H ανακωχή του Μούδρου.

Γράφει ο Υποπλοίαρχος Παναγιώτης Γέροντας ΠΝ,
Επιτελής Υπηρεσίας Ιστορίας Ναυτικού 

Σαν σήμερα, 30 Οκτωβρίου του 1918, υπογράφεται μεταξύ των Δυνάμεων της Αντάντ και της ηττηθείσης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η ανακωχή του Μούδρου. Αποτέλεσμα αυτής ήταν ότι νικηφόρος μικτή συμμαχική μοίρα του Ελληνικού, Αγγλικού και Γαλλικού Στόλου εισήλθε στα στενά των Δαρδανελίων και αγκυροβόλησε στην Κωνσταντινούπολη τον Νοέμβριο του 1918. Στην ελληνική μοίρα συμπεριλαμβανόταν και το θωρηκτό «Γεώργιος Αβέρωφ» που έγινε δεκτό με ενθουσιασμό από τους Έλληνες της Κωνσταντινουπόλεως.

Πριν όμως από αυτήν την ευτυχή στιγμή, είχε προηγηθεί ο Εθνικός Διχασμός, η διάσταση μεταξύ Ελευθερίου Βενιζέλου και Βασιλέως Κωνσταντίνου, η οποία σταδιακά οδήγησε στην δημιουργία δύο κέντρων εξουσίας, ένα στην Αθήνα και βασιλικό και το άλλο στην Θεσσαλονίκη και βενιζελικό. Ο Ελληνικός ελαφρός πολεμικός στόλος κατελήφθη από τους Γάλλους, ενώ τα θωρηκτά παρέμεναν παροπλισμένα. Η τιμή του Όπλου διασώθηκε μέσω της Ναυτικής Αεροπορίας, η οποία μεγαλούργησε εντάσσόμενη στις δυνάμεις του “Κράτους της Θεσσαλονίκης”. Η δράση των Αεροπόρων του Πολεμικού Ναυτικού εναντίον των Γερμανών και των Βουλγάρων (στην περιοχή της Ανατολικής Μακεδονίας) αλλά και εναντίον των Γερμανών και των Οθωμανών (Ανατολική Θράκη και Μικρά Ασία) προκάλεσε τον θαυμασμό των Βρετανών. Τον πατέρα μάλιστα και ιδρυτή της Ναυτικής Αεροπορίας Πλωτάρχη Αριστείδη Μωραϊτίνη τον ονόμασαν “Ο Ατρόμητος Αεροπόρος” (The Fearless Aviator).

Πίσω στην Αθήνα όμως οι Αξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού βίωναν με τρόπο τραυματικό την κατάληψη του Στόλου από τους Γάλλους. Όταν τελικά τα πλοία επεστράφησαν στον ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, οι Έλληνες Αξιωματικοί δεν εντυπωσιάστηκαν μόνο από την κακομεταχείρηση που είχαν υποστεί από τους Γάλλους αλλά και από την βρώμα!

Διηγείται ο Ναύαρχος Γρηγόριος Μεζεβίρης:

“Τὰ ἐπιστραφέντα πλοῖα, γενικῶς, εὑρίσκοντο εἰς κακήν κατάστασιν, ἀπὸ ἀπόψεως συντηρήσεως καὶ καθαριότητος, τοῦτο, δὲ, ἔκαμεν ἰδιαιτέραν ἐντύπωσιν εἰς τοὺς Ἕλληνας ναυτικούς, που, μέχρις ὑπερβολῆς, ἐπιζητοῦν τὴν ἄψογον ἐμφάνισιν τῶν πλοίων των καὶ ἐν πολέμῳ ἀκόμη. Εἰδικῶς, μάλιστα, ἐπί τῶν ὑποβρυχίων, εἶχον καταστραφή οἱ συσσωρευταί των, ἀφεθέντες ἐπί μακρόν, ἄνευ φορτίσεως καὶ τοῦτο ἔδωκε τὴν ἀρχικήν ἀφορμήν, διὰ τὴ πρόωρον καταδίκην των (αναφέρεται στα υποβρύχια Δελφίν και Ξιφίας)”.

Στο ημερολόγιο του, ο Σημαιοφόρος Α. Ζάγκας που είχε υπηρετήσει στο Πάνθηρ, αναφέρει τα εξής:

” 7 Ὀκτωβρίου 1917. Παρασκευή. Κατόπιν διαταγῆς τοῦ Ὑ.Ν. (σ.σ. Υπουργείο Ναυτικών) παρουσιάζομαι εἰς Κιλκίς (Κερατσίνιον) καὶ ἐκείθεν εἰς τὸν κυβερνήτην τοῦ Πάνθηρος Ι. Γιαννηκώσταν, ὅστις και μου χορηγεῖ διήμερον ἄδειαν (…). 10 Οκτωβρίου. Δευτέρα. Κατέρχομαι εἰς Ναύσταθμον ὅπου βλέπω τὸν Πάνθηρα παραβεβλημένον εἰς τὴν ἐξέδραν τῶν καταδυομένων. Ἡ κατάστασις τοῦ πλοίου ἐξωφρενική ἐκ τῆς ἀκαθαρσίας καὶ τῆς κακῆς συντηρήσεως.”

Με τη λήξη του πολέμου, όπως αναφέρθηκε, η Ελλάδα ήταν στις νικήτριες δυνάμεις. Στον Μούδρο της Λήμνου υπεγράφη η ανακωχή μεταξύ των Συμμάχων της Αντάντ και της ηττηθείσης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (17/30 Οκτωβρίου 1918). Το Γεώργιος Αβέρωφ κατέπλευσε με τη συμμαχική δύναμη στον Βόσπορο. Την 14η Νοεμβρίου του 1918 αγκυροβόλησε μπροστά στο σουλτανικό ανάκτορο του Ντολμά Μπαχτσέ, προκαλώντας ακράτητο ενθουσιασμό στους Έλληνες – φθόνο όμως στους Οθωμανούς που είχαν σκέψεις να βυθίσουν τα ελληνικά θωρηκτά Αβέρωφ και Κιλκίς που ευρίσκονταν στην Κωνσταντινούπολη (βλέπε Αμπεδήν, Β. (1928), «Ἡ ἀπόπειρα τορπιλισμοῦ Ἀβέρωφ καὶ Κιλκίς εἰς Κωνσταντινούπολιν», Ναυτική Επιθεώρηση 74). Το Ελληνικό Ναυτικό ήταν παρόν στη σημαντικότερη στιγμή του Έθνους, όταν μετά από τόσους αιώνες οι Έλληνες έμπαιναν θριαμβευτές στην πάλαι ποτέ πρωτεύουσα του Βυζαντίου.

[Φωτογραφία : Τα θωρηκτά Κιλκίς και Αβέρωφ έξω από την Κωνσταντινούπολη. Αρχείο Θ/Κ Αβέρωφ.]