Το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης θέλει απλώς να αφαιρέσει τον “βρετανικό καρκίνο”
Του Charles Grant
Centre For European Reform
Το κλίμα στις Βρυξέλλες είναι απαισιόδοξο. Οι περισσότεροι από όσους εμπλέκονται στενά στις συζητήσεις για το Brexit, πιστεύουν ότι η πιο πιθανή έκβαση είναι το Ηνωμένο Βασίλειο να αποχωρήσει χωρίς συμφωνία. Υπάρχει επίσης μεγάλη δυσαρέσκεια με αυτό που η ΕΕ θεωρεί ως ανικανότητα, άγνοια και ανευθυνότητα της βρετανικής πολιτικής τάξης. Τα τρία τελευταία χρόνια, το μεγαλύτερο μέρος της καλής θέλησης που έδειχναν οι άνθρωποι προς το Ηνωμένο Βασίλειο, έχει εξαφανιστεί.
Η ΕΕ δεν περιμένει κάποια συμφωνία διότι δεν εμπιστεύεται τους Βρετανούς πολιτικούς ότι δεν θα τα πάνε χάλια. Δεν υπάρχει μεγάλη πίστη ότι οι “ενδεικτικές ψηφοφορίες” μεταξύ των βουλευτών θα παράγουν έναν συνεκτικό τρόπος προς τα εμπρός. “Δεν βλέπουμε τον μηχανισμό μετάδοσης που να υποχρεώνει την εκτελεστική εξουσία να υποκύψει στην βούληση του κοινοβουλίου”, δήλωσε ένας αξιωματούχος της ΕΕ. “Δεν μπορούμε να διαπραγματευτούμε με ένα κοινοβούλιο”.
Άλλη μία πηγή απαισιοδοξίας στις Βρυξέλλες είναι η προφανής αδυναμία των Βρετανών πολιτικών -συμπεριλαμβανομένων των ηγετών των Εργατικών- να αναγνωρίσει πόσο ενδιαφέρεται η ΕΕ για τις ευρωπαϊκές εκλογές. Υποθέτοντας ότι η βουλή δεν θα εγκρίνει τη συμφωνία της Theresa May, η ΕΕ δεν θα επεκτείνει το άρθρο 50 -και ως εκ τούτου να αποτρέψει ένα Brexit χωρίς συμφωνία στις 12 Απριλίου- εκτός και αν το Ηνωμένο Βασίλειο συμφωνήσει να πάρει μέρος στις ευρωεκλογές.
Εάν η Βρετανία παρέμενε μέλος της ΕΕ αποφεύγοντας παράλληλα τις ευρωεκλογές, όχι μόνο οι Βρετανοί πολίτες αλλά και εκείνοι από άλλα κράτη-μέλη που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο, θα στερούνται του δικαιώματος ψήφου. Κάποιος θα απευθυνόταν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, υποστηρίζοντας ότι η βουλή δεν ήταν σωστά συγκροτημένη και ότι οι αποφάσεις της -όπως ο διορισμός της νέας ευρωπαϊκής επιτροπής- ήταν λανθασμένες. Πολλές κυβερνήσεις θα προτιμούσαν το Ηνωμένο Βασίλειο να φύγει χωρίς συμφωνία παρά να παραβιάσει τις διατάξεις της συνθήκης σχετικά με τις εκλογές.
Η αυξανόμενη συζήτηση στο Λονδίνο για γενικές εκλογές, διαταράσσει τις Βρυξέλλες. Στο μέσον μιας συγκεχυμένης γενικής προεκλογικής εκστρατείας, θα υπάρχει ένα εκτελεστικό όργανο ικανό να ζητήσει την επέκταση του Άρθρου 50 και να οργανώσει ευρωπαϊκές εκλογές; Και εάν η έκβαση θα είναι μια κυβέρνηση με επικεφαλής κάποιον σαν τον Boris Johnson,ο οποίος επιλέγει τις μάχες με την ΕΕ προκειμένου να προκαλέσει μια κατάσταση χωρίς συμφωνία, ή δυσχεράνει τη διαπραγμάτευση για τη μελλοντική σχέση;
Όσο και να έχουν κουραστεί με τους Βρετανούς, οι περισσότερες κυβερνήσεις της ΕΕ ελπίζουν να αποφύγουν το ενδεχόμενο να έλθει το Brexit χωρίς συμφωνία, αλλά διαφέρουν ως προς το πόσο μακριά πρέπει να πάνε για να το αποφύγουν. Αυτά τα κράτη-μέλη που είναι πιο κοντά στο Ηνωμένο Βασίλειο -Γερμανία, Ολλανδία, Βέλγιο, Γαλλία και πάνω από όλα η Ιρλανδία- θα δεχόταν το μεγαλύτερο οικονομικό πλήγμα. Και κάποιοι ηγέτες της ΕΕ κατανοούν ότι μια έξοδος χωρίς συμφωνία θα κατέστρεφε το διεθνές κύρος της ΕΕ.
Υπάρχουν εντάσεις μεταξύ της Γερμανίας και της Γαλλίας. Η Angela Merkel φοβάται τις γεωπολιτικές συνέπειες μιας αποξένωσης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ των 27. Θα αποδυνάμωνε τη Δύση ακριβώς τη στιγμή που αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις από τις ανελεύθερες δυνάμεις στη Ρωσία, στην Κίνα και στις Ηνωμένες Πολιτείες. ΟΙ Γερμανοί ανησυχούν ότι ένα άσχημο Brexit θα απέκλεισε μια στενή μελλοντική σχέση μεταξύ των Βρετανών και της ΕΕ. Οι Γάλλοι, μοναδικοί μεταξύ των 27, είναι αμφίθυμοι σε σχέση με το Brexit, και βλέπουν τις ευκαιρίες καθώς και το κόστος. Ο Emmanuel Macron εστιάζει στην ευρωπαϊκή εκλογική μάχη εναντίον της Marine Le Pen και φοβάται ότι θα κερδίσει εάν το Brexit παραμείνει ανεπίλυτο. Θέλει να αποδείξει ότι η αποχώρηση από την ΕΕ συνεπάγεται σημαντικό κόστος.
Υπάρχει κάποια ένταση μεταξύ των Βρυξελλών και του Δουβλίνου, διότι η ιρλανδική κυβέρνηση δεν έχει διευκρινίσει τι θα συμβεί στα σύνορά της με τη Βόρεια Ιρλανδία σε περίπτωση άτακτου Brexit. Σύμφωνα με έναν αξιωματούχο της ΕΕ, “εάν οι Ιρλανδοί δεν εφαρμόσουν ελέγχους, οι Γάλλοι και οι άλλοι θα επιμένουν για ελέγχους μεταξύ της ηπείρου και της Ιρλανδίας”. Ωστόσο και το Δουβλίνο και η Κομισιόν συμφωνούν ότι ο δρόμος για αυτή τη δυσκολία είναι η ΕΕ να αρνηθεί να μιλήσει στους Βρετανούς για μέτρα άμβλυνσης του ενδεχόμενου εξόδου χωρίς συμφωνία εκτός και εάν υιοθετήσουν κάτι σαν το ιρλανδικό backstop (εκτός από την πληρωμή των χρημάτων που χρωστούν και της προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου).
Οι υποστηρικτές της παραμονής δεν θα πρέπει να υποθέτουν ότι όλοι στην ΕΕ θέλουν άλλο ένα βρετανικό δημοψήφισμα. Πολλά υψηλόβαθμα στελέχη ανησυχούν ότι εάν το Ηνωμένο Βασίλειο παραμείνει, θα αποσπάσει την προσοχή της ΕΕ από άλλες πιεστικές προκλήσεις, θα συγκρατήσει την ευρωπαϊκή πολιτική με την περίεργη ευρωσκεπτικιστική του στάση και θα εμποδίζει την περαιτέρω ολοκλήρωση.
Βασικοί αξιωματούχοι είναι απελπισμένοι από την ανικανότητα πολλών κορυφαίων Βρετανών σχολιαστών και πολιτικών να μάθουν πώς λειτουργεί η ΕΕ ή τι θέλουν από τις διαπραγματεύσεις. Για παράδειγμα, υψηλόβαθμοι βουλευτές όπως ο Nicky Morgan και ο Damian Green έχουν ξοδέψει τον χρόνο όλων με το να υποστηρίζουν τον “συμβιβασμό της Μάλτας” -σύμφωνα με τον οποίο το Ηνωμένο Βασίλειο απορρίπτει τη συμφωνία αποχώρησης αλλά ζητά μια μεταβατική περίοδο τριών ετών, για να αμβλύνει τις χειρότερες επιδράσεις της άτακτης αποχώρησης- αν και είναι σαφές πως είναι ασυμβίβαστο με τους στόχους της ΕΕ.
Ο Donald Tusk, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, βρίσκεται στο ένα άκρο του φάσματος υποστηρίζοντας ότι οι πόρτες θα πρέπει να μείνουν ανοιχτές στο ΗΒ, για να μην μιλήσουμε για επανεξέταση του Brexit. Οι Ολλανδοί, οι Γερμανοί, οι Ιρλανδοί, οι Πολωνοί και οι Σουηδοί κλίνουν προς αυτή την κατεύθυνση. Αλλά πολλές άλλες κυβερνήσεις και υψηλόβαθμα στελέχη στην Κομισιόν, είναι πρόθυμοι να βγάλουν τον βρετανικό “καρκίνο” από το ευρωπαϊκό πολιτικό σώμα.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε αρχικά στο Guardian
