρεσπών.

Οι κυβερνώντες, πάλι, θα αξιοποιήσουν την επικράτηση του “Ναι” για να προχωρήσουν ακάθεκτοι (τουλάχιστον αν η προσέλευση έχει κυμανθεί σε αξιοπρεπή επίπεδα περί τις 600.000) στη φάση της αναθεώρησης του Συντάγματος σε ό,τι αφορά την ονομασία του κράτους, το προοίμιο και τα άρθρα περί εδαφικής ακεραιότητας και διασποράς.

Είναι, πάντως, ενδιαφέρον ότι και εντός της κυβέρνησης στελέχη όπως η υπουργός Άμυνας, Ραντμίλα Σεκερίνσκα, επιμένουν ότι δεν είναι νοητή η απάλειψη από το προοίμιο των αναφορών στα ιστορικά ορόσημα του “μακεδονισμού”. Η “μαγιά” για νέα προβλήματα θα συνεχίσει να υπάρχει…

 

Capital.gr 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024