29/03/2024

Κοσμόπουλος: Οι υβριδικές απειλές στοχεύουν στην κατάλυση της εμπιστοσύνης

Kοσμόπουλος: Στόχος των υβριδικών επιχειρήσεων είναι να καταστραφεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στο Κράτος Δικαίου

 

Ο Αθανάσιος Κοσμόπουλος, Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων του υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, ταγματάρχης ε.α, ειδικός σε θέματα υβριδικού πολέμου και ασύμμετρων απειλών παραχώρησε μια άκρως κατατοπιστική συνέντευξη για το θέμα στη δημοσιογράφο Γιώτα Χουλιάρα και στο Geopolitics & Daily News

 

 


Το τελευταίο διάστημα οι όροι υβριδικός πόλεμος και ασύμμετρες απειλές έχουν εισέλθει στη καθημερινότητά μας καθώς χρησιμοποιούνται σε αναλύσεις και δελτία ειδήσεων. Θα μπορούσατε να μας αναλύσετε πώς διαφέρει ο υβριδικός πόλεμος από τον “συμβατικό” πόλεμο;

Κυρία Χουλιάρα, συνηθίζω να χρησιμοποιώ τον όρο Υβριδικές επιχειρήσεις ή απειλές, παρά «πόλεμος» καθώς το ιδιαίτερα σημαντικό χαρακτηριστικό αυτού του τύπου των επιχειρήσεων, είναι το γεγονός πως αυτές βρίσκονται κάτω από το κατώφλι της επίσημης κήρυξης πολέμου. Σύμφωνα με τον σχετικό ορισμό της ΕΕ, Υβριδική επιχείρηση είναι «…συνδυασμός καταναγκαστικής και ανατρεπτικής δραστηριότητας, συμβατικών και μη συμβατικών μεθόδων (π.χ. διπλωματικές, στρατιωτικές, οικονομικές, τεχνολογικές μέθοδοι) που χρησιμοποιούνται με συντονισμένο τρόπο από κρατικούς ή μη κρατικούς παράγοντες για την επίτευξη ειδικών στόχων, παραμένοντας ωστόσο κάτω από το κατώφλι, δηλαδή το όριο, της επίσημης κήρυξης πολέμου».

Ο αντίστοιχος ορισμός που έχει δώσει το ΝΑΤΟ ορίζει ως υβριδική απειλή «την προερχόμενη από υπάρχοντα ή μελλοντικό αντίπαλο (κρατικό, μη κρατικό, τρομοκράτες κλπ.) με τη δυνατότητα επίδειξης ή ταυτόχρονης χρήσης συμβατικών και μη συμβατικών μεθόδων για την επίτευξη των στόχων του».

Όπως ανακοίνωσα πριν λίγες ημέρες στο συνέδριο του ΙΔΙΣ & ΣΕΘΑ στην ΛΑΕΔ, δεν αποτελεί κάτι εντελώς νέο στον χώρο της στρατηγικής. Είναι ευρύτερη έννοια και περιλαμβάνει και στοιχεία συμβατικών επιχειρήσεων.

Πιο συγκεκριμένα, τέσσερεις είναι οι βασικοί πυλώνες των υβριδικών επιχειρήσεων. Σε πρώτη φάση η παραπληροφόρηση και τα fake news, σε δεύτερη φάση η αφύπνιση και υποστήριξη με οικονομικά και άλλα μέσα αποσταθεροποιητικών ομάδων στο εσωτερικό μιας χώρας (εθνοτικής – μειονοτικής, ιδεολογικής φύσεως, αντιεξουσιαστικής, αναρχοαυτόνομης κλπ.), σε τρίτη φάση οι κυβερνοεπιχειρήσεις (κυβερνοεπιθέσεις και κυβερνοτρομοκρατία) με στόχο πρωτίστως κρίσιμες υποδομές και συστήματα ζωτικής σημασίας (ενέργεια, μεταφορές, επικοινωνίες, τραπεζικό σύστημα κλπ.) και σε τέταρτη φάση έχουμε τα συμβατικά διπλωματικά, οικονομικά και στρατιωτικά μέσα όπως παραδοσιακά τα γνωρίζουμε.

Η βασική φιλοσοφία, όπως μορφοποιείται σήμερα, έχει να κάνει με την πρόκληση αστάθειας και ανισορροπίας εσωτερικής και εξωτερικής σε μια χώρα.

Στρατηγικός, λοιπόν, στόχος των υβριδικών επιχειρήσεων είναι να καταστραφεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στο Κράτος Δικαίου, να θεωρήσουν ότι «τίποτε δεν δουλεύει σωστά» , «όλοι είναι ίδιοι», και να επικρατήσει ένα κλίμα απαξίωσης, απόρριψης και παραίτησης. Τότε ο στόχος έχει επιτευχθεί, η Χώρα στόχος έχει τρωθεί εκ των έσω χωρίς να πέσει ντουφεκιά. Το ηθικό κάμφθηκε… και μπορούν πιο εύκολα και άνετα να εκδηλωθούν παράλληλα οι παραδοσιακές επιχειρήσεις του συμβατικού πολέμου.

Πόσο έτοιμη είναι η χώρα μας να αντιμετωπίσει μια υβριδική απειλή;

Η απάντηση εδώ δεν είναι εύκολη. Σε αποσπασματικό επίπεδο, όσον αφορά τους τέσσερεις διακριτούς πυλώνες των υβριδικών απειλών, υπάρχει μεν υπόβαθρο αντιμετώπισης καθενός ξεχωριστά από αυτούς. Το πρόβλημα όμως εντοπίζεται όταν εμφανίζεται συνολικά το πρόβλημα και στους τέσσερεις ταυτόχρονα. Μας ανησυχούν ειδικώς δύο επίπεδα:

  • Να διαγνώσουμε εγκαίρως (και να προβλέψουμε ενδεχομένως) ότι υφιστάμεθα ή ότι επίκειται μια υβριδική επιχείρηση.
  • Να απαντήσουμε με συνολικό τρόπο και με μια ολιστική προσέγγιση.


Στο πρώτο ζήτημα απαιτείται συνεργασία, ανταλλαγή και κυκλοφορία πληροφοριών τόσο μεταξύ των εμπλεκομένων Υπηρεσιών σε Εθνικό επίπεδο, όσο και σε Ευρωπαϊκό γενικότερα. Έτσι είναι δυνατόν να εντοπισθούν σε πρώιμο στάδιο κάποιες ενδείξεις επικείμενης ή αρχομένης υβριδικής επιχειρήσεως και να ληφθούν εγκαίρως τα κατάλληλα μέτρα.

Όσον αφορά το δεύτερo, την ολιστική απάντηση, κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να αναπτύξουμε σε Εθνικό επίπεδο ένα σύστημα που το ονομάζω «Υβριδική Ανοσοποίηση», το οποίο μας προστατεύει προληπτικά από τις υβριδικές επιχειρήσεις. Όπως ακριβώς ένα εμβόλιο μας προστατεύει αντίστοιχα από την γρίπη, έτσι και η «υβριδική ανοσία» μας προστατεύει προληπτικά και έτσι αποφεύγουμε να περάσουμε σε αμυντικές λογικές (δυσκίνητες και πολυέξοδες) όταν θα είναι πια αργά, όπως είναι αντίστοιχα η μονάδα εντατικής θεραπείας για τον άρρωστο από γρίπη.

Ένα τέτοιο σύστημα σε Εθνικό επίπεδο θα διαθέτει μέθοδο και μηχανισμό εντοπισμού των Fake News, σε δεύτερο επίπεδο θα εφαρμόζει συγκεκριμένη Εθνική Πολιτική καταπολέμησης της Παραπληροφόρησης, σε τρίτο επίπεδο θα συντονίζει αντιτρομοκρατικές πολιτικές εσωτερικής ασφαλείας στην ενοποιημένη λογική του Homeland Security, σε τέταρτο επίπεδο θα προβλέπει παράλληλα την προστασία των κρισίμων υποδομών και ιδιαίτερα την Εθνική κυβερνοασφάλεια και τέλος θα εμπλέκει εφόσον και όσο απαιτηθεί τον τομέα των Ενόπλων Δυνάμεων σαν τελευταία γραμμή άμυνας.

 


Με βάση τις τελευταίες γεωπολιτικές εξελίξεις, εκτιμάτε πως έχουμε εισέλθει στην εποχή ενός νέου Ψυχρού Πολέμου ή πρόκειται για κάτι πιο επικίνδυνο όπου τον πρώτο λόγο έχουν οι θολές, ας μου επιτραπεί ο χαρακτηρισμός, τακτικές των ασύμμετρων απειλών;

Ασφαλώς πρόκειται για κάτι πιο επικίνδυνο. Σήμερα οι υβριδικές επιχειρήσεις, όπου η αντιπαλότητα μεταξύ των κρατικών δρώντων εμπλέκει και μη κρατικούς δρώντες, έχουν έναν βασικό ΑΝΣΚ (Αντικειμενικό Σκοπό) : Την αποσταθεροποίηση του αντιπάλου. Σε δεύτερο επίπεδο έχουν ως στόχο την κατάλυση της εμπιστοσύνης (trust) του Πολίτη προς το Κράτος Δικαίου και το θεσμικό σύστημα της Χώρας του και την δημιουργία μιας γενικότερης ασάφειας.

Τούτων δοθέντων κάθε Χώρα σήμερα είναι ευάλωτη σε τέτοιες πρακτικές. Οι ασύμμετρες απειλές (λέγονται έτσι διότι με ελάχιστο κόστος επιτυγχάνεται δυσανάλογα μεγάλο αποτέλεσμα) αποτελούν υποκατηγορία των υβριδικών επιχειρήσεων. Τομείς που κατά τη γνώμη μου πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή είναι περισσότεροι από πέντε. Θα επικεντρώσω όμως στους δύο κατά τη γνώμη μου κρισιμότερους : Την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης / fake news και την εσωτερική ασφάλεια.

Όσον αφορά τον πρώτο τομέα, θα πρέπει να δούμε τι κάνουν οι άλλες Ευρωπαϊκές χώρες προς την κατεύθυνση αυτή. Απαιτείται η αύξηση της ευαισθητοποίησης και της ενημέρωσης του μιντιακού και δημοσιογραφικού μας δυναμικού ώστε να μην πέφτουν άθελά τους θύματα παραπληροφόρησης. Απαιτείται παράλληλα η στενή μας συνεργασία σε εσωτερικό υπηρεσιακό επίπεδο αλλά και αντίστοιχο Ευρωπαϊκό για τον εντοπισμό και την άμεση διαχείριση τέτοιων περιπτώσεων. Η εκπαίδευση εδώ είναι ένα επόμενο βήμα. Στην ίδια λογική, κάποια mainstream Ελληνικά media, άθελά τους πάλι, ενισχύουν και διασπείρουν προπαγάνδα και θέσεις ξένων χωρών. Εδώ απαιτείται πολλή και καλή δουλειά με τα media από πλευράς κρατικών φορέων χωρίς διάθεση χειραγώγησης αλλά ενημέρωσης, θέσπιση ειδικών κωδίκων αυτορρύθμισης και δεοντολογίας για τα media, χρήση από τα media προσωπικού ως fact checkers πριν την δημοσίευση μιας είδησης (το BBC έχει ειδική ομάδα άνω των 15 ατόμων για τον σκοπό αυτό) και στενότερη συνεργασία με την Πολιτεία σε θεσμικό επίπεδο και όχι μόνον από το ΕΣΡ.

Σε δεύτερο επίπεδο θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε το ζήτημα της εσωτερικής ασφαλείας με σύγχρονες και ορθολογικές μεθόδους αντιμετώπισης των νέων προκλήσεων. Απαιτείται ένα μοντέλο αυστηρής προληπτικής αστυνόμευσης με αξιοποίηση όλων των νέων τεχνολογικών μεθόδων επιτήρησης και πληροφόρησης ώστε να έχουμε άριστη και αποτελεσματική ροή δεδομένων και πληροφοριών πριν εκδηλωθεί το πρόβλημα. Το στοίχημα για τις αρχές εσωτερικής ασφαλείας πλέον δεν τίθεται στο επίπεδο του response, της καταστολής δηλαδή, (η οποία θα πρέπει όπου και όταν απαιτηθεί να είναι σιδηρά), αλλά στο πεδίο του prediction, της πρόβλεψης δηλαδή, όπου οι αρχές ασφαλείας γνωρίζουν πλέον ποιοι, πότε, που και πως σχεδιάζουν μίαν ενέργεια και με το που βγουν από το σπίτι τους οι δράστες, αμέσως ελέγχονται και περιορίζονται από τις αρχές, πριν καν προλάβουν να εκδηλώσουν την εγκληματογόνο δράση τους.

Αντιλαμβάνεστε λοιπόν πως επειδή ακριβώς ο «εχθρός» μπορεί να είναι ο οποιοσδήποτε δίπλα μας, το πεδίο της μάχης είναι παντού γύρω μας και καθώς δεν υπάρχει επίσημη κήρυξη πολέμου αλλά συνεχείς και διαρκείς επιχειρήσεις, έχουμε να κάνουμε με κάτι διαφορετικό από έναν νέο Ψυχρό πόλεμο. Έχουμε μπει σε μία περίοδο που δεν χαρακτηρίζεται ως πόλεμος, ούτε και ως ειρήνη αλλά λέγεται Non peace period, δηλαδή Μη Eιρήνη.

Ένας ακόμη όρος, αυτός της Χρωματιστής Επανάστασης, συνδέεται με τις νέες αντι-συμβατικές τακτικές. Πώς ορίζετε μια “Χρωματική Επανάσταση” σε κάποιον που δεν γνωρίζει τίποτα γι ‘αυτό; Πόσο σημαντικές είναι οι “Χρωματικές Επαναστάσεις” ως μέσο απειλής και ποιες οι συνέπειες τους για τις κοινωνίες;

Αν με ρωτάτε αν αυτές οι επαναστάσεις συνιστούν μια νέα μορφή πολέμου, χωρίς δισταγμό θα σας απαντήσω «Ναι». Στις περισσότερες αλλά όχι σε όλες τις περιπτώσεις αυτών των κινημάτων, είδαμε ειρηνικές μαζικές διαμαρτυρίες στο δρόμο, απεργίες, κινητοποιήσεις πολιτών τις οποίες ακολούθησαν ύποπτες εκλογές ή αιτήματα για εκλογές και οδήγησαν στην παραίτηση ή στην ανατροπή ηγετών που θεωρούνταν από τους αντιπάλους τους αυταρχικοί. Είδαμε τέτοια κινήματα στα Βαλκάνια, σε πρώην Σοβιετικές δημοκρατίες και κυρίως στην Βόρεια Αφρική και Μέση Ανατολή. Βέβαια στην Συρία δεν πέτυχε η εξέλιξη…..

Αυτά τα κινήματα συνήθως υποκινήθηκαν από Κρατικούς δρώντες, γενικά υιοθέτησαν ένα συγκεκριμένο χρώμα ή κάποιο άλλο σύμβολο τους. Οι έγχρωμες επαναστάσεις είναι αξιοσημείωτες για τον κρίσιμο ρόλο των μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ) και ιδιαίτερα των φοιτητών ακτιβιστών στην οργάνωση κινηματικής συγκρουσιακής αλλά και μη βίαιης αντίστασης.

Σημαντικό ρόλο παίζουν στον συντονισμό και την κινητοποίηση τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και γενικότερα οι μαζικές επικοινωνιακές μέθοδοι όπως τα sms.

Επομένως όπου εντοπίζουμε συντονισμένο εσωτερικό κοινωνικό κίνημα με αιτήματα ανατροπής του ισχύοντος status quo, έχουμε κάθε λόγο να πιθανολογούμε ότι πρόκειται για μια χρωματιστή επανάσταση που κατά κανόνα υποκινείται και συντονίζεται από εξωτερικό ή εξωτερικούς παράγοντες.

Συνήθως, η διάδοχη κατάσταση είναι περισσότερο χαοτική από την προηγούμενη, όπως πχ στη Λιβύη αλλά όχι πάντοτε βέβαια, όπως πχ. στην Αίγυπτο. Μια τέτοια «επανάσταση» μπορεί να εκτροχιάσει εντελώς μια χώρα και να δημιουργήσει χάος και στο γειτονικό της περιβάλλον όπως με την Συρία όπου δεν ολοκληρώθηκε και δημιούργησε ροές εκατομμυρίων προσφύγων. Θα με ρωτήσετε τα «κίτρινα γιλέκα» στην Γαλλία αποτελούν μορφή Χρωματιστής επανάστασης; Απαντώ, δεδομένου ότι το φαινόμενο χαρακτηρίζεται από «συγκεκριμένο» χρώμα, δεν το αποκλείω και ο νοών νοείτω.

Θα θέλαμε μια σύντομη πρόβλεψη σας για τους επερχόμενους υβριδικούς πολέμους στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής;

Δεν θα ήθελα να διακινδυνεύσω με συγκεκριμένες εκτιμήσεις εντοπισμένες χωρικά και χρονικά. Τα Βαλκάνια είναι μια περιοχή που χαρακτηρίζεται από γεωπολιτική ρευστότητα και γεωοικονομική υπερθέρμανση καθώς συγκρούονται τα συμφέροντα πολλών και διαφορετικών παραγόντων. Με αυτό το δεδομένο θα πρέπει να αναμένουμε υβριδική δραστηριοποίηση σε μεγάλη έκταση από όσους επιθυμούν να διευρύνουν την επιρροή και την ισχύ τους στην περιοχή.

Στη δε Μέση Ανατολή όπου το τοπίο αναδιατάσσεται, οι Υπερδυνάμεις επανακαθορίζουν την στάση και τις προτεραιότητές τους και αν και σε χαμηλότερη προτεραιότητα από ότι τα Βαλκάνια δεν αποκλείω να συναντήσουμε και εκεί ανάπτυξη τέτοιων επιχειρήσεων.

 

Γιώτα Χουλιάρα για το Geopolitics & Daily News.

Σημείωση: Οι φωτογραφίες είναι από το προσωπικό αρχείο του κυρίου Κοσμόπουλου και μας τις παραχώρησε ευγενικά για να συνοδέψουν τη συγκεκριμένη συνέντευξη.

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Geopolitics & Daily News Copyrights Reserved 2024