13/12/2024

Σλάβοι – Πόλεμος και Ειρήνη.

1280px-Moldovita_murals_2010_16

Η πολιορκία της Κωνσταντινούπολης το 626 που απεικονίζεται στις τοιχογραφίες της Μονής Μολντοβίτα, Ρουμανία

Απεικόνιση της πολιορκίας από το Χρονικό του Κωνσταντίνου Μανασσή

 

Γράφει ο Ιωσήφ Τσιμισκής

 

Οι Σλάβοι, αρχικά, δεν είναι ανεξάρτητοι σαν έθνος ή σαν λαός, αλλά είναι καταδυναστευμένοι από τους Αβάρους, τους οποίους υποχρεωτικά και επιτακτικά ακολουθούν στις εκστρατείες τους.

Το 626 μ.Χ μόνο ο Βώνος ο Μάγιστρος ( πρωθυπουργός του Αυτοκράτορα Ηράκλειου) και ο Πατριάρχης Σέργιος είχαν μείνει για να υπερασπίσουν την Κωνσταντινούπολη από τους Αβάρους. Ο Ηράκλειος και το μεγαλύτερο μέρος του στρατού έλειπαν σε πόλεμο εναντίον των Περσών, όταν ξαφνικά οι Άβαροι με συμμάχους τους Σλάβους ξεκίνησαν να πολιορκούν την Κωνσταντινούπολη, στις 30 Ιουλίου του 626 και για ένα μήνα περίπου. Πριν την τελευταία μάχη, αλλά και καθόλη την διάρκεια της πολιορκίας, ο Πατριάρχης Σέργιος γύριζε τα τείχη με την εικόνα της Θεοτόκου ανά χείρας για να εμψυχώσει του υπερασπιστές.

Η τελική επίθεση από ξηράς και θαλάσσης ξεκίνησε το πρωί της 7ης Αυγούστου. Οι κραυγές και οι φωνές των επιτιθέμενων Αβάρων γέμισαν τον αέρα. Στη συνέχεια στο Κεράτιο κόλπο εμφανίστηκαν τα σλαβικά μονόξυλα.

Ο χαγάνος υπολόγιζε ότι θα καταφέρει με το στρατό του να διαπεράσει το τείχος, ενώ τα σλαβικά μονόξυλα θα τού εξασφάλιζαν πρόσβαση στην πόλη από το Κεράτιο κόλπο, στην περιοχή των Βλαχερνών, όπου η οχύρωση ήταν ασθενέστερη. Μολονότι, οι Αβάροι κατόρθωσαν να καταλάβουν την Παναγία των Βλαχερνών και τη γύρω περιοχή και να οχυρωθούν εκεί, υπέστησαν τόσες απώλειες εξαιτίας και των καιρικών φαινομένων, ώστε δεν κατόρθωσαν ούτε να συνεχίσουν την επίθεση, ούτε να μαζέψουν τους τραυματίες και τους νεκρούς, αλλά παρέμειναν καθηλωμένοι. Στη, δε, μάχη ο βυζαντινός στόλος περικύκλωσε και κατέστρεψε τα σλαβικά μονόξυλα: όπως γράφει ο μεταγενέστερος ιστορικός πατριάρχης Νικηφόρος, η θάλασσα κοκκίνησε από το αίμα, ενώ ο αυτόπτης μάρτυρας Θεόδωρος Σύγκελος αναφέρει ότι η θάλασσα δίπλα στις Βλαχέρνες ήταν καλυμμένη με πτώματα και άδεια μονόξυλα που έπλεαν πέρα – δώθε.

“Γενομένων δὲ βροντῶν καὶ ἀστραπῶν καὶ χαλάζης πεσούσης σφόδρα μεγίστης κατετιτρώσκοντο οἱ ἐν τῷ χερσαίῳ τείχει παρακαθήμενοι Ἄβαροι” βλ. Θεόδωρος Σύγκελος, Ομιλία, Sternbach L. (επιμ.), Analecta Avarica (Cracovia 1900) σελ. 9, 37-38.

Αιφνιδιαστικά πίσω απο την Παναγία των Βλαχερνων ξεπετάχτηκαν 4 Βυζαντινές ίλες που ειχε τοποθετήσει ο Βώνος απο  “Κατάφρακτους” οι οποίοι άρχισαν να τους παίρνουν τις πλάτες. Αρχικά ο όρος “Κατάφρακτος” περιέγραφε ένα είδος θωράκισης που προστάτευε ολόκληρο το σώμα του ιππέα και του ίππου του. Αργότερα χαρακτήριζε τον ίδιο τον ιππέα.

Οι κατάφρακτοι ήταν τρομεροί αλλά και πειθαρχημένοι πολεμιστές. Άνθρωπος και άλογο ήταν βαριά θωρακισμένοι, και οι ιππείς έφεραν λόγχες, τόξα και δευτερεύοντα όπλα. Ήταν λιγότερο ευέλικτοι από άλλους ιππείς αλλά η αποτελεσματικότητά τους στο πεδίο της μάχης ήταν καταστροφική.

Οι βαρύτερα οπλισμένοι κατάφρακτοι λέγονταν Κλιβανοφόροι ή Κλιβανάριοι. Με τον καιρό το όνομα των Καταφράκτων επικράτησε να περιγράφει και τις δύο κατηγορίες ιππέων. Όσοι γλύτωναν από αυτούς, τους περίμεναν οι Βουκελάριοι, οι οποίοι έφιπποι ευρίσκοντο εντός της θαλάσσης και εφορμούσαν από την θάλασσα προς την ξηρά και τους αποδεκάτιζαν. Οι βυζαντινοί βουκελάριοι αποτελούσαν ένα μεικτό τύπο ιππικού, ιδανικό για ανεξάρτητες κεραυνοβόλες επιχειρήσεις. Ο οπλισμός τους επέτρεπε να πολεμούν και ως ιππικό κρούσης και ως ταχυκίνητο ελαφρύ ιππικό, ανάλογα με την περίσταση.

Το μυστικό της επιτυχίας τους ήταν πάνω από όλα το ισχυρό πνεύμα μονάδας που είχαν αναπτύξει και η σκληρή τους εκπαίδευση. Ήταν ικανοί να πλήξουν με τρία τουλάχιστον βέλη, σε μία διέλευση, κινούμενο στόχο, καλπάζοντας με τη μέγιστη δυνατή ταχύτητα και κατόπιν να τον λογχίσουν.

Μόνον ένας μικρός αριθμός Σλάβων κατόρθωσε να διασωθεί. Ο χαγάνος, ο οποίος παρακολουθούσε από τον κοντινό λόφο την εξέλιξη της μάχης, πήγε με τα πόδια στη σκηνή του και μέσα στην απόγνωσή και την οργή του άρχισε να χτυπάει το στήθος και το κεφάλι του. Οι Σλάβοι, φοβούμενοι αντίποινα εκ μέρους των Αβάρων, εγκατέλειψαν τις θέσεις μάχης τους και άρχισαν να διαφεύγουν στα γύρω μέρη. Το ιππικό των Αβάρων ρίχθηκε να τους βρει και ξαφνικά ο χώρος μπροστά από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης έμεινε έρημος.

Τις νυκτερινές ώρες και υπό την προστασία του σκότους, οι Αβάροι στρατιώτες επέστρεψαν, συγκέντρωσαν τα υπολείμματα των πολιορκητικών μηχανών πολιορκίας και τα έκαψαν μαζί με τον καταυλισμό. Επρόκειτο για τη συμβολική αναγνώριση της ήττας τους. Το πρωί της 8ης Αυγούστου 626 μπροστά από τα τείχη της πρωτεύουσας δεν υπήρχε ούτε ένας στρατιώτης των Αβάρων.
Οι Βυζαντινοί διατήρησαν στη μνήμη τους το γεγονός της σωτηρίας της Κωνσταντινούπολης, γιορτάζοντας κάθε χρόνο την 7η Αυγούστου ως μεγάλη εορτή, τιμώντας την Παναγία την οποία θεωρούσαν οτι διέσωσε την Πόλη . Εξ ου και το τροπάριο “τη Υπερμάχω Στρατηγώ ” το οποίο εψάλλετο τότε (αν και είχε γραφεί πολυ ενωρίτερα) και σήμερα πλέον την πρώτη Παρασκευή της Σαρακοστής αλλά και τις επόμενες.

Το Βυζάντιο όμως δεν έμεινε στην εμπόλεμη σύρραξη, αλλά κοίταξε πως θα προσεταιριστεί το μεγαλύτερο μέρος των Σλάβων αργότερα .

Για τους Σλάβους της Μακεδονίας, όπως και για τους Σλάβους στην υπόλοιπη Ελλάδα, ισχύει αυτό που αναφέρει στα “Τακτικά” του, ο αυτοκράτορας Λέων Στ΄ ο Σοφός, γιος και διάδοχος του ιδρυτή της μακεδονικής δυναστείας Βασιλείου Α΄ για τον πατέρα του:
“…των αρχαίων ηθών έπεισε μεταστήναι και γραικώσας και άρχουσι κατά τον ρωμαϊκόν τύπον υποτάξας και βαπτίσματι τιμήσας, της τε δουλείας των ηλευθέρωσε των εαυτών αρχόντων και στρατεύεσθαι κατά των Ρωμαίοις πολεμούντων εχθρών εξεπαίδευσεν”.
(“…τα έπεισε (τα Σλαβικά έθνη) να εγκαταλείψουν τα παλαιά τους ήθη και δίδαξε σε αυτά την «γραικική» γλώσσα, τα έκανε υπήκοα αρχόντων κατά τον ρωμαϊκό τύπο, τα τίμησε με το βάπτισμα, τα ελευθέρωσε από την δουλεία στους δικούς τους δυνάστες και τα εκπαίδευσε να εκστρατεύουν εναντίον των εχθρών των Ρωμαίων”.)

Για αυτό το Βυζάντιο υπήρξε μεγάλο, γιατί ήταν ευφυές στους πολέμους αλλά ακόμα ευφυέστερο στην ειρήνη.

 

Πηγές :

Howard-Johnston, James (1995). «The Siege of Constantinople in 626

Kazhdan, Alexander Petrovich, επιμ. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. New York, New York and Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.

Walter Pohl, Die Awaren: ein Steppenvolk im Mitteleuropa 567–822 n. Chr

Μπελέζος, Δημήτρης Σ. Βυζαντινός στρατός : Ο υπερασπιστής της χιλιόχρονης αυτοκρατορίας,εκδ. Περισκόπιο, Αθήνα, 2006

Ταξιάρχης Κόλλιας, «Τεχνολογία και Πόλεμος στο Βυζάντιο», Αρχαιολογία και Τέχνες,τχ.96 (2005)

Μάριος Σίμψας,«Βυζαντινός στρατός. Υποδειγματική διάρθρωσις και τάξις», Ιστορία Εικονογραφημένη,τχ.71 (Μάιος 1974)

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Don`t copy text!