Τουρκία και προμήθεια S-400. Ευρύτερες προεκτάσεις

Γράφει ο Δρ Αθανάσιος Ε. Δρούγος

Σχετικά με την προοπτική προμήθειας του αντιαεροπορικού και αντιπυραυλικού συστήματος S-400 από την Τουρκία, με τις αντιδράσεις εντός των ΗΠΑ, και με τις συνέπειες που αυτή η κίνηση θα μπορούσε να έχει, καταθέτω τις παρακάτω σκέψεις:

1. Για μια ακόμα φορά ο Ερντογάν έχει παγιδευτεί στις μεγαλοστομίες του και στην εικόνα που προσπαθεί να δείξει, τόσο στο εσωτερικό της Τουρκίας όσο και διεθνώς, ότι δηλαδή έχει αποκτήσει πλέον τόση ισχύ, ώστε να ενδιαφέρεται μόνο για τα συμφέροντα της Τουρκίας αδιαφορώντας για τα συμφέροντα των υπολοίπων, ακόμα και αν πρόκειται για μεγάλες δυνάμεις.
2. Σε αυτό το πλαίσιο έχει ανοιχτεί πολύ και σε πολλές

κατευθύνσεις, με αιχμές τα θέματα της ενέργειας (κυρίως στην Κυπριακή ΑΟΖ), την επιθετική του πολιτική στη Συρία (όπου προσπαθεί να επεκταθεί εις βάρος των Κούρδων με πρόφαση τη μάχη κατά της τρομοκρατίας), τον εκβιασμό της ΕΕ (με εκμετάλλευση των μεταναστευτικών ροών), την προσπάθειά του να φανεί ως ο αναμφισβήτητος ηγέτης όλων των μουσουλμάνων (αναλαμβάνοντας έτσι το ρόλο αυτόκλητου χαλίφη), τα φαραωνικού μεγέθους εξοπλιστικά προγράμματα (τόσο εγχώριας ανάπτυξης όσο και με προμήθειες υπερσύγχρονων συστημάτων από το εξωτερικό), την διαρκώς επιδιωκόμενη επίδειξη ισχύος (όπως πρόσφατα με την άσκηση Γαλάζια Πατρίδα), και τέλος με το παιχνίδι σε διπλό ταμπλό (με ΗΠΑ και Ρωσία, με αποκορύφωμα τα F-35 και τους S-400) προσπαθώντας να αποκομίσει όσα περισσότερα μπορεί και από τους δύο. Σε αυτά να προστεθεί και η προσπάθεια της Τουρκίας να αποκτήσει πυρηνική τεχνολογία και εγκαταστάσεις, κοιτάζοντας και πάλι προς την πλευρά της Ρωσίας.

3. Με όλα τα παραπάνω, ειδικά όμως με τα τελευταία, αποδεικνύεται για μια ακόμα φορά ότι η Τουρκία είναι ένας διεθνής ταραξίας, και μάλιστα δεν διστάζει, για το δικό της συμφέρον, να φέρει σε σύγκρουση τα συμφέροντα πολύ μεγαλύτερων από αυτήν δυνάμεων, στην προκειμένη περίπτωση ΗΠΑ και Ρωσίας.

4. Αν και κάποια από τα παραπάνω έχουν περάσει στα ψιλά, είτε επειδή είναι νόμιμα, είτε επειδή είναι καλυμμένα από μια επίπλαστη νομιμότητα, είτε επειδή δεν προσκρούουν σε συμφέροντα μεγάλων δυνάμεων, είτε επειδή κάποια κράτη δεν θέλουν ή δεν μπορούν να αντιδράσουν, δεν συμβαίνει το ίδιο με το θέμα των S-400. Κι αυτό διότι από τη μια πλευρά η Ρωσία βλέπει την ευκαιρία να πουλήσει ακριβά οπλικά συστήματα και μάλιστα σε χώρα μέλος του ΝΑΤΟ, προκαλώντας έτσι πολιτικά ρήγματα στη Συμμαχία, ενώ από την άλλη πλευρά οι ΗΠΑ διαβλέπουν ότι μέσω των S-400 η Ρωσία θα έχει τη δυνατότητα να αποκτήσει σημαντικές πληροφορίες για αμερικανικά συστήματα υψηλής τεχνολογίας, όπως οι PATRIOT (τα οποία προφανώς η Τουρκία θα χρησιμοποιεί σε συνδυασμό με τους S-400 σε ένα ολοκληρωμένο αντιαεροπορικό και αντιπυραυλικό δίκτυο), και τα F-35 (τα οποία, όταν τα αποκτήσει η Τουρκία, προφανώς και θα εκπαιδεύονται σε συνδυασμό με τα αντιαεροπορικά μέσα της Τουρκίας).

5. Είναι γνωστές οι αντιδράσεις και οι φωνές στις ΗΠΑ για κυρώσεις κατά της Τουρκίας σε περίπτωση που τελικά προχωρήσει στην προμήθεια των S-400, κυρίως με το να μην προχωρήσουν στη διάθεση των F-35 στην Τουρκία. Εδώ βέβαια τα πράγματα δεν είναι και τόσο απλά, καθώς δεν πρόκειται για απλή πώληση αεροσκαφών από τις ΗΠΑ στην Τουρκία, αλλά για συμπαραγωγή. Για την ακρίβεια, η Τουρκία συμμετέχει στο πρόγραμμα παραγωγής των F-35, έχει δικαιώματα από αυτή τη συμμετοχή, και πάνω σε αυτό πατάει ο Ερντογάν όταν επιμένει ότι και τους S-400 θα αποκτήσει τώρα, και μελλοντικά θα αποκτήσει και S-500, και δεν ανησυχεί ότι θα υπάρξουν προβλήματα με την απόκτηση των F-35, και απειλεί τις ΗΠΑ με αντίμετρα σε περίπτωση που μπλοκάρουν την απόκτηση των F-35.

6. Είναι προφανές ότι ο Ερντογάν εμπαίζει τις ΗΠΑ επικαλούμενος τη νομιμότητα και τα συμφέροντα της Τουρκίας, παρακάμπτοντας τις υποχρεώσεις και ευθύνες του απέναντι στο ΝΑΤΟ, το οποίο κατά τα άλλα το εκμεταλλεύεται πλήρως όταν πρόκειται να κερδίσει είτε σε επιρροή είτε σε χρήματα. Αυτό δείχνει το μέγεθος της αλαζονείας του Ερντογάν, την οποία ο ίδιος δεν πιστεύει ότι θα την πληρώσει, πράγματι δεν την έχει πληρώσει έως τώρα, η ιστορία όμως έχει δείξει πως πολύ δύσκολα θα το αποφύγει. Για τους πιο ψαγμένους, θυμίζω ότι η αλαζονεία είναι ένα από τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα, και μάλιστα το μεγαλύτερο, αυτό που οδήγησε τον Εωσφόρο, από πρώτο στην τάξη Αρχάγγελο, στην πτώση, μαζί με το Τάγμα του.

7. Είτε πάντως λόγω αλαζονείας, είτε επειδή έχει παγιδευτεί σε ένα αυτοκαταστροφικό παιχνίδι όπου αντιμετωπίζει τις ΗΠΑ ως σύζυγο και τη Ρωσία ως ερωμένη, είτε επειδή συμβαίνουν και τα δύο μαζί, η Τουρκία αυτή τη στιγμή δίνει την εντύπωση ενός τρομακτικού φιδιού που έχει δαγκώσει την ουρά του και δεν μπορεί να την αφήσει. Ο Ερντογάν, σίγουρα είναι ένας αλαζόνας που δεν διστάζει να απειλεί όποιον δεν του κάνει τα χατίρια. Ωστόσο, οι ΗΠΑ είναι μια σοβαρή υπερδύναμη που κρίνει με αποκλειστικό γνώμονα το συμφέρον της. Ξέρουν ότι η Τουρκία είναι ένα άτακτο παιδί στην εφηβεία του, ένα παιδί που θέλει να μεγαλώσει και να γίνει ανεξάρτητο, έχουν τη διάθεση να παραβλέψουν ή και να συγχωρήσουν κάποιες αταξίες της Τουρκίας, αρκεί βέβαια να μη δημιουργούν πρόβλημα στην οικογένεια (ΝΑΤΟ) και στους γονείς (ΗΠΑ), αν όμως κρίνουν ότι η Τουρκία τους προκαλεί προβλήματα είναι βέβαιο ότι θα κάνουν αυτό που χρειάζεται για να τη συνετίσουν.

8. Εκτιμώ ότι η Τουρκία είναι εγκλωβισμένη στην πολιτική της και δεν έχει πολλά περιθώρια ελιγμών. Γι’ αυτό εκτιμώ ότι θα συνεχίσει να παίζει το ίδιο παιχνίδι εντυπώσεων και θα επιδιώξει να αποκτήσει επιπλέον ισχύ κάθε φορά που θα της δοθεί η ευκαιρία. Θα δοκιμάζει αντοχές και αντιδράσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, ψάχνοντας την ευκαιρία ή το λάθος που θα της δώσουν δικαιώματα σε θέματα ενέργειας, θα αναζητά τις συμμαχίες εκείνες που θα της δίνουν ερείσματα όπου αισθάνεται ότι είναι τα συμφέροντά της, θα συνεχίσει να ασκεί πιέσεις στην ΕΕ για να τραβάει κονδύλια, και θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί το ΝΑΤΟ ως όχημα για να επεκτείνει τη διεθνή παρουσία και επιρροή της.

9. Η Τουρκία, ή ο Ερντογάν αν προτιμάτε, επέλεξε να παίξει πόκερ σε τραπέζι με μεγάλους και δυνατούς παίχτες, και τώρα είναι η ώρα που είτε θα κερδίσει πολλά είτε θα χάσει πολλά, μπορεί και τα πάντα. Πολλά εξαρτώνται από την ικανότητά της στο παιχνίδι, πολλά όμως εξαρτώνται και από το πώς θα εξελιχθεί η παρτίδα, πώς θα μοιραστεί η τράπουλα και πώς θα παίξουν οι άλλοι. Το αποτέλεσμα όμως δεν είναι μόνο στο χέρι της Τουρκίας. Κι αν κερδίσει μια ή δύο παρτίδες, δεν σημαίνει ότι θα κερδίσει και το παιχνίδι. Τα πράγματα πάντως δεν φαίνονται και τόσο ευοίωνα για την Τουρκία, ιδιαίτερα τη στιγμή που βρίσκεται σε μια διελκυστίνδα ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ρωσία. Αργά ή γρήγορα θα πληρώσει το τίμημα της αλαζονείας της

10. Με αυτές τις σκέψεις, η χώρα μας θα πρέπει να είναι σε απόλυτη εγρήγορση. Δεν είναι εύκολο να προβλεφθεί η ακριβής αντίδραση της Τουρκίας σε περίπτωση που καταλάβει ότι μπορεί να χάσει. Σε μια τέτοια περίπτωση όμως, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα κάνει εξαγωγή της κρίσης, και σε αυτή την περίπτωση η Ελλάδα και η Κύπρος, μαζί με τη Συρία, θα είναι ανάμεσα στις πρώτες και ευκολότερες κατευθύνσεις εξαγωγής της. Γι’ αυτό θα πρέπει να είμαστε σε ετοιμότητα, τόσο σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, όσο και σε στρατιωτικό. Και φυσικά, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να δώσουμε εμείς το δικαίωμα στην Τουρκία, με άστοχες πολιτικές κινήσεις, δηλώσεις και ενέργειες, να εγείρει διεκδικήσεις εις βάρος της εθνικής μας κυριαρχίας και της εδαφικής μας ακεραιότητας. Στις άστοχες δηλώσεις συμπεριλαμβάνω και αυτές που κάνουν διάφοροι πολιτικοί, ότι πρέπει να υπογράψουμε και με την Τουρκία μια συμφωνία ανάλογη της συμφωνίας των Πρεσπών. Έλεος. Πόση βλακεία και ασχετοσύνη ακόμα.