Το αντιφατικό ευρωπαϊκό “πανόραμα” της επόμενης μέρας
Του Κώστα Ράπτη
Οι Ευρωπαίοι πολίτες προσήλθαν με μεγαλύτερο ενθουσιασμό στις κάλπες, αλλά το αποτέλεσμα κάθε άλλο παρά σταθεροποιεί το πολιτικό σκηνικό. Ο συνολικός συσχετισμός γέρνει δεξιότερα, αλλά η κλασική κεντροδεξιά δεν χαίρει άκρας υγείας. Οι λεγόμενες λαϊκιστικές δυνάμεις ενισχύθηκαν, αλλά η “συναίνεση των Βρυξελλών” δεν αντιμετωπίζει ουσιαστική πρόκληση.
Αυτό είναι το ολότελα αντιφατικό τοπίο που αποτυπώνουν οι πρώτες ενδείξεις για το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών και παραπέμπει σε μια αργόσυρτη φθορά του ευρωπαϊκού σχεδίου – χωρίς ωστόσο ορατή απειλή ανατροπής του.
Ο συσχετισμός στο επόμενο Ευρωκοινοβούλιο θα είναι περισσότερο περίπλοκος από ποτέ, καθιστώντας και αριθμητικά ανεπαρκή τη μέχρι τώρα “συγκυβέρνηση” ΕΛΚ και Σοσιαλιστών και αναδεικνύοντας τον ρυθμιστικό ρόλο των ενισχυμένων Φιλελευθέρων.
Στα δε τέσσερα μεγαλύτερα κράτη-μέλη της Ε.Ε. το πολιτικό σκηνικό που διαμορφώνεται μετά τις ευρωεκλογές φέρει βαθιά τραύματα. Και αν μεν η πρωτιά του μη-κόμματος του Νάιτζελ Φάρατζ στη Βρετανία μπορεί να αποδοθεί στην άκρως ιδιάζουσα βρετανική συνθήκη των χαοτικών ελιγμών περί το Brexit, δεν είναι πάντως διόλου εύκολη η κατάσταση και σε Γερμανία, Ιταλία και Γαλλία.
Η Χριστιανοδημοκρατία της Άγκελα Μέρκελ παραμένει πρώτη δύναμη, αλλά με νέα υποχώρηση της δύναμής της και με το συγκυβερνών SPD να υποβαθμίζεται στην τρίτη θέση -γεγονός που θα δυναμώσει τις φωνές για έξοδό του από τον “μεγάλο συνασπισμό”.
Η σαρωτική ενίσχυση της Λέγκας θέτει ζήτημα επιβίωσης του κυβερνητικού συνασπισμού, εφόσον η ανατροπή του συσχετισμού εις βάρος του έως τώρα μείζονος εταίρου, των Πέντε Αστέρων του Λουϊτζι ντι Μάιο, ασφαλώς θα δελεάσει τον Ματέο Σαλβίνι να προκαλέσει πρόωρες εκλογές.
Ακόμη μεγαλύτερο είναι το πρόβλημα για τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος μετά την κρίση των κίτρινων γιλέκων εντός συνόρων και την ουσιαστική ακύρωση από το Βερολίνο των φιλοδοξιών του για εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενοποίησης βρέθηκε, σε μία εκλογική μάχη στην οποία ο ίδιος είχε εμπλακεί προσωπικά, προβάλλοντας ως αντίπαλο δέος στον δεξιό λαϊκισμό ανά την Γηραιά Ήπειρο, να χάνει από τον “ανανεωμένο” Εθνικό Συναγερμό της Μαρίν Λεπέν.
Συνολικά, οι δυνάμεις αριστερότερα του κέντρου δοκιμάζουν την ικανοποίηση της ανάκαμψης μόνο σε λίγες περιπτώσεις, όπως η Ισπανία (όπου οι κυβερνώντες επιβραβεύθηκαν και στις ευρωκάλπες μετά από πρόσφατες εθνικές εκλογές), η Ολλανδία, πατρίδα του επικεφαλής υποψηφίου των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών Φρανς Τίμερμανς, η Σουηδία, η Πορτογαλία, η Μάλτα και η Ιταλία, όπου το Δημοκρατικό Κόμμα πέρασε από την τρίτη στη δεύτερη θέση.
Όμως ιστορικά κόμματα, όπως το γερμανικό SPD έχουν μπει σε τροχιά συρρίκνωσης, η “πασοκοποίηση” των Γάλλων Σοσιαλιστών επικυρώνεται, ενώ το μεγαλύτερο σε αριθμό μελών κόμμα της Ευρώπης, οι Βρετανοί Εργατικοί, βρίσκονται παγιδευμένοι στην περιπέτεια του Brexit, πλαγιοκοπούμενοι από τους ευρωπαϊστές Φιλελεύθερους Δημοκράτες και τους Πράσινους.
Μάλιστα το πρόβλημα δείχνει πλέον να μεταναστεύει και δεξιότερα του κέντρου. Η μιζέρια του γερμανικού πολιτικού τοπίου, η καθήλωση των Ρεπουμπλικανών της Γαλλίας σε μονοψήφιο ποσοστό (όπως άλλωστε και των κυβερνώντων Συντηρητικών στη Βρετανία) και η επιβεβαίωση της ήττας του Λαϊκού Κόμματος στην Ισπανία αποτελούν ανησυχητικά σημάδια για τον χώρο.
Σε κάθε περίπτωση, και παρά τη διαφορά χρονισμού μεταξύ κρατών-μελών και πολιτικών ομάδων, τόσο η κεντροαριστερά όσο και η κεντροδεξιά προσγειώνονται σε χαμηλότερα σε σχέση με το παρελθόν εκλογικά “κυβικά”, ενώ οι μετακινήσεις ψηφοφόρων γίνονται μεγαλύτερες και λιγότερο προβλέψιμες.
Οι διαιρέσεις μεγαλουπόλεων και περιφέρειας (Παρίσι έναντι λοιπής Γαλλίας, Λονδίνο έναντι βαθιάς Αγγλίας κ.ο.κ.) γίνονται μια σταθερά των εκλογικών συμπεριφορών, όπως και το σχίσμα μεταξύ κατόχων πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και μη.
Η Λεπέν, ο Σαλβίνι, αλλά και οι δεξιές κυβερνήσεις της Ουγγαρίας και της Πολωνίας αποτελούν τους αστέρες της ημέρας. Είναι περισσότερο πιθανό, αν και όχι βέβαιο, οι δυνάμεις του εν λόγω αστερισμού να πετύχουν κοινό βηματισμό στο ευρωπαϊκό πεδίο, το οποίο φιλοδοξούν όχι πλέον να το εγκαταλείψουν ή να το διαρρήξουν, αλλά να το αναμορφώσουν “από τα μέσα”, στην κατεύθυνση της “επανεθνικοποίησης πολιτικών” και της υπεράσπισης των παραδοσιακών ταυτοτικών αξιών.
Αντιγράφοντας τρόπο τινά την ανακατανομή ψήφων που παίζεται από τη μία πλευρά, ένα αντίστοιχο φαινόμενο παρατηρείται και με την ενίσχυση των Πρασίνων εις βάρος των Σοσιαλδημοκρατών και της Αριστεράς σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία ακόμη και η Πορτογαλία. Πρόκειται για φαινόμενο του οποίου η διάρκεια μένει να διαπιστωθεί, αλλά αναδεικνύεται σε νέα εφεδρεία για τον ευρωπαϊσμό. Ο αντίκτυπος των πρόσφατων επαναλαμβανόμενων κινητοποιήσεων της (δυτικο)ευρωπαϊκής νεολαίας για την κλιματική μεταβολή δεν μπορεί να υποτιμηθεί.
Μοιάζει σαν να αναμετρήθηκαν σε αυτές τις εκλογές ο φόβος κάποιων για την υπερθέρμανση του πλανήτη με τον φόβο άλλων για τις επιπτώσεις της μετανάστευσης. Τα ερωτήματα για την αρχιτεκτονική της ευρωπαϊκής ενοποίησης και της ευρωζώνης απουσίασαν χαρακτηριστικά.
