29/03/2024

Επικίνδυνη σύγκρουση Ινδίας-Πακιστάν με το… πυρηνικό οπλοστάσιο παρά πόδας

epaselect epa07400308 Locals gather as Indian army soldiers stand near the wreckage of an aircraft after it crashed in Garend Kalan village of central Kashmir’s Budgam district, some 20 kilometers from Srinagar, the summer capital of Indian Kashmir, 27 February 2019. EPA/FAROOQ KHAN

Γράφει ο Παναγιώτης Σωτήρης


Όπως και να το δει κανείς, όταν δύο μεγάλες χώρες (η μία με πληθυσμό 207 εκατομμύρια και η άλλη 1,3 δισεκατομμύρια) και πυρηνικά όπλα, βρίσκονται στα πρόθυρα ένοπλης σύρραξης τα πράγματα είναι κάπως ανησυχητικά.

 

Αναφερόμαστε στην πρόσφατη ένταση ανάμεσα στην Ινδία και το Πακιστάν, με επίκεντρο και πάλι τη διαφιλονικούμενη περιοχή του Κασμίρ. Στις 14 Φεβρουαρίου αυτοκίνητο- βόμβα οδήγησε στο θάνατο 44 Ινδών αστυνομικών στην Πουλουάμα του Κασμίρ, σε μια επίθεση που την ευθύνη ανέλαβε η οργάνωση Τζάις-ε-Μουχάμαντ, μια οργάνωση που έχει αναλάβει την ευθύνη και για άλλες επιθέσεις τα προηγούμενα χρόνια.

Διαβάστε επίσης: Η κρίση στις σχέσεις Ινδίας Πακιστάν 

 

Σε απάντηση στις 26 Φεβρουαρίου η Ινδική Αεροπορία χτύπησε στόχους εντός του Πακιστάν, στην περιοχή Μπαλακότ. Ήταν η πρώτη αεροπορική επίθεση της Ινδίας σε πακιστανικό έδαφος από τον Ινδο-Πακιστανικό Πόλεμο του 1971 που οδήγησε στην ήττα του Πακιστάν και στην απώλεια του Ανατολικού Πακιστάν που έγινε το ανεξάρτητο Μπαγκλαντές.Η ινδική πλευρά ανακοίνωσε ότι ήταν μία προληπτική επίθεση σε στρατόπεδο εκπαίδευσης της Τζάις-ε-Μουχάμαντ που οδήγησε στο θάνατο 300-400 μαχητών. Η πακιστανική πλευρά υποστήριξε ότι αναχαίτισε τα ινδικά αεροπλάνα που αναγκάστηκαν να ρίξουν το φορτίο τους χωρίς να υπάρξουν επιπτώσεις.

Από τη μεριά της η πακιστανική αεροπορία στις 27 Φεβρουαρίου επιτέθηκε σε ινδικούς στόχους κατά μήκος της «γραμμές ελέγχου» που ντε φάκτο διαχωρίζει τα τμήματα του Κασμίρ που ελέγχονται από τις δύο χώρες. Επιπλέον, το Πακιστάν ανακοίνωσε ότι κατέρριψε δύο ινδικά πολεμικά αεροσκάφη και συνέλαβε τον έναν πιλότο, αν και η ινδική πλευρά ανακοίνωσε ότι επρόκειτο για ένα αεροσκάφος και ένα ελικόπτερο.

 

Μια σύγκρουση με μεγάλο ιστορικό βάθος

Οι ρίζες της σύγκρουσης βρίσκονται στον τρόπο που η Βρετανία διαχειρίστηκε την αποαποικιοποίηση στην Ινδική Υποήπειρο. Όταν έγινε η διαμοίραση της  Βρετανικής Ινδίας μετά το 1947 ανάμεσα στα δύο διάδοχα κράτη της Ινδίας και του Πακιστάν, η περιοχή του Κασμίρ αποδόθηκε στην Ινδία, παρότι είχε μουσουλμανική πλειοψηφία. Το Πακιστάν αντέδρασε και έκτοτε κατέχει ένα μέρος της περιοχής. Όμως, και στο τμήμα του Κασμίρ που έμεινε υπό ινδική κυριαρχία, θα αναπτυχθούν διάφορες παραλλαγές κινημάτων, συχνά ένοπλων, που θα διεκδικούν την απόσχιση από την Ινδία.

Η ίδια η περιοχή θα γίνει έτσι μια μόνιμη εστία έντασης ανάμεσα στις δύο χώρες, συμπεριλαμβανομένων και αρκετών περιπτώσεων πολεμικής αντιπαράθεσης (όπως για παράδειγμα με τον Ινδο-Πακιστανικό πόλεμο του 1965). Η πάγια θέση της Ινδίας είναι η περιοχή του Κασμίρ της ανήκει και κατηγορεί το Πακιστάν ότι υποστηρίζει «τρομοκρατικές ομάδες» (τις οποίες η άλλη πλευρά θεωρεί «αγωνιστές της ελευθερίας”).

Στην πραγματικότητα και παρότι η Ινδία επιμένει να θεωρεί ότι η εσωτερική αντιπαράθεση στο Κασμίρ είναι αποτέλεσμα της δράσης «ξένων πρακτόρων», η συνθήκη που επικρατεί είναι και καταπίεσης του τοπικού πληθυσμού και έχουν υπάρξει σημαντικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Εκτός από αυτή τη σύγκρουση, το ανατολικό τμήμα του Κασμίρ έχει αποτελέσει ιστορικά και την εστία μεγάλων συγκρούσεων ανάμεσα στην Ινδία και την Κίνα που επίσης ελέγχει ένα τμήμα της περιοχής, ύστερα από τον Σινο-Ινδικό πόλεμο του 1962.

Η σύγκρουση γύρω από την περιοχή δεν αφορά μόνο της ανοιχτές ακόμη πληγές της διαίρεσης του 1947, αλλά και τη διαχείριση των υδάτων. Η περιοχή του Κασμίρ είναι η πηγή πολλών ποταμιών και παραποτάμων της λεκάνης του Ινδού Ποταμού και οι δύο χώρες μοιράζονται τους ποταμούς της περιοχής με βάση μια συμφωνία του 1960. Όμως εξακολουθούν να υπάρχουν συγκρούσεις για τη ροή, ιδίως όταν μιλάμε για χώρες με μεγάλη ανάγκη υδάτων που την ίδια στιγμή έχουν ως προς τη διαχείρισή τους να αντιμετωπίσουν και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Το σημερινό πλαίσιο της σύγκρουσης

Η τρέχουσα ένταση οφείλεται τόσο στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις στις δύο χώρες, όσο και στο ευρύτερο διεθνές γεωπολιτικό πλαίσιο.

Η Ινδία βρίσκεται σε προεκλογική εκστρατεία και Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι, επικεφαλής του ινδουιστικού εθνικιστικού BJP (που είχε κερδίσει την απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία το 2014), είναι σαφές ότι επενδύει σε μια εθνικιστική ρητορική και έχει αναδείξει την άμυνα της χώρας σε μια κομβική αιχμή της προεκλογικής του εκστρατείας. Με αυτή την έννοια ήταν σημαντικό να δείξει «πυγμή» απέναντι σε αυτό που ορίζει ως κλιμάκωση της «τρομοκρατικής δράσης» στο Κασμίρ.

Από την άλλη, στο Πακιστάν ο πρωθυπουργός Ίμραν Χαν, δεν έχει ακόμη δείξει να μπορεί να ελέγξει το πακιστανικό «βαθύ κράτος» και τις μυστικές υπηρεσίες που εδώ και πολλά χρόνια χρησιμοποιούν ως εργαλείο πολιτικής και τις σχέσεις με τρομοκρατικές οργανώσεις (συχνά και σε έναν ιδιότυπο συντονισμό και με τη Σαουδική Αραβία), τόσο σε σχέση με το Κασμίρ (όπου σε μεγάλο βαθμό ήταν οι μυστικές υπηρεσίες του Πακιστάν που διαμόρφωσαν και ενίσχυσαν τις ένοπλες οργανώσεις) όσο και σε σχέση με το γειτονικό Αφγανιστάν (όπου οι πακιστανικές μυστικές υπηρεσίες όχι μόνο υποστήριξαν αρχικά τους Ταλιμπάν, σε συνέχεια της βοήθειας που είχαν δώσει στους Αφγανούς μουτζαχεντίν, αλά και συνέχισαν να έχουν σχέσεις μαζί τους και αργότερα).

Όλα αυτά επικαθορίζονται και από τις μετατοπίσεις στη στάση των μεγάλων διεθνών δυνάμεων. Παρότι το Πακιστάν είναι ένας παραδοσιακός σύμμαχος των ΗΠΑ και παρότι είναι σε εξέλιξη οι ειρηνευτικές συνομιλίες για το Αφγανιστάν (στις οποίες παίζει ρόλο το Πακιστάν), αυτή την περίοδο η αμερικανική κυβέρνηση έχει δώσει μεγάλη έμφαση στην αναβάθμιση των σχέσεων με την Ινδία (που κάποτε ήταν η ηγέτιδα δύναμη του Κινήματος των Αδεσμεύτων και παραμένει πολύ καλός πελάτης της ρωσικής πολεμικής βιομηχανίας) όπως φάνηκε στη δήλωση του αμερικανού Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας Τζον Μπόλτον μετά την τρομοκρατική επίθεση της 14ης Φεβρουαρίου, ότι «η Ινδία έχει δικαίωμα στην αυτοάμυνα», δήλωση που μάλλον απογοήτευσε την πακιστανική πλευρά.

 

 

Την ίδια στιγμή το Πακιστάν έχει προχωρήσει σε μια αναβάθμιση των σχέσεών του με την Κίνα που θέλει να το εντάξει στην ευρύτερη στρατηγική των «νέων δρόμων του μεταξιού», με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα τον εντυπωσιακό από τεχνική άποψη αυτοκινητόδρομο Καρακόραμ, την ώρα που η Ινδία εξακολουθεί να ταλαντεύεται ανάμεσα στην συμπόρευση που προτείνουν οι ΗΠΑ (που αναζητούν στην περιοχή ένα ισχυρό αντίβαρο στην Κίνα)και έναν περισσότερο αυτόνομο ρόλο.

Πάντως η Κίνα κάλεσε και στις δύο πλευρές να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση και να αναζητήσουν το δρόμο του διαλόγου, θέση που αντιστοιχεί στο ρόλο εγγυητή της σταθερότητας που διεκδικεί το Πεκίνο στην περιοχή.

Είναι σαφές ότι ακόμη και εάν η ένταση μείνει στα όρια της σύρραξης, όπως έχει γίνει στο παρελθόν, ότι η περιοχή θα παραμείνει εστία έντασης όσο δεν διαφαίνεται λύση στο ίδιο το πρόβλημα του Κασμίρ, όσο εσωτερικοί παράγοντες και στις δύο χώρες θα συντείνουν στην διατήρηση της αντιπαράθεσης και όσο το ζήτημα θα εμπλέκεται με συνολικότερους γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς.

in.gr

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024