Οι κίνδυνοι της συζήτησης για “ευρωπαϊκό στρατό”
Του Nick Witney
European Council On Foreign Relations
Οι ηγέτες της Ευρώπης φαίνεται να υποφέρουν από το σύνδρομο Tourette. Κάθε φορά που η συζήτηση στρέφεται στην ευρωπαϊκή άμυνα, αισθάνονται μία ακαταμάχητη ώθηση να φωνάξουν τις απαγορευμένες λέξεις: “ευρωπαϊκός στρατός”.
Αυτό το έκανε το 2015 ο πρόεδρος της Κομισιόν, Jean-Claude Juncker, παρέχοντας ανεκτίμητα “πυρομαχικά” στην πτέρυγα των υποστηρικτών της εξόδου από την ΕΕ στο τότε επικείμενο δημοψήφισμα για το Brexit –νέα στοιχεία για τις αυτοκρατορικές φιλοδοξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, φώναζαν οι ίδιοι και τα ΜΜΕ που τους υποστήριζαν. Ίσως μαθαίνοντας από αυτή την εμπειρία, οι ηγέτες της Ευρώπης έχουν σε μεγάλο βαθμό αποφύγει την θανατηφόρα φράση έκτοτε –βλέποντας τους εαυτούς τους να ικανοποιούνται από τους ισχυρισμούς για πρόοδο προς μια “αμυντική ένωση”, ένας όρος που έχει το πλεονέκτημα να φέρει μια ιδέα χωρίς κανένας να είναι σε θέση να πει ακριβώς τι περιλαμβάνει. Αλλά τώρα η αυτοπειθαρχία έχει εξαφανιστεί και πάλι, με πρώτον τον Γάλλο πρόεδρο Emmanuel Macron και στη συνέχεια τη Γερμανίδα Καγκελάριο Angela Merkel να σηκώνουν το λάβαρο του ευρωπαϊκού στρατού –με επόμενο μια ομοβροντία εχθρότητας από τον Αμερικανό πρόεδρο Donald Trump.
Ίσως η αντίδραση να άξιζε τον κόσμο εάν αυτοί που φωνάζουν για ευρωπαϊκό στρατό στην πραγματικότητα εννοούσαν αυτό που έλεγαν. Αλλά δεν το εννοούν. Διότι αν η φράση έχει κάποιο αληθινό νόημα, πρέπει να περιλαμβάνει μια από κοινού χρηματοδοτούμενη στρατιωτική δύναμη υπό μια κεντρική, υπερεθνική διοίκηση. Ωστόσο η ιδέα είναι ότι ένας Γάλλος πρόεδρος ή μια Γερμανίδα Καγκελάριος θέλουν πραγματικά να δουν τους νέους των ενόπλων δυνάμεων των χωρών τους να διακινδυνεύουν υπό τη διοίκηση κάποιου στρατηγού στις Βρυξέλλες, και χωρίς την ακριβή και ρητή εξουσιοδότηση από τις εθνικές τους αρχές, είναι προφανώς παράλογη. (πραγματικά, η Γερμανίδα υπουργός Άμυνας έσπευσε να διευκρινίσει ότι ο έλεγχος των γερμανικών ενόπλων δυνάμεων απ τη Bundestag, δεν είναι υπό συζήτηση).
Κανείς στην Ευρώπη δεν είναι έτοιμος να εξετάσει μια τέτοια κατάσταση. Ούτε οι Γάλλοι, ούτε οι Γερμανοί, ούτε οι Βρετανοί –ούτε οι Πολωνοί, οι Πορτογάλοι ή οποιοσδήποτε άλλος. Αλλά, εάν δεν συμφωνηθεί αυτό, δεν υπάρχει και ευρωπαϊκός στρατός.
“Μην τα παίρνετε όλα τόσο κατά γράμμα”, θα ήθελαν κάποιοι να πουν τώρα. “Αποδεχτείτε τον όρο ως μια έκφραση κάποιας ασαφούς μελλοντικής φιλοδοξίας –ή για την άμεση ανάγκη των Ευρωπαίων να επιμερίσουν μεγαλύτερο μέρος του βάρους της δικής τους άμυνας, συγκεντρώνοντας περισσότερες από τις αμυντικές τους προσπάθειες και πόρους. Σίγουρα αυτό είναι αδιανόητο;”. Σε αυτό η σύντομη απάντηση είναι “δεν υπάρχει τίποτα κακό με τον στόχο μιας μεγαλύτερης ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας”. Όπως επανέλαβε ο Macron στην Bundestag στις 18 Νοεμβρίου –ευτυχώς, χωρίς επανάληψη του “ευρωπαϊκού στρατού” -η Ευρώπη δεν ικανοποιείται με το να γίνει “το παιχνίδι των μεγάλων δυνάμεων” και πρέπει να “αναλάβει μεγαλύτερη ευθύνη για την ασφάλεια και την άμυνά της”.
Αλλά όλα είναι λάθος στο σύνθημα με τον “ευρωπαϊκό στρατό”. Διότι δεν είναι απλώς παραπλανητικό –είναι αντιπαραγωγικό και επιζήμιο.
Για να ξεκινήσουμε: η (προβλεπόμενη) αντίδραση του Trump. Η εξάρτηση της Ευρώπης από την αμερικανική προστασία είναι ανθυγιεινή και δεδομένης της προσπάθειας και του χρόνου, περιττή. Απλώς δείτε ότι, το περασμένο έτος, τα κράτη-μέλη της ΕΕ μεταξύ τους ξόδεψαν σχεδόν τέσσερις φορές περισσότερα για την άμυνα από ό,τι οι Ρώσοι. Αλλά σήμερα, η εξάρτηση της Ευρώπης είναι ένα γεγονός. Και με την καλύτερη βούληση στον κόσμο, θα παραμείνει έτσι για τουλάχιστον δύο δεκαετίες, τόσο σημαντικά είναι τα κενά που πρέπει να καλυφθούν προτού οι ευρωπαϊκοί στρατοί να μπορέσουν να τα καταφέρουν χωρίς τους Αμερικανούς. Σε τέτοιες περιπτώσεις, για ποιον λόγο να επιλέξουμε μια μάχη με την “σταθερή ιδιοφυΐα” στον Λευκό Οίκο, αν μη τι άλλο όταν υπάρχουν τόσα άλλα άμεσα ζητήματα –από την κλιματική αλλαγή μέχρι το Ιράν- στην οποία η διατλαντική σύγκρουση είναι αναπόφευκτη; Σπανίως είναι έξυπνο να δαγκώνει κανείς το χέρι που τον ταΐζει.
Ούτε είναι μόνο οι Αμερικανοί που θα παραξενευτούν από τη συζήτηση για τον “ευρωπαϊκό στρατό”. Ο Ολλανδός πρωθυπουργός θεώρησε ότι ήταν αναγκαίο να κρατήσει αποστάσεις από την φρασεολογία των Macron-Merkel.
Και στη συνέχεια –όσο ενοχλητικό και αν μπορεί να είναι- υπάρχουν και αυτοί οι Βρετανοί. Στους επόμενους μήνες, μπορεί ακόμη και να επαναλάβουν το δημοψήφισμα για το Brexit. εάν το κάνουν, οι ευρωφοβικοί θα εκμεταλλευτούν την χαλαρή συζήτηση για έναν “ευρωπαϊκό στρατό”, για να παρερμηνεύσουν τις στρατηγικές φιλοδοξίες της Ευρώπης. Ακόμη και εάν υποθέσουμε ότι το Brexit προχωρήσει, ο στόχος της ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας θα είναι πολύ πιο εφικτός εάν το Ηνωμένο Βασίλειο είναι διατεθειμένο να δανείσει το στρατηγικό του βάρος σε μια αμυντική εταιρική σχέση με την ΕΕ των 27 μελών.
Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου –μια περίοδος κατά την οποία πολλοί Βρετανοί θα εύχονταν να ζουν- μια επίσημη προειδοποίηση έκανε λόγο για το ότι “οι απρόσεκτες συζητήσεις κοστίζουν ζωές”. Οι ηγέτες της Ευρώπης θα πρέπει να το έχουν αυτό κατά νου όταν η συζήτηση στρέφεται στην άμυνα. Όσο οι Ευρωπαίοι παραμένουν εξαρτημένοι από την αμερικανική προστασία, θα πρέπει να είμαστε ευγενικοί και ευγνώμονες για αυτό –ενώ εργαζόμαστε παράλληλα να μειώσουμε αυτή την εξάρτηση. Και “εργαζόμαστε” σημαίνει όχι περισσότερη συζήτηση για ευρωπαϊκό στρατό ούτε πιο καν πιο προσεκτικές ομιλίες, αλλά συγκεκριμένα σχέδια για την κάλυψη των κενών της Ευρώπης και την ολοκλήρωση διαφόρων εθνικών αμυντικών προσπαθειών μέσω περισσότερων κοινών projects και άλλων συνεργασιών. Λιγότερες συζητήσεις, περισσότερη δουλειά παρακαλούμε.
Διαβάστε επίσης: Μακρόν: Αντιμέτωπος με το όραμά του.
