Τι παζαρεύουν Τραμπ και Ερντογάν
Του Κώστα Ράπτη
Στις συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί στον Περσικό Κόλπο μια τουρκο-αμερικανική ρήξη αποτελεί πολυτέλεια. Αλλά και η προσπάθεια της Ουάσιγκτον να διατηρήσει λόγο στην επόμενη μέρα της Συρίας αναγκαστικά περνά από την Άγκυρα. Αυτό είναι το ερμηνευτικό κλειδί των προσπαθειών αναθέρμανσης των διμερών σχέσεων που έχουν αναληφθεί τα τελευταία 24ωρα.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ είχε τηλεφωνική συνομιλία με τον Τούρκο ομόλογό του την Κυριακή, σε προετοιμασία της συνάντησης που προγραμματίζεται να έχουν οι δύο ηγέτες την εβδομάδα αυτή στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη. Παράλληλα, με τον ήδη ευρισκόμενο στη Νέα Υόρκη Ερντογάν συναντήθηκε ο ισχυρός γερουσιαστής και πολιτικός σύμμαχος του Τραμπ, Λίντσεϊ Γκρέιχαμ, σε μια προσπάθεια, όπως δήλωσε να επαναφέρει την Τουρκία στους κόλπους του προγράμματος παραγωγής του μαχητικού F-35.
Το θέμα της προμήθειας από τη γείτονα ρωσικών συστοιχιών S-400 βρίσκεται στην κορυφή της αμερικανικής ατζέντας, λόγω της σημασίας του για την συνοχή του ΝΑΤΟ (αλλά και την εξοπλιστική βιομηχανία των ΗΠΑ). Ο δε Ερντογάν φροντίζει να καλλιεργεί ελπίδες στους συνομιλητές του, αφήνοντας ανοικτό το ζήτημα της αγοράς αμερικανικών συστημάτων Patriot, ως εναλλακτική για την τουρκική αντιαεροπορική άμυνα.
Για την πλευρά της Τουρκίας το κορυφαίο θέμα είναι άλλο. Είναι η έμπρακτη απροθυμία των Αμερικανών να συνεργασθούν πλήρως στην δημιουργία μίας ζώνης ασφαλείας στη βορειοανατολική Συρία, όπως συμφωνήθηκε στις 7 Αυγούστου. Η ανάγκη διακοπής της εδαφικής συνέχειας της περιοχής που ελέγχει το PYD (αδελφή οργάνωση του ΡΚΚ στη Συρία) κατά μήκος των νοτίων συνόρων της Τουρκίας, αλλά πλέον και η επιδίωξη επαναπατρισμού του μεγαλύτερου αριθμού Σύρων προσφύγων, λόγω των πολιτικών και κοινωνικών εντάσεων που προκαλεί η παρουσία τους στα τουρκικά αστικά κέντρα, εξηγεί το γιατί επείγεται η Άγκυρα.
Οι Τούρκοι ιθύνοντες μένουν και πάλι με την εντύπωση ότι εμπαίζονται από τους Αμερικανούς. Το κρατικό κανάλι TRT απέστειλε drones στην συριακή επικράτεια και αποτύπωσε την παρουσία στην επίμαχη περιοχή των Κούρδων ανταρτών, οι οποίοι ούτε κατεδάφισαν τις οχυρώσεις τους ούτε μετακινήθηκαν προς Νότον, όπως είχε συμφωνηθεί στις 7 Αυγούστου. Η τροφοδοσία τους από αμερικανικής πλευράς συνεχίζεται, όπως και οι υψηλού προφίλ επαφές.
Ο Ερντογάν διαμηνύει ότι εάν τα προβλήματα δεν επιλυθούν στην συνάντησή του με τον Τραμπ, θα διατάξει επιστρέφοντας την μονομερή ανάληψη στρατιωτικής δράσης στην βορειοανατολική Συρία, όπως έχει απειλήσει. Για το σχέδιο αυτό φέρεται μάλιστα να ενημέρωσε τους ομολόγους του της Ρωσίας και του Ιράν κατά την πρόσφατη συνάντηση κορυφής της “Διαδικασίας της Αστάνα” στην τουρκική πρωτεύουσα. Αλλά και με αυτούς τους εταίρους του τα προβλήματα πολλαπλασιάζονται, αν κρίνουμε από την προέλαση των συριακών κυβερνητικών δυνάμεων στον ανταρτοκρατούμενο θύλακα της Ίντλιμπ, στη βορειοδυτική Συρία, παρά τις προσπάθειες της Τουρκίας να διατηρήσει υπό την προστασία της την περιοχή.
Σε ρόλο προπομπού, ο Γκρέιχαμ δήλωσε ότι αποβλέπει σε μια “περισσότερο στρατηγική” σχέση ΗΠΑ-Τουρκίας και χαρακτήρισε τη φιλοξενούσα χώρα “αναντικατάστατη” σε ό,τι αφορά τη διατήρηση της ενότητας της Συρίας και την αποτροπή επανεμφάνισης του Ισλαμικού Κράτους, Επαίνεσε δε την Τουρκία για το ότι “προφυλάσσει 4 εκατ. ανθρώπους από τη σφαγή”, εννοώντας τους Σύρους πρόσφυγες.
Πρόκειται για μιαν εξαιρετικά λεπτή και δύσκολη διαπραγμάτευση, που όμως αποδεικνύει ότι η μεν Αμερική δεν μπορεί αβίαστα να παραιτηθεί από τις υπηρεσίες της Τουρκίας, η δε χώρα του Ερντογάν, με το να εμφανίζεται “μη δεδομένη”, “μοχλεύει” καταλλήλως το ειδικό της βάρος.
