Το ζήτημα των επενδύσεων στην Ελλάδα και η λανθασμένη αντίληψη

Γράφει ο δρ Δημήτρης Γκίκας

Το ζήτημα των επενδύσεων στην Ελλάδα έχει αναδειχθεί ως πανάκεια για την ανάπτυξη της χώρας και την έξοδο από την κρίση. Επιπλέον, οι επενδύσεις θεωρούνται ως θεμελιώδη προϋπόθεση της βελτίωσης των προϊόντων και υπηρεσιών, της δημιουργίας θέσεων εργασίας και της ανάπτυξης υγιούς ανταγωνισμού. Τα πράγματα, όμως δεν φαίνεται να είναι τόσο απλά.

Σημαντικές επενδύσεις που έχουν ήδη γίνει στις τηλεπικοινωνίες, στις μετακινήσεις, ακόμα και στον τουρισμό δεν πέτυχαν τα αναμενόμενα πολυδιαφημιζόμενα αποτελέσματα. Αντίθετα, έχουν διαμορφώσει αρνητικό κλίμα στην αγορά και στους καταναλωτές. Ας δούμε μερικά χαρακτηριστικά παραδείγματα.

Α. Η περίπτωση της Cosmote αποτελεί μια από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις πολυδιαφημισμένης επένδυσης στην Ελλάδα. Η εξαγορά της ελληνικής εταιρείας τηλεπικοινωνιών από τον Γερμανικό κολοσσό Deutsche Telekom θα αποτελούσε, υποτίθεται, μια σοβαρή επένδυση που θα δημιουργούσε θέσεις εργασίας, θα αναδιαμόρφωνε τεχνολογικά τις τηλεπικοινωνίες στην Ελλάδα και θα οδηγούσε τον ΟΤΕ σε επέκταση της εξωστρεφούς δραστηριότητάς του (ο ΟΤΕ ήταν βασικός μέτοχος πολλών αντίστοιχων εταιρειών τηλεπικοινωνιών σε όλα τα Βαλκάνια). Λίγα χρόνια μετά, η εταιρεία έχει ξεπουλήσει σχεδόν το σύνολο των μετοχών της στο εξωτερικό, έχει υποβαθμίσει το εργασιακό της περιβάλλον, ενώ οι υπηρεσίες που παρέχει πλέον είναι προβληματικές. Σε όλη τη χώρα υπάρχουν σοβαρά προβλήματα στην παροχή των υπηρεσιών της εταιρείας (σταθερότητα δικτύου, ταχύτητα, after sales services κ.ο.κ.).
Β. Η περίπτωση της TΡΑΙΝΟΣΕ είναι ακόμα μία χαρακτηριστική περίπτωση. Η εταιρεία αγοράστηκε έναντι εξευτελιστικού τιμήματος από την αντίστοιχη εταιρεία των Ιταλικών Σιδηροδρόμων, διαφημίστηκε ως μια εξαιρετική επένδυση που θα αλλάξει το τοπίο στις μετακινήσεις με τρένο, ότι θα «πέσουν» πολλά κεφάλαια για την αναδιαμόρφωση του σιδηροδρομικού δικτύου, ότι θα φτάνουμε Θεσσαλονίκη σε 3 ώρες κ.ο.κ. Λίγο καιρό μετά, η ιταλική εταιρεία δηλώνει ότι δεν έχει νόημα, προς το παρόν, να επενδύσει στην αλλαγή του δικτύου, ότι το περίφημο «Ασημένιο βέλος» (αμαξοστοιχία που αναπτύσσει ιδιαίτερα γρήγορες ταχύτητες) δεν είναι συμβατό με το υπάρχον δίκτυο, οπότε δεν θα έρθει στην Ελλάδα, ενώ καμία ενέργεια δεν έχει γίνει αναφορικά με τις περίφημες συνεργασίες που είχαν ανακοινωθεί με εταιρείες του εξωτερικού που θα καθιστούσαν την Ελλάδα «μεταφορικό κέντρο της Ευρωπαϊκής Αγοράς» (ή κάτι αντίστοιχα βαρύγδουπο…).
Γ. Στον τομέα των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, ξένες επιχειρήσεις του κλάδου ήλθαν για να επενδύσουν στην Ελλάδα, παίρνοντας άδειες εν ριπή οφθαλμού, εξαγοράζοντας εξαιρετικές ελληνικές επιχειρήσεις. Το αποτέλεσμα; Πολλές από αυτές δεν διέθεταν ούτε καν τις απαραίτητες υπηρεσίες που έπρεπε, άλλες πήραν άδεια λειτουργίας και δεν είχαν ούτε ναυαγοσώστες για τις πισίνες, όπως όφειλαν, ενώ πολλές από αυτές προσλαμβάνουν κατά κύριο λόγο προσωπικό από άλλες χώρες κι όχι από την Ελλάδα.

Η πολυδιαφημισμένη επένδυση στο Ελληνικό και οι δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας που ακούστηκε ότι θα φέρει ελπίζω να μην έχει παρόμοια κατάληξη. Το πρόβλημα, όμως με τις επενδύσεις είναι το γεγονός ότι το βάρος ρίχνεται στο φαίνεσθαι κι όχι στην ουσία. Δεν εξασφαλίζεται, δηλαδή η ανάπτυξη με την επένδυση, αλλά η λογική «να τα πουλήσουμε, να τελειώνουμε».

Το οικονομικό μέλλον της χώρας δεν είναι η επένδυση αυτή καθαυτή. Το οικονομικό μέλλον της χώρας καθορίζεται από τη σοβαρότητα που αντιμετωπίζουμε τη δημόσια περιουσία κι από την εξασφάλιση ότι αυτή, ακόμα κι αν παραχωρηθεί, θα οδηγήσει τη χώρα και τον λαό σε καλύτερες συνθήκες. Η χώρα δεν είναι μαγαζί να το ξεπουλήσουμε όσο – όσο για να «ρεφάρουμε» οικονομικά. Αν δεν το καταλάβουμε αυτό, θα καταλήξουμε μια χώρα όχι μόνο πτωχευμένη, αλλά και ξεπουλημένη επί πινακίου φακής…