09/12/2024

Η νέα “σκοτεινή” διπλωματία στην Ευρώπη, η χειραγώγηση πληροφοριών

macron_putin_versailles

Των Manuel Lafont Rapnouil και Tara Varma
European Council On Foreign Relations

Είτε πρόκειται για την προσφυγική κρίση, για την Καταλονία ή για τις περσινές εκλογές σε Γαλλία και Γερμανία, οι περισσότεροι Ευρωπαίοι ηγέτες είχαν να αντιμετωπίσουν την χειραγώγηση πληροφοριών που είναι κεντρικής σημασίας στον κόσμο που ζούμε σήμερα.

Η Γαλλία ήταν ιδιαίτερα ενεργή σε αυτό το μέτωπο, με τον Emmanuel Macron να χαρακτηρίζει το RT και το Sputnik ως “προπαγανδιστικά όργανα” σε ένα νομοσχέδιο που στόχο είχε να καταστείλει την παραπληροφόρηση (που μετά ονομάστηκε “χειραγώγηση πληροφοριών”), και το οποίο αποδείχθηκε τόσο αμφιλεγόμενο και διφορούμενο που η Γερουσία το μπλόκαρε. Κυβερνητικά υπουργεία είχαν επέμβει επίσης: τον Απρίλιο το υπουργείο Εξωτερικών οργάνωσε ένα μεγάλο συνέδριο στο οποίο μίλησε ο ίδιος ο ΥΠΕΞ Jean-Yves Le Drian (και αυτό ήταν από μόνο του ένα θεματικό follow-up στην πρόσφατη γαλλική ψηφιακή στρατηγική). Τώρα, η ομάδα σχεδιασμού πολιτικής του υπουργείου Εξωτερικών, CAPS, και το think tank του υπουργείου Άμυνας, IRSEM, έχουν από κοινού γράψει μια αναλυτική αναφορά την οποία έδωσαν στη δημοσιότητα ανεπισήμως στο συνέδριο των Γάλλων πρεσβευτών, και στη συνέχεια παρουσίασαν δημοσίως σε ένα συνέδριο που άνοιξε η υπουργός Άμυνας, Florence Parly.

Η αναφορά προσδιορίζει το πρόβλημα της χειραγώγησης πληροφοριών ως “τη σκόπιμη και μαζική διάδοση ψευδών ή μεροληπτικών ειδήσεων για εχθρικούς πολιτικούς σκοπούς” (υποστηρίζοντας ότι μέρη αυτού δεν αποτελούν κάτι καινούριο). Εστιάζει στη χειραγώγηση που είναι και εξωτερική παρέμβαση και με κρατική καθοδήγηση (δεν καλύπτει την εγχώρια χειραγώγηση). Η αναφορά απορρίπτει την αόριστη και αμφιλεγόμενη έννοια των “fake news”, και προτιμά τον πιο ακριβή όρο “χειραγώγηση πληροφοριών”. Αυτόν τον προσδιορίζει ως τη νεότερη διάσταση ενός υφιστάμενου φαινομένου, επισημαίνοντας ότι “η άνευ προηγουμένου δυναμικότητα του ίντερνετ και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης να διαχέουν πληροφορίες και να τις καθιστούν ιογενής, απειλεί τις δημοκρατίες και την κυριαρχία των θεσμών τους”.

Η αναφορά κάνει λόγο για περίπου 50 συστάσεις για κράτη, ιδιωτικές επιχειρήσεις (συμπεριλαμβανομένων ΜΜΕ και ψηφιακών πλατφορμών) και την κοινωνία των πολιτών. Αλλά οι επτά πρωταρχικές της συστάσεις είναι οι εξής:

Καθορίστε και διαχωρίστε σαφώς την ορολογία

Μην υποτιμάτε την απειλή

Δείτε πέρα από το βραχυπρόθεσμο ορίζοντα

Ενισχύστε την ανθεκτικότητα των κοινωνιών μας

Μην παραδίδετε το διαδίκτυο στους εξτρεμιστές

Μην υποκύπτετε στον πειρασμό της αντί-προπαγάνδας

Μην βασίζεστε στην “τεχνολογική λύση” διότι η απάντηση σε ένα πολυδιάστατο ζήτημα μπορεί να είναι μόνο μια πολυδιάστατη λύση.

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία της αναφοράς, είναι το τελικό τμήμα, το οποίο δείχνει τέσσερις τάσεις:

Κινητοποίηση: οι υποδομές των επικοινωνιών θα στοχεύονται φυσικά πιο συχνά (όπως τα καλώδια στην Κριμαία που κόβονται στη διάρκεια της στρατιωτικής φάσης της προσάρτησης), ιδιαίτερα υποθαλάσσια και στο διάστημα.

Εξατομίκευση: Σε μαζική κλίμακα (όπως μηνύματα που αποστέλλονται μέσω κινητών τηλεφώνων σε αντιπάλους στην Ουκρανία, “στόχευση” μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ψευδείς πληροφορίες που εισάγονται σε πραγματικές και νόμιμες εκστρατείες όπως τα Panama Papers ή την εκστρατεία #MeToo).

Mainstreamisation (το να καθίσταται κάτι συστημικό, συνηθισμένο): βασίζεται λιγότερο αποκλειστικά σε προφανείς παίκτες όπως το RT και το Sputnik, και πιο ενεργά σε λιγότερο προφανείς παράγοντες.

Proxy-isation (διαμεσολάβηση): στοχεύοντας περιοχές με ευκολότερη διείσδυση όπως η Λατινική Αμερική, η υποσαχάρια Αφρική και η Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική, οι οποίες στη συνέχεια γίνονται “αντιπρόσωποι” με σκοπό να βάλουν στόχο την Ευρώπη και την Αμερική (και μέσω των μεταναστευτικών κοινοτήτων).

Παραδόξως, το RT και το Sputnik έχουν καλύψει σημαντικά την παρουσίαση και το περιεχόμενο της αναφοράς. Ωστόσο άλλες εφημερίδες, όπως η Le Monde και η Liberation, έχουν επίσης καλύψει το report και έχουν ασκήσει κριτική για το ότι επικεντρώθηκε σχεδόν αποκλειστικά στις ρωσικές δραστηριότητες.

Η χειραγώγηση δεν είναι απλώς η διάδοση ψευδών πληροφοριών. Στόχος της είναι να δημιουργήσει σύγχυση, να από-νομιμοποιήσει πιθανές δράσεις αμφισβητώντας τα στοιχεία, και να διχάσει περιπλέκοντας τη διπλωματία και τη δράση σε εθνικό επίπεδο. Αλλά το ζήτημα δεν είναι μόνο η καταπολέμηση της χειραγώγησης και των χειραγωγών. Πρέπει επίσης να δοθεί προσοχή στην καταπολέμηση της ευπιστίας, ιδιαίτερα στην εξωτερική πολιτική η οποία έχει εδώ και καιρό παραμείνει ένα παιχνίδι για τις ελίτ. Ασφαλώς, όλα αυτά δεν θα ήταν τόσο άσχημα εάν οι ευρωπαϊκές κοινωνίες δεν πρόσφεραν ένα εύφορο έδαφος, συγκεκριμένα εξαιτίας της κρίσης εμπιστοσύνης στις ελίτ, στην πολιτική επικοινωνία, στα ΜΜΕ και στους ειδικούς. Αυτό το report, το αναγνωρίζει αυτό, και κατά συνέπεια επιμένει ως λύση, στην αύξηση της ανθεκτικότητας.

Η μάχη εναντίον της χειραγώγησης των πληροφοριών θα συνεχίσει να αποτελεί προτεραιότητα για την εξωτερική πολιτική πολλών ευρωπαϊκών κρατών. Στην επικείμενη προεδρία της στη G7 του 2019, η Γαλλία σχεδιάζει να δώσει έμφαση στην προστασία των δημοσιογράφων, στην ενασχόληση με την αστική κοινωνία και στο να βάζει πλατφόρμες όπως το Facebook και το Twitter να συνεργάζονται με τα κράτη. Και ο Macron και η Theresa May έχουν δεσμευτεί σε ένα παρόμοιο είδος συνεργασίας το περασμένο έτος, με στόχο την ανάπτυξη εργαλείων με τις τεχνολογικές επιχειρήσεις για να σταματήσει ο διαδικτυακός εξτρεμισμός.

Τελικά, η χειραγώγηση πληροφοριών θα μπορούσε να αποτελέσει ένα ζήτημα για την ομάδα των “δυνάμεων καλής θέλησης”, που θα πρέπει να υποστηρίξει την διεθνή συνεργασία πιο ενεργά, όπως πρότεινε ο Le Drian σε πρόσφατη συνέντευξή του. Ο Γερμανός ομόλογός του, Heiko Maas, πρότεινε επίσης μια συμμαχία με τις πολυμερείς δυνάμεις το περασμένο καλοκαίρι και κατέστησε την έκθεση των ψευδών ειδήσεων ως προϋπόθεση για μια τέτοια συμμαχία. Ο Maas επισήμανε την παραπληροφόρηση που έρχεται από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, είτε πρόκειται για το εμπόριο είτε για τη συμφωνία για το Ιράν. Αλλά και οι δύο συμφωνούν ότι είναι πιθανό να προωθεί η σωστή πολιτική –και να καθιερωθεί σε πολυμερές επίπεδο- μόνο εάν συμφωνούμε για τα γεγονότα παρά όταν τα χειραγωγούμε από την αρχή.

Capital.gr 

 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Don`t copy text!