Αντιστροφή ρόλων στον Περσικό Κόλπο
Του Κώστα Ράπτη
Η ασάφεια λιγοστεύει, αλλά η ανησυχία περισσεύει. Μέχρι χθες η κατάσταση στα Στενά του Χορμούζ στην έξοδο του Περσικού Κόλπου προσδιοριζόταν από επιθέσεις αγνώστου πατρότητας σας αυτές που σημειώθηκαν πρώτα εναντίον τεσσάρων και κατόπιν εναντίον άλλων δύο δεξαμενοπλοίων – με τη μεν αμερικανική πλευρά να σπεύδει να επιρρίψει την ευθύνη στο Ιράν, τους δε ιθύνοντες της Ισλαμικής Δημοκρατίας να καταγγέλλουν προβοκάτσια (black flag operation).
Ουάσιγκτον και Τεχεράνη επιμένουν στις διαφορετικές εκδοχές τους. Όμως η ουσία βρίσκεται αλλού: απέναντι σε μία μη άμεση απειλή η οποία και θα μπορούσε να παραβλεφθεί το Ιράν επιλέγει την κατάρριψη ως ένα μήνυμα ότι δεν διστάζει να κλιμακώσει. Αντιθέτως, η αμερικανική πλευρά εμφανίζεται αμήχανη, σε σημείο, ώστε ο Ντόναλντ Τραμπ να διατάσσει την εκτέλεση αεροπορικών πληγμάτων εναντίον ιρανικών στόχων και κατόπιν να ανακαλεί την διαταγή του, όπως αποκάλυψαν οι New York Times.
Πρόκειται για μία εντυπωσιακή αντιστροφή ρόλων, στον βαθμό που η Ισλαμική Δημοκρατία, ως το πιο αδύναμο σκέλος της αντιπαράθεσης, θα αναμενόταν να υποχωρεί και να εξαγοράζει χρόνο. Θα πρέπει ωστόσο να λάβουμε υπόψη μας ότι η παρούσα κατάσταση των σαρωτικών αμερικανικών κυρώσεων είναι για την Τεχεράνη τόσο ασφυκτική, ώστε να προτιμάται η εξώθηση των πραγμάτων σε μιαν ανατροπή, ακόμη και με το ρίσκο μιας ευρύτερης ανάφλεξης.
Την ώρα που ο Ντόναλντ Τραμπ διακηρύσσει ότι δεν θα εξαπέλυε πόλεμο εναντίον του Ιράν παρά μόνο για να παρεμποδίσει την απόκτηση πυρηνικών όπλων από μέρους του, οι Ιρανοί ιθύνοντες σκέφτονται και δρουν σαν να βρίσκονται ήδη σε πόλεμο. Άλλωστε το στοίχημα του διαλόγου παίχτηκε και χάθηκε όταν ο Αμερικανός πρόεδρος απέσυρε τη χώρα του από τη διεθνή συμφωνία του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα.
Το παράδοξο γίνεται μεγαλύτερο αν αναλογισθούμε ότι αντί οι ΗΠΑ να οξύνουν τις εσωτερικές αντιφάσεις της ιρανικής πλευράς φαίνεται να συμβαίνει το αντίθετο. Η “μέγιστη πίεση” την οποία εξαπέλυσε ο Τραμπ εναντίον του Ιράν στρέφεται τώρα εναντίον του και ο “πόλεμος γραμμών” στη Ουάσιγκτον έρχεται σε κοινή θέα. Το κόμμα των Δημοκρατικών (που πιστώνεται την συμφωνία του 2015 επί προεδρίας Ομπάμα) εκφράζει πλέον ρητά τις αντιρρήσεις του, με τον διεκδικητή του χρίσματος Τζο Μπάιντεν να χαρακτηρίζει αποτυχημένη την ιρανική πολιτική Τραμπ και την πρόεδρο της Βουλής Νάνσι Πελόζι να σημειώνει ότι δεν χρειάζεται απερισκεψία και ότι ούτε ο πρόεδρος ούτε ο αμερικανικός λαός έχουν διάθεση για μια νέα πολεμική περιπέτεια.
Οι επιφυλάξεις των στρατηγών του Πενταγώνου φέρεται να υπήρξαν καταλυτικές για την ανάκληση της διαταγής εκτέλεσης αεροπορικών πληγμάτων, την ίδια στιγμή που οι “ιέρακες”, όπως ο υπουργός Εξωτερικών Μάικλ Πομπέο και ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας Τζον Μπόλτον, πιέζουν προς την αντίθετη κατεύθυνση.
Ο εκτελών χρέη υπουργού Πάτρικ Σάναχαν αποσύρθηκε από την διαδικασία έγκρισης του διορισμού του από την Γερουσία (λόγω παλαιότερου περιστατικού οικογενειακής βίας), με αποτέλεσμα το υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ να μένει ακέφαλο σε μια τόσο ευαίσθητη συγκυρία. Ούτως ή άλλως, ο Πομπέο είχε ήδη παρακάμψει τον (προερχόμενο από τη Boeing και δίχως στρατιωτική εμπειρία) Σάναχαν, πραγματοποιώντας λ.χ. επίσκεψη στην έδρα της Κεντρικής Διοίκησης στη Φλόριντα.
Το σενάριο της μετακίνησης του Πομπέο στο Πεντάγωνο και του Τζον Μπόλτον στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ είναι οι τελευταία ευκαιρία των θιασωτών της ένοπλης αντιπαράθεσης με το Ιράν να διαμορφώσουν την ατζέντα προτού ο Τραμπ απορροφηθεί πλήρως από την προσπάθεια επανεκλογής του το 2020.
