Τι σημαίνει η απομάκρυνση Μπόλτον από τον Τραμπ
Του Κώστα Ράπτη
Με τα αμερικανικά μέτρα, η προεκλογική περίοδος για τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ τον Νοέμβριο του 2020 έχει ήδη αρχίσει. Και για τον Ντόναλντ Τραμπ όλες οι κινήσεις υποτάσσονται στον στόχο της επανεκλογής του.
Παρά τις επιθυμίες του, ωστόσο, ο ένοικος του Λευκού Οίκου κινδυνεύει να διανύσει το επόμενο 14μηνο εν μέσω οικονομικής ύφεσης. Το πολιτικό κόστος είναι ήδη εμφανές: κοινή δημοσκόπηση της Washington Post και του ABC (για την οποία ο Τραμπ ήδη εξαπέλυσε μύδρους από το Twitter) εμφανίζει τη δημοτικότητα του νυν προέδρου να έχει υποχωρήσει κατά έξι μονάδες, από το ιστορικό υψηλό του 44% στο ιστορικό χαμηλό του 38%.
Το κλείσιμο μετώπων προέχει – και η αναζήτηση “επιτυχιών”. Όμως ο μέχρι χθες σύμβουλος εθνικής ασφαλείας Τζον Μπόλτον (και ο στενός σύμμαχός του Βενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος επίσης δίνει εκλογική μάχη για να παραμείνει στην πρωθυπουργία του Ισραήλ) ονειρεύονται νέες εμπλοκές, προκαταλαμβάνοντας τις πρωτοβουλίες του Τραμπ.
Η αιφνίδια απομάκρυνση του Μπόλτον, την οποία ο ίδιος επιχειρεί να παρουσιάσει ως παραίτηση, εντάσσεται σε αυτό το πλαίσιο.
Το ότι ο Τραμπ θα είναι ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος που μέσα σε μία τετραετία αλλάζει τέσσερις συμβούλους ασφαλείας είναι χαρακτηριστικό σημάδι των χαοτικών καιρών που περνά η Ουάσιγκτον. Αλλά όχι το μόνο.
Μία ώρα μετά την ανακοίνωση της απομάκρυνσης Μπόλτον πραγματοποιήθηκε συνέντευξη Tύπου (στην οποία ήταν αρχικώς προγραμματισμένο να συμμετάσχει και ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας) όπου οι υπουργοί Εξωτερικών Μάικλ Πομπέο και Οικονομικών Στίβεν Μνιούτσιν ανακοίνωσαν την επιβολή νέων κυρώσεων εναντίον προσώπων σχετιζόμενων με την Χαμάς, την αλ Κάιντα, το Ισλαμικό Κράτος και τους Ιρανούς Φρουρούς της Επανάστασης αδιακρίτως, σε μία προσπάθεια υπενθύμισης της “ισλαμικής απειλής” ενόψει της επετείου της 11ης Σεπτεμβρίου, στην υπηρεσία της δαιμονοποίησης του Ιράν.
Την ίδια ημέρα, ο Νετανιάχου προχωρούσε στην προεκλογική εξαγγελία ότι αν κερδίσει την εκλογική μάχη θα προχωρήσει στην προσάρτηση της κοιλάδας του Ιορδάνη (που ελέγχει τα εξωτερικά σύνορα της Δυτικής Όχθης) στο Ισραήλ, σε μία κίνηση η οποία τερματίζει την ψευδαίσθηση της αναζήτησης μιας “λύσης δύο κρατών” στο Μεσανατολικό και προιοωνίζεται νέες εντάσεις.
Λίγα 24ωρα νωρίτερα, ο Τραμπ προχωρούσε στην ακύρωση προγραμματισμένης μυστικής συνάντησης με αντιπροσωπεία των Αφγανών Ταλιμπάν στην θερινή προεδρική κατοικία του Καμπ Ντέιβιντ, για την οποία ο Μπόλτον είχε ήδη εκφράσει διαφωνίες.
Με άλλα λόγια, ο Τραμπ έμοιαζε να σύρεται σε μία πολιτική κλιμάκωσης στην ευρύτερη Μέση Ανατολή που είναι αντίθετη με το προεκλογικό του στίγμα το 2016 και το άμεσο πολιτικό του συμφέρον. Ενώ ο ίδιος φέρεται δεκτικός στην ιδέα μιας συνάντησης με τον Ιρανό πρόεδρο Χασάν Ροχανί στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στα τέλη του μηνός, ο Μπόλτον υπεραμυνόταν της άκαρπης ως τώρα πολιτικής της “μέγιστης πίεσης” στην Ισλαμική Δημοκρατία και ο Νετανιάχου εξαπέλυε το περασμένο διάστημα επιθέσεις με μαχητικά ή drones σε τρεις διαφορετικές χώρες (Ιράκ, Συρία, Λίβανο) εναντίον κυρίως στόχων ιρανικού ενδιαφέροντος, ρισκάροντας ευρύτερη ανάφλεξη.
Ακόμη και στο μέτωπο του εμπορικού πολέμου φέρεται να είναι ο Μπόλτον, σε συνεργασία με τον κόσμο των μυστικών υπηρεσιών, που μετέτρεψαν το διακύβευμα σε τεχνολογικό πόλεμο, με άμεσο στόχο την Huawei, απομακρύνοντας το ενδεχόμενο μιας συμφωνίας του Τραμπ με τον Σι Τζινπινγκ.
Προερχόμενος από τον κύκλο των λεγόμενων “νεοσυντηρητικών” (οι περισσότεροι εκ των οποίων έχουν πλέον εξελιχθεί σε μεγάλους αντιπάλους του Τραμπ) ο Μπόλτον υπήρξε, ως στέλεχος της κυβέρνησης του Τζορτζ Μπους τζούνιορ, εκ των αρχιτεκτόνων του πολέμου στο Ιράκ, ενώ τα τελευταία χρόνια με την αρθρογραφία του επεξεργάσθηκε μιαν άκρως επιθετική γραμμή ως προς το Ιράν αλλά και την Ρωσία και την Κίνα (προτείνοντας λ.χ. την ανάπτυξη αμερικανικών στρατευμάτων στην Ταϊβάν).
Στους 18 μήνες της παρουσίας του στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας ο Μπόλτον οικοδόμησε ένα σύστημα έμπιστων συνεργατών του, που μένει να φανεί ποια τύχη θα έχει πλέον, ενώ υπήρξε ιδιαίτερα επιρρεπής στις διαρροές προς μεγάλα μέσα ενημέρωσης προκειμένου να σχετικοποιήσει ή και να παρεμποδίσει πρωτοβουλίες του Τραμπ, όπως λ.χ.. το άνοιγμα προς τον Κιμ Γιονγκ Ουν. Η παρουσία του πιθανότατα χρησίμευε στον Τραμπ για να παίξει με τους διεθνείς συνομιλητές του το παιχνίδι του καλού και του κακού, όμως η πολιτική Μπόλτον συσσώρευε μόνο εντάσεις, όχι όμως και επιτυχίες. Ήδη η αποτυχία της απόπειρας αντικατάστασης του Νικολάς Μαδούρο από τον Χουάν Γουαιδό στη Βενεζουέλα συντέλεσε στην πτώση της “μετοχής” του Μπόλτον στο προσωπικό χρηματιστήριο του Τραμπ, ενώ και ο υπουργός Εξωτερικών Μάικλ Πομπέο, ο οποίος λειτουργούσε ως δίδυμο με τον σύμβουλο εθνικής ασφαλείας, εκ των υστέρων αποστασιοποιείται, επικαλούμενος σειρά διαφωνιών.
Πέρα από το ένστικτο πολιτικής αυτοσυντήρησης του Τραμπ είναι ευρύτερες συγκλίσεις στη διεθνή σκηνή οι οποίες μοιάζει να παραμερίζουν την ατζέντα Μπόλτον-Νετανιάχου. Η επαπειλούμενη διεθνής ύφεση (και η αποτυχία των έως τώρα αμερικανικών χειρισμών) κινητοποιεί αντανακλαστικά διευθέτησης των ανοικτών γεωπολιτικών προβλημάτων. Οι πρωτοβουλίες του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν για εκτόνωση της ιρανικής και της ουκρανικής κρίσης είναι από αυτή την άποψη χαρακτηριστικές.
