11/12/2024

Πιέζουν οι Πολωνοί για αμερικανική βάση – Θα την “πληρώσουν” Ουκρανία και Λευκορωσία;

41188596c6274c3f9f31c713bf34693e

Του Yauheni Preiherman
Εuropean Council On Foreign Relations 

Στη διάρκεια μιας πρόσφατης επίσκεψής του στην Ουάσιγκτον, ο Πολωνός πρόεδρος Andrzej Duda πρότεινε οι ΗΠΑ να καθιερώσουν μια μόνιμη στρατιωτική βάση στη χώρα του. Αυτό δεν ήταν η πρώτη φορά που η πολωνική κυβέρνηση είχε προσπαθήσει να εξασφαλίσει μια τέτοια αμερικανική στρατιωτική παρουσία στο έδαφός του. Και αυτό παρά το γεγονός ότι αρκετές ΝΑΤΟϊκές ομάδες μάχης επιχειρούν ήδη στην Πολωνία και στις χώρες της Βαλτικής εκ περιτροπής, στο πλαίσιο της Ενισχυμένης Μελλοντικής Παρουσίας. Με τις ΗΠΑ να ηγούνται των ΝΑΤΟϊκών ομάδων –ως “το έθνος-πλαίσιο”- αυτή τη στιγμή υπάρχουν τουλάχιστον 800 Αμερικανοί στρατιώτες στην Πολωνία ανά πάσα στιγμή.

Παρόλα αυτά, για αρκετούς μήνες οι πολωνικές αρχές ασκούσαν πιέσεις για την ανάπτυξη ενός ολόκληρου τεθωρακισμένου τμήματος των ΗΠΑ στην Ανατολική Πολωνία. Έχουν ακόμη δηλώσει ότι θα προσφέρουν μέχρι και 2 δισ. δολάρια για να καλύψουν το κόστος της δημιουργίας μιας μόνιμης αμερικανικής βάσης –αν και ο πρόεδρος Donald Trump υποστήριξε ότι “προσέφεραν περισσότερα από 2 δισ. δολάρια για να το κάνουμε αυτό, οπότε το εξετάζουμε”. Για να σιγουρέψουν ότι είχαν την προσοχή του Trump, οι πολωνικές αρχές άφησαν να εννοηθεί ότι θα ονομάσουν τη βάση “Fort Trump” (Φρούριο Trump), όπως έγραψε προσφάτως ο Pawel Zerka του ECFR.

Αν και έχει τύχει μεγάλης προσοχής από τα ΜΜΕ, το σχέδιο απέχει από το να λάβει σάρκα και οστά. Δεν τους ενθουσιάζει όλους στις ΗΠΑ. Ο Στρατηγός Ben Hodges, πρώην διοικητής του Αμερικανικού Στρατού στην Ευρώπη, παρουσίασε ένα ενδιαφέρον επιχείρημα για να μην δημιουργηθεί μια μόνιμη βάση στην Πολωνία, εστιάζοντας στο πόση ζημιά θα κάνει στα αμερικανικά συμφέροντα και στη συνοχή του ΝΑΤΟ. Εν τούτοις, αξίζει να εξετάσουμε την ιδέα μέσα από το πρίσμα των συμφερόντων ασφαλείας των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης-τα οποία συχνά οι μεγάλες δυνάμεις αγνοούν. Συγκεκριμένα, ποιες ακούσιες συνέπειες μπορεί να έχει ένα Fort Trump για τη σταθερότητα στην περιοχή και την ασφάλεια μεμονωμένων Ανατολικοευρωπαϊκών εθνών;

Η δημιουργία μιας μόνιμης βάσης των ΗΠΑ στην Πολωνία αναπόφευκτα θα δημιουργούσε ένα κλασικό δίλημμα ασφαλείας στην Ανατολική Ευρώπη. Τέτοια διλήμματα περιλαμβάνουν “μία κατάσταση όπου οι ενέργειες που κάνει ένα κράτος για να αυξήσει τη δική του ασφάλεια, προκαλούν αντιδράσεις από άλλα κράτη, το οποίο οδηγεί σε μείωση παρά σε αύξηση της ασφάλειας του κράτους”, όπως το έθεσε ο πολιτικός επιστήμονας Anders Wivel. Πραγματικά, η άμεση αντίδραση της Μόσχας στην πρόταση για το Fort Trump, δεν αφήνει καμία αμφιβολία ότι μια μόνιμη βάση θα θέσει σε κίνηση ένα σπιράλ ασφαλείας. Για παράδειγμα, ο Ρώσος Στρατηγός Anatoly Sidorov, επικεφαλής προσωπικού της Οργάνωσης Συνθηκών Συλλογικής Ασφάλειας (CSTO), έσπευσε να δηλώσει ότι, σε αυτό το σενάριο, η Ουάσιγκτον και η Βαρσοβία θα πάρουν “κατάλληλη απάντηση”.

Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι η Ρωσία και η Δύση έχουν παγιδευθεί σε ένα σπιράλ ασφαλείας από την προσάρτηση της Κριμαίας από τις ρωσικές δυνάμεις και ξεκίνησε πόλεμος στο Ανατολικό Ντομπάς. Ωστόσο, αυτό δεν αλλάζει το γεγονός ότι μια αμερικανική βάση στην Πολωνία θα ενέτεινε τη δυσπιστία και την εχθρότητα μεταξύ των δύο πλευρών. Επιπλέον, η δημιουργία ενός Fort Trump θα σήμαινε την εγκατάλειψη της ιδρυτικής Πράξης ΝΑΤΟ-Ρωσίας το 1997, η οποία ορίζει πως η Συμμαχία θα απέχει από “επιπρόσθετη μόνιμη εγκατάσταση σημαντικών δυνάμεων μάχης”. Η Πράξη μπορεί να μην έχει σχέση με το σημερινό περιβάλλον ασφάλειας, αλλά η de facto απόρριψή της θα ενίσχυε σημαντικά την αποφασιστικότητα της Μόσχας να δράσει.

Η Ρωσία θα συνέχιζε την στρατιωτικοποίηση του θύλακα Καλίνινγκραντ ως πρωταρχικό αντίμετρο. Ωστόσο, τόσο συμβολικά όσο και πρακτικά, αυτό δεν θα ήταν αρκετό. Για τη Μόσχα, το επόμενο λογικό βήμα θα ήταν να ασκηθεί έντονη πίεση στη Λευκορωσία για να δεχθεί μια μόνιμη ρωσική στρατιωτική παρουσία στην περιοχή της.

Η Μόσχα είχε πιέσει για κάτι τέτοιο το 2015, για να το απορρίψει το Μινσκ –σχεδόν σίγουρα επειδή η προτεινόμενη αεροπορική βάση θα είχε σύρει τη Λευκορωσία στην κλιμακούμενη αντιπαράθεση μεταξύ Ρωσίας και Δύσης. Το να φιλοξενεί μια ξένη στρατιωτική βάση μια χώρα, ισοδυναμεί με το να τοποθετηθεί η χώρα αυτή στον κατάλογο των βασικών στόχων του αντιπάλου. Με αυτό κατά νου, το Μινσκ έκανε το καλύτερο και διαδραμάτισε έναν ουδέτερο ρόλο με τη διεξαγωγή των ειρηνευτικών συνομιλιών για την Ουκρανία αντί να γίνει ένα αντισυμβαλλόμενο μέρος στην πολιτικό-στρατιωτική αντιπαράθεση στη χώρα.

Ωστόσο, εάν οι ΗΠΑ δημιουργούσαν μια μόνιμη στρατιωτική βάση στην Πολωνία, το Μινσκ θα δυσκολευόταν πολύ να αντισταθεί στις ρωσικές πιέσεις. Η Λευκορωσία έχει αμυντικές δεσμεύσεις στις διμερείς της σχέσεις με τη Ρωσία, καθώς και με βάση το πλαίσιο CSTO. Η ανάπτυξη μιας αμερικανικής ένοπλης μονάδας στα σύνορά της θα ήταν μια πολύ μεγάλη πρόκληση για να την αγνοήσει, ιδιαίτερα καθώς το Μινσκ γνωρίζει την αδυναμία της Δύσης να τη βοηθήσει να αρνηθεί τις απαιτήσεις της Μόσχας.

Είναι σημαντικό ότι η Λευκορωσία δεν θα είναι το μόνο τυχαίο θύμα. Ένα Fort Trump θα έχει επίσης επιπτώσεις και για το Κίεβο. Εάν κατασκευαζόταν η βάση, το Μινσκ θα δυσκολευόταν πολύ να τηρήσει την εγγύησή της ότι δεν θα γινόταν στρατιωτική επίθεση στην Ουκρανία που να ξεκινούσε από τη Λευκορωσία. Ο πρόεδρος Aleksandr Lukashenko έδωσε πρώτα αυτή την εγγύηση το 2014, και την έχει επαναλάβει σε πολλές περιπτώσεις. Η υπόσχεση είναι σημαντικό επειδή επιτρέπει στην Ουκρανία να στρέψει την προσοχή της και τους πόρους της μακριά από τα βόρεια σύνορά της και προς την εμπόλεμη ζώνη του Ντομπάς. Η καλή σχέση του Lukashenko με τον Ουκρανό ομόλογό του Petro Poroshenko, υποδηλώνει ότι η δέσμευση αυτή έχει σημασία.

Ως εκ τούτου, μια παράπλευρη επίπτωση ενός Fort Trump θα μπορούσε να είναι η αύξηση των κινδύνων για την Ουκρανία, υποχρεώνοντας τη χώρα να δαπανήσει πολύ περισσότερα για την άμυνα στα βόρεια σύνορά της. Υπό αυτές τις συνθήκες, μια κλιμάκωση του πολέμου μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας θα μπορούσε να είναι ακόμη πιο καταστροφική για το Κίεβο από ό,τι θα ήταν σε διαφορετική περίπτωση, δεδομένου ότι τα σύνορα Λευκορωσίας-Ουκρανίας έχουν μήκος 1.084 χλμ και μόλις 150 χλμ από το Κίεβο σε ένα σημείο.

Υπό το πρίσμα αυτών των θεμάτων, η Ουάσιγκτον θα πρέπει να εξετάσει προσεκτικά το δίλημμα ασφάλειας της Ανατολικής Ευρώπης προτού αποφασίσει εάν θα κατασκευάσει ένα Fort Trump. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει επίσης να δώσει μεγαλύτερη προσοχή στο σχέδιο για τη βάση, καθώς εγείρει ένα θεμελιώδες ζήτημα για την Πολιτική Ανατολικής Γειτονίας. Πραγματικά, ένα Fort Trump θα είχε σοβαρές επιπτώσεις στην Ανατολική Εταιρική Σχέση, ένα project που η επιδείνωη της ασφάλειας στην Ανατολική Ευρώπη θα μπορούσε να σταματήσει, αν όχι να καταστρέφει.

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Don`t copy text!