1940: Ο ρόλος του Πολεμικού Ναυτικού
Γράφει ο Υποπλοίαρχος Παναγιώτης Γέροντας ΠΝ,
Επιτελής Υπηρεσίας Ιστορίας Ναυτικού
Το Πολεμικό Ναυτικό στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940 ανέλαβε τον δύσκολο αλλά δυστυχώς αφανή ρόλο των μεταφορών. Οπλισμός, εφόδια και στρατιώτες μεταφέρονταν στην πρώτη γραμμή του Μετώπου, ενώ οι Ναυτικές Διοικήσεις δούλευαν ακατάπαυστα μέχρι και την παράδοσή τους στους Γερμανούς. Οι Διοικητές και το Προσωπικό των Ναυτικών Διοικήσεων είχαν αναλάβει την οργάνωση των μεταφορών, την αντιαεροπορική άμυνα, την ναρκοθέτηση και την ναρκαλειία μέχρι και την αντικατασκοπεία. Για την αντιαεροπορική άμυνα η συνεισφορά του Πολεμικού Ναυτικού ήταν τέτοια που ο Αρχηγός Στόλου Ναύαρχος Επαμεινώνδας Καββαδίας, αφού απαριθμεί το προσωπικό που χρησιμοποιήθηκε, αναφωνεί: “Δηλαδή διέθεσε το Ναυτικόν περισσότερο προσωπικό για την κοινή αντιαεροπορική άμυνα από ό,τι ήσαν τα πληρώματα των πολεμικών του Στόλου του”!
Και τα πολεμικά πλοία δρούσαν ασταμάτητα παρ’ όλη την αρχαιότητά τους και το επίφοβο ενός τεράστιου (σε μέγεθος) εν συγκρίσει με την Ελλάδα αντιπάλου. Άφοβα τα ελληνικά πλοία εκτελούσαν τις μεταφορές χωρίς να σημειωθεί η παραμικρή απώλεια υλικού. Είναι χαρακτηριστική περίπτωση η δημιουργία της Ναυτικής Βάσης Πειραιώς, η οποία δημιουργήθηκε μεσούντος του πολέμου. Η Ναυτική Αμυντική Περιοχή Σαρωνικού (Ν.Α.Π. – 3) που διηύθυνε τις μεταφορές, διεπίστωσε ότι λόγω ελλείψεως πείρας των τοποθετημένων στη Στρατιωτική Βάση Πειραιώς (Σ.Β.Π.) Αξιωματικών επιμελητείας Στρατού σχετικά με τη φόρτωση διαφόρων ειδών επί πλωτών μέσων καταστράφηκε υλικό. Για αυτό αποφασίστηκε και ιδρύθηκε η Ναυτική Βάση Πειραιώς υπό έφεδρο Πλοίαρχο, η οποία υπήχθη στην Ν.Α.Π.-3. Αυτός ο έφεδρος Πλοίαρχος ήταν ο Περικλής Μπούμπουλης, ο οποίος είχε σημαντική δράση με την Ναυτική Αεροπορία στην Μικρασιατική Εκστρατεία. Οι φίλοι του ποδοσφαίρου όμως πρέπει να τον θυμούνται διπλά καθώς ήταν ένας από τους ιδρυτές του Ποδοσφαιρικού Ομίλου Αθηνών (ΠΟΑ – 3 Φεβρουαρίου 1908) μετέπειτα Παναθηναϊκού!
Τα υποβρύχια μας επίσης έγραψαν την δική τους ιστορία σε αυτήν την πρώτη φάση του πολέμου. Ο Παπανικολής και ο Τρίτων έγιναν ο φόβος και ο τρόμος των Ιταλών. Ο Παπανικολής μπήκε στα στόματα όλων των Ελλήνων, όπως και ο Μίλτων Ιατρίδης. Ο Πλωτάρχης Μιχαήλ Χατζηκωνσταντής κάθε φορά που πήγαινε στο υποβρύχιό του τον Πρωτέα αναφωνούσε τα λόγια του Θεμιστοκλή για τον Μιλτιάδη: “Ουκ εα με καθεύδειν το του Μιλτιάδου τρόπαιον” – Μλτιάδης εδώ ήταν ο Ιατρίδης…
Στις 26 Δεκεμβρίου 1940 το Πρωτεύς ξεκίνησε για την τρίτη και τελευταία πολεμική του περιπολία, υπό τον Πλωτάρχη Μ. Χατζηκωνσταντή, η οποία έμελλε να τελειώσει με την βύθισή του στις 29 Δεκεμβρίου 1940. Έχοντας φθάσει στην περιοχή περιπολίας του εντόπισε στις 29.12.40 εχθρική νηοπομπή, αποτελούμενη από τα ιταλικά μεταγωγικά πλοία Sardegna, Italia και Piemonte, τα οποία συνοδεύονταν από το ιταλικό τορπιλοβόλο Antares (κλάση Spica), 630 τόνων, ερχόμενη από την Αυλώνα της Αλβανίας με τελικό προορισμό το Μπρίντιζι της Ιταλίας.Το υποβρύχιο επιτέθηκε με τορπίλες εναντίον της νηοπομπής καταφέρνοντας να βυθίσει το οπλιταγωγό Sardegna. Μετά την εξαπόλυση των τορπιλών το Πρωτεύς έχασε το καταδυτικό του βάθος με αποτέλεσμα να ανέλθει στην επιφάνεια, να γίνει αντιληπτό και να βυθιστεί αύτανδρο στην συνέχεια με εμβολισμό από το τορπιλοβόλο Antares. Η βύθιση του Πρωτεύς έγινε γνωστή στην Ελλάδα την 10η Ιανουαρίου 1941 από ανακοινωθέν του ιταλικού ραδιοφωνικού σταθμού.
Η δράση του Πολεμικού Ναυτικού συνεχίστηκε στην Μέση Ανατολή γράφοντας νέες ιστορίες δόξας, θα χρειαζόταν όμως μια δημοσίευση “σεντόνι” σαν αυτές των απογραφών υπολόγων του Πολεμικού Ναυτικού! Κλείνω με τα λόγια του τότε Αρχηγού ΓΕΝ Ναυάρχου Αλέξανδρου Σακελλαρίου:
“Εν τέλει παρακαλώ να μου επιτραπή να τονίσω ότι το Ναυτικόν έχει εις τους πολέμους άχαριν ρόλον. Όλοι είμεθα επηρεασμένοι από τους Βαλκανικούς Πολέμους. Τότε όμως είχομεν πλοία, τον «Αβέρωφ», εν των ισχυροτέρων νέων καταδρομκών μάχης της εποχής, 14 νέα αντιτορπιλλικά και αντιπάλους των οποίων η ισχύς δεν ηδύνατο να συγκριθή με τους της παρούσης ώρας. Σήμερον; ουδέποτε ναυτικόν και επιτελείον ευρέθει εις πλέον δυσχερή θέσιν. Να βαρύνεται με όσας υποχρεώσεις και να μην έχη τα μέσα. […] Σήμερον αγωνιζόμεθα, φειδόμενοι και του τελευταίου σκάφους, να φέρωμεν εις πέρας τας ποικίλας υποχρεώσεις που μας φορτώνει ο Στρατός και τα διάφορα Υπουργεία και ας έως σημερον υποδειγματικώς έχομεν εκπληρώσει. Το Ναυτικόν όταν είναι παρόν, δεν καθιστά την παρουσίαν του απαραίτητον, μόνον όμως όταν λείψη, θα αντιληφθή όλος ο κόσμος τί του προσέφερε. Ουδείς ησθάνθη την παρουσία του το 1922. Ουδείς όμως εσκέφθη ότι ο Κεμάλ θα υπέγραφε εις Αθήνας τους όρους της ειρήνης, ην θα μας επέβαλέ κατόπιν της καταστροφής…”
(φωτο: Ο Κυβερνήτης του Παπανικολής Αντιπλοίαρχος Μ. Ιατρίδης μαζί με τον Διοικητή Υποβρυχίων, Πλοίαρχο Αθ. Ξηρό επί του Παπανικολής μετά την επιτυχημένη περιπολία της 24/12/40. Φωτ. αρχείο Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού.)
About Post Author
