Η Ουκρανία ετοιμάζεται για κοινοβουλευτικές εκλογές – Ποιες οι κινήσεις Ζελένσκι
Του Konstantin Skorkin
Carnegie Europe
Το πρώτο διάταγμα του νέου Ουκρανού προέδρου Volodomyr Zelenskiy μετά από την ορκωμοσία του, ήταν να διαλύσει την τωρινή βουλή και να προκηρύξει πρόωρες εκλογές για την Verkhovna Rada, που έχουν προγραμματιστεί για τις 21 Ιουλίου.
Η κίνηση ήταν προβλέψιμη: η τωρινή πλειοψηφία στη Βουλή σχηματίστηκε υπό τον πρώην πρόεδρο Petro Poroshenko, και ήταν απίθανο να μπορέσει να συνεργαστεί με το νέο πρόεδρο. Το σύστημα προεδρευόμενης δημοκρατίας της Ουκρανίας σημαίνει ότι οι εκλογές της Rada δεν είναι λιγότερο σημαντικές από τις προεδρικές εκλογές, και ο νέος λαϊκισμός του Zelenskiy αποσταθεροποιεί το κομματικό σύστημα που δημιουργήθηκε υπό τον Poroshenko.
Το αγαπημένο των επερχόμενων εκλογών είναι το ακόμη μισο-έτοιμο κόμμα του ίδιου του Zelenskiy, “Υπηρέτης του Λαού”. Περίπου το 40% των Ουκρανών αναμένεται να ψηφίσουν το κόμμα, σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη τον Μάιο από την κοινωνιολογική ομάδα Rating -παρά το γεγονός ότι δεν έχουν γίνει ακόμη γνωστοί οι πέντε κορυφαίοι υποψήφιοι του κόμματος. Αυτή η στήριξη βασίζεται στην προσωπική δημοτικότητα του Zelenskiy από τη μία πλευρά, και στην κόπωση των ψηφοφόρων για τους παλαιότερους πολιτικούς και τα κόμματά τους από την άλλη.
Ο νέος πρόεδρος ελπίζει ξεκάθαρα για έναν ακόμη εκλογικό γύρο στη διάρκεια του οποίου θα ηττηθεί το κομματικό σύστημα της τελευταίας πενταετίας. Ακόμη και η ομιλία του για την ορκωμοσία, κατέστησε σαφή την άσχημη άποψή του για τωρινή σύσταση της Rada.
Αλλά αυτή η δυσαρέσκεια θα μπορούσε να αναπτυχθεί σε μια εχθρότητα προς το κοινοβούλιο και την κατανομή εξουσίας γενικότερα; Με την καταστροφή του συστήματος ελέγχων και ισορροπιών που βασίζεται στη “διεφθαρμένη συναίνεση” των ολιγαρχών, ο Zelenskiy ρισκάρει να παρασυρθεί και να διασχίσει τη γραμμή του σφετερισμού της εξουσίας.
Στο μεταξύ, αν και η τρέχουσα κοινοβουλευτική πλειοψηφία ήταν κάπως απογοητευμένη από την ήττα του Poroshenko, δεν υπήρξε μαζική φυγή και προσχώρηση στην πλευρά του νικητή. Οι έμπειροι βουλευτές του κοινοβουλίου δεν έχουν πειστεί ότι ο Zelenskiy είναι αρκετά σοβαρός για να πετύχει ή ότι θα κρατήσει για πολύ. Ελπίζουν για εκδίκηση στις επόμενες εκλογές, επομένως δεν θέλουν να συνδεθούν με καμία υποχρέωση. Από όλους τους βουλευτές της Rada, μόνο δύο έχουν δηλώσει την στήριξή τους για τον Zelenskiy, και ο ένας από αυτούς ήταν ο Nadezhda Savchenko, μια αμφιλεγόμενη πρώην πιλότος που εκτινάχθηκε η φήμη της όταν συνελήφθη στη διάρκεια της ουκρανικής σύγκρουσης και φυλακίστηκε στη Ρωσία.
Ο ίδιος ο Poroshenko, έχοντας στηρίξει τα πάντα στις προεδρικές εκλογές, σε μια δεξιά, συντηρητική ιδεολογία, κέρδισε μια πιστή μειοψηφία, αλλά με αυτόν τον τρόπο έχασε επαφή με την πλειοψηφία, η οποία αποδείχθηκε ότι δεν την ενδιέφερε το αρχαϊκό σύνθημά του “Στρατός, Γλώσσα, Πίστη”. Υποστηρίζοντας τη δεξιά του πολιτικού φάσματος, ο Poroshenko έχει πιθανώς περιορίσει την επιτυχία του κόμματός του, του Petro Poroshenko Bloc (BPP), σε τρεις δυτικές περιφέρειες και σε ένα πολιτικοποιημένο τμήμα της διανόησης του Κιέβου. Αυτό ωστόσο θα βοηθήσει τον Poroshenklo να τραβήξει ψηφοφόρους από άλλα πατριωτικά projects: η νέα βουλή πιθανώς δεν θα έχει βουλευτές από το Ριζοσπαστικό Κόμμα και το εθνικιστικό Svoboda (Freedom), ενώ η Πολιτική θέση μπορεί ή μπορεί και όχι να περάσει το όριο.
Η δημοτικότητα του. BPP έχει μειωθεί κατά 4%-5% από τον Μάρτιο, με μόλις το 10% των ανθρώπων που ερωτήθηκαν το Μάιο να εκφράζει την πρόθεσή του να ψηφίσει για το κόμμα. Σε περιφερειακό επίπεδο, το BPP θα μπορούσε να διεκδικήσει τη δεύτερη θέση πίσω από το “Υπηρέτης του Λαού” στα δυτικά της χώρας και στο Κίεβο, ενώ στην κεντρική και βόρεια περιφέρεια θα πρέπει να δώσει μάχη για τη δεύτερη θέση με το κόμμα Fatherland της πρώην πρωθυπουργού, Yulia Tymoshenko. Στα ΝΑ, το κόμμα του Poroshenko είναι μεταξύ των άουτσάιντερ.
Ο εταίρος του ΒΡΡ στον απερχόμενο συνασπισμό, το Λαϊκό Μέτωπο -το οποίο συνδέεται με διάφορες σημαντικές προσωπικότητες στην μετά το Maidan Ουκρανία, όπως ο πρώην πρωθυπουργός Arseniy Yatsenyuk και ο επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας, Oleksandr Turchynov – πιθανώς θα αποδεκατιστούν στις εκλογές. Η δημοτικότητα του Λαϊκού Μετώπου έχει μειωθεί κάτω από το 3%, και το κόμμα είτε θα διαλυθεί είτε θα προχωρήσει σε σημαντική αναδιαμόρφωση. Για το λόγο αυτό, το κόμμα ήταν έντονα αντίθετο στις πρόωρες εκλογές.
Η Tymoshenko ίσως ελπίζει να πάρει εκδίκηση στις κοινοβουλευτικές εκλογές, έχοντας βγει εκτός δεύτερου γύρου στις προεδρικές εκλογές, και σαφώς έχει βλέψεις για το γνώριμο πόστο της πρωθυπουργού. Οι τωρινές δημοσκοπήσεις ωστόσο, δείχνουν πως το κόμμα της Fatherland, μπορεί στην καλύτερη να βασιστεί στον ρόλο του μικρού εταίρου σε έναν συνασπισμό με το κόμμα Υπηρέτης του Λαού. Η δημοτικότητα του Fatherland αυτή τη στιγμή κυμαίνεται στο 10%.
Σε ό,τι αφορά στους πολιτικούς από το Κόμμα των Περιφερειών που ήταν στην εξουσία μέχρι την επανάσταση του euromaidan το 2014, το κόμμα Πλατφόρμα Αντιπολίτευσης του πρώην υπουργού Ενέργειας Yuriy Boyko έχει κερδίσει τη μάχη για να γίνει ο διάδοχος του κόμματος, καθιστώντας το ως το επίσημο φιλορωσικό κόμμα που αναγνωρίζεται από τη Μόσχα, που σημαίνει ότι μπορεί να στηρίζεται στην στήριξη της Μόσχας. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στον Viktor Medvedchuk, έναν συνεργάτη του Ρώσου προέδρου Putin, ο οποίος οργάνωσε το ταξίδι του Boyko στη Μόσχα.
Η Πλατφόρμα της Αντιπολίτευσης έχει κάθε πιθανότητα να καταλάβει τη δεύτερη θέση στις εκλογές για το κοινοβούλιο, αν και θα βρεθεί αντιμέτωπη με τον ανταγωνισμό από το Κόμμα Αντιπολίτευσης – Κόμμα για την Ειρήνη και την Ανάπτυξη του Oleksandr Vkul, που είναι το αποτέλεσμα μιας συμμαχίας μεταξύ δύο ολιγαρχών, του Rinat Akhmetoc και του Vadim Novinsky. Στο μεταξύ, ο ίδιος ο Medvedchuck έχει την προσοχή του στο να γίνει πρόεδρος του κοινοβουλίου. Η ουκρανική κοινωνία δεν φαίνεται ανοιχτή στην πιθανότητα εκδίκησης για το Κόμμα των Περιφερειών: το 75% των Ουκρανών υποστηρίζουν την ιδέα των άμεσων διαπραγματεύσεων με τη Μόσχα για τις περιοχές της Ουκρανίας στο Ντονμπάς, και το 55% υποστηρίζει το να συμπεριληφθούν σε τέτοιες συζητήσεις αντιπρόσωποι των αυτοανακηρυχθέντων δημοκρατιών του Ντονεσκ και του Λουκανσκ. Άλλο ένα 39,9% θα ήταν έτοιμο να δώσει στο Ντονμπάς ένα ειδικό καθεστώς εντός της Ουκρανίας (δηλαδή, συμφωνούν με το σχέδιο του Medvedchuk).
Η επιτυχία του Zelenskiy έχει εμπνεύσει άλλους που θα ήθελαν να γίνουν τα νέα πρόσωπα της ουκρανικής πολιτικής, όχι μόνο τον Svyatoslav Vakarchuk, τραγουδιστή της ροκ μπάντας Okean Elzy, ο οποίος είναι επίσης γνωστός ως πατριώτης. Προς μεγάλη απογοήτευση, ο Vakarchuk δεν ήταν υποψήφιος για τη θέση του προέδρου, αλλά τώρα ελπίζει να το αντισταθμίσει αυτό, λαμβάνοντας μέρος στις κοινοβουλευτικές εκλογές, εκπροσωπώντας το νέο κόμμα Golos (Φωνή).
Με τη φιλοευρωπαϊκή ρητορική του ωστόσο ο Vakarchuk είναι στην ίδια εκλογική μοίρα με τον Poroshenko, και αντί να στερήσει από το κόμμα “Υπηρέτης του Λαού” ψήφους, ο μουσικός θα είναι ανταγωνιστικός για το Poroshenko Bloc, παρά τις προσδοκίες του τελευταίου.
Υπάρχει και ο Ihor Smeshko, ο πρώην επικεφαλής της Ουκρανικής Υπηρεσίας Ασφάλειας (SBU) ο οποίος κατέλαβε την έκτη θέση στις προεδρικές εκλογές, παρά το ότι δεν έκανε καν προεκλογική εκστρατεία. Η εικόνα του Smeshko είναι αυτή ενός έντιμου αξιωματούχου ασφάλειας: ως επικεφαλής του SBU το 2003-2005, φέρεται να βοήθησε να αποφευχθεί η αιματοχυσία στη διάρκεια της Πορτοκαλί Επανάστασης και το 2014 ο Smeshko άσκησε κριτική στην ουκρανική siloviki, για την προσπάθειά τους να διασπάσουν τη δεύτερη επανάσταση του Maidan.
Το κόμμα Ουκρανική Δύναμη και Τιμή του Smeshko δεν έχει πολλές πιθανότητες να μπει στη Βουλή, αλλά ο Smeshko έχει συνδεθεί με την Tymoshenko ως οι πιο δημοφιλείς υποψήφιοι για τον επόμενο πρωθυπουργό, σύμφωνα με τη δημοσκόπηση της Rating.
Η τάση για νέα πρόσωπα ασφαλώς θα δώσει άνοδο σε άλλα projects αν και οι πιθανότητές τους να μπουν στη Βουλή είναι μικρές. Η Ουκρανία ασφαλώς δεν μπορεί να στηρίξει περισσότερους από έναν Zelenskiy.
