Η Συμφωνία Παράδοσης της Β.Ηπείρου.
Γράφει ο Ιωσήφ Τσιμισκής
Στις 13 Ιανουαρίου του 1914, η Ελλάδα υποχρεώθηκε να υπογράψει την Συμφωνία της Φλωρεντίας , όπου προβλέπεται να παραχωρηθούν το Αργυρόκαστρο, το Βουθρωτό, το Δέλβινο, η Κορυτσά, η Χειμάρα, οι Άγιοι Σαράντα και η νήσος Σάσων στην Αλβανία (νεοσύστατη Ηγεμονία). Παράλληλα, η Ελλάδα καλείται να εκκενώσει τα εδάφη αυτά της Βορείας Ηπείρου τα οποία είχε καταλάβει ο ελληνικός στρατός αμέσως μετά την κατάληψη και απελευθέρωση των Ιωαννίνων (21 Φεβρουαρίου του 1913). Συγχρόνως, επιδίκαζε στην Ελλάδα τις νήσους Ίμβρο και Τένεδο, (προ των Στενών), καθώς και το Καστελόριζο.
Ήταν η εποχή που επαναχαράσσονταν τα σύνορα της Βαλκανικής αλλά και της Ευρωπής , ενώ όσο αφορά την Αλβανία ήταν η εποχή που για πρώτη φορά προβλεπόταν δημιουργία νεοσύστατου κράτους πράγμα που υποχρέωνε την Ελλάδα σε παραχώρηση εδαφών της για ολόκληρωση του εγχειρήματος. Δεν πρόκειται για τίποτε άλλο παρά για την συνέχεια του Πρωτοκόλλου της Πρεσβευτικής Διάσκεψης που είχε συνομολογηθεί στο Λονδίνο τον Ιούλιο του 1913 υπό των αντιπροσώπων των τότε έξι Μεγάλων Δυνάμεων και που αφορούσε την αναγνώριση – ανεξαρτησία Ηγεμονίας της Αλβανίας.
Η κυβέρνηση Ελ. Βενιζέλου αποδέχτηκε την συμφωνία, αποχώρησε ο ελληνικός στρατός, με επακόλουθο να ασκηθούν σκληρές διώξεις κατά της ελληνικής μειονότητας που μοιραία είχε απομείνει ανυπεράσπιστη στις άγριες αλβανικές επιθέσεις . Έτσι παραχωρήθηκε στην Αλβανία μια περιοχή για την οποία ποτέ δεν πολέμησε, αντίθετα βρισκόταν κάτω από τον πλήρη έλεγχο του Ελληνικού Στρατού.
Υπήρξαν έντονες αντιδράσεις στην Ελλάδα ήδη απο το Πρωτόκολλο του 1913, όταν απογορεύτηκε συγκέντρωση στην Αθήνα υπέρ της Βορείου Ηπείρου . Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, όπως προκύπτει από τηλεγράφημα του επιτετραμμένου της Αυστροουγγαρίας στην Αθήνα προς τους προϊσταμένους του (2/12/1913, νέα ημερομηνία), προτείθεται να παραιτηθεί του θρόνου υπέρ του διαδόχου Γεωργίου και να τεθεί επικεφαλής των δυνάμεων των Βορειοηπειρωτών .Όπως δήλωσε ο ίδιος στον Αυστριακό διπλωμάτη, ήταν μια σκληρή απόφαση καθώς θα εγκατέλειπε τον θρόνο και την οικογένειά του αλλά το να «σπεύσει εις βοήθειαν της Ηπείρου ανταποκρίνεται εις τα αισθήματά του και την βαθύτατην του πεποίθησιν».
Ομολογουμένως ήταν μια πολύ σκληρή απόφαση για την Ελλάδα όπου υπήρξαν και έντονες αντιδράσεις ακόμα και απο το εξωτερικό. Στις 7 Ιανουαρίου 1914, ο Βρετανός Συνταγματάρχης Murray δήλωσε σε διάλεξή του στο Λονδίνο:
«Και να είχε ηττηθεί η Ελλάς δεν θα (της) επιβάλλονταν σκληρότεροι όροι για την Ήπειρο».
Ανάλογη ήταν η κατάσταση και στο Βελιγράδι, όπου η σερβική πολιτική ηγεσία δεν ήθελε ούτε τη σύσταση αυτόνομου αλβανικού κράτους.
Δραματική ήταν και η έκκληση των Ελλήνων Βορειοηπειρωτών προς τον Κωνσταντίνο, όπου χαρακτηριστικά οι κάτοικοι της Χειμάρρας απέστειλαν στις 24 Ιανουαρίου 1914 σχετική επιστολή :
«Αλλ’ όταν Μεγαλειότατε, ο μέλλων ηγεμών της Αλβανίας (ο πρίγκιπας Wied) πριν ή πατήσει το έδαφος αυτής κινδυνεύει την ζωή του, διότι είναι Χριστιανός Ευρωπαίος, πώς θα ζήσωμεν Έλληνες ημείς υπό τους Αλβανούς, οίτινες ανετράφησαν να μας θεωρούσιν ως σκύλους του Κορανίου;
Και γιατί θα υποδουλωθούμεν εις λαόν, όστις δεν επολέμησε δια την ελευθερίαν του;».
Λίγο νωρίτερα, στις 14 Ιανουαρίου 1914, ο Σπυρομήλιος ζήτησε βοήθεια από το Πανελλήνιο για τη σωτηρία της Ηπείρου. Στο μεταξύ, ο Βενιζέλος αποφάσισε την αντικατάσταση του ηπειρωτικής καταγωγής διοικητή του Ε’ Σώματος Στρατού Αντιστράτηγου Παναγιώτη Δαγκλή με τον Αναστάσιο Παπούλα μετά από απαίτηση των Μεγάλων Δυνάμεων. Εκδόθηκε και σχετική οδηγία για την αποχώρηση του ελληνικού στρατού όπου προβλεπόταν μεταξύ άλλων να σταματήσει ο αφοπλισμός των Αλβανών και να τους επιστραφούν όσα είδη έχουν αφαιρεθεί , να καταδιωχθεί οποιαδήποτε παράνομη ενέργεια εναντίον των Αλβανών καθώς και να επιβληθεί η απαγόρευση εισόδου ανταρτών ή εθελοντικών σωμάτων στην Ήπειρο.
Σαν σήμερα, 17 Φεβρουαρίου, στο Αργυρόκαστρο δημιουργείται μια κίνηση η οποία είχε ξεκινήσει ήδη από τον Σπυρομήλιο στην Χειμάρρα επτά ημέρες νωρίτερα, η οποία επεκτάθηκε άμεσα σε ολη την Β.Ηπειρο η οποία ανακυρήχθηκε ως αυτόνομο κράτος. Είχε ζητηθεί από τους Ολλανδούς ο ελληνικός στρατός να καταστείλει δια της βίας την κίνηση του Αργυροκάστρου, δηλαδή να χτυπηθεί με ό,τι σημαίνει αυτό, με τους Βορειοηπειρώτες που συμμετείχαν στην κίνηση . Βέβαια τέτοιο πράγμα δεν έγινε αφού οι Έλληνες στρατιώτες αρνήθηκαν να συγκρουστούν με επίσης Έλληνες.
Η κίνηση απέτυχε και το 1925 χαράχτηκαν οριστικά τα σύνορα, με την πλήρη ίδρυση του Αλβανικού κράτους το οποίο δημιουργήθηκε με την πίεση των Μεγάλων Δυνάμεων .
Η 17 Φεβρουαρίου 1914 δεν είναι απλώς μια σημαντική ημέρα έστω και αν αφήνει μια πικρή γεύση για την Ανεξαρτησία της Β. Ηπείρου, αλλά η παραχώρηση της στην Αλβανία, ας ελπίσει κανείς ότι δεν θα δημιουργήσει ούτε προηγούμενα και προς Θεού όχι επόμενα.