Το επόμενο “εργοστάσιο” του πλανήτη δεν θα βρίσκεται στη Νότια Ασία
Της Irene Yuan Sun
Bloomberg Opinion
Το Βιετνάμ φαίνεται να συγκεντρώνει τις περισσότερες “ψήφους” ως ο νικητής από τον εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ – Κίνας, καθώς Κινέζοι και άλλοι κατασκευαστές μετακινούν την παραγωγή τους στο φθηνότερο κράτος της νοτιοανατολικής Ασίας. Εάν ωστόσο υπάρχει εκτός από νικητής και κάποιος ηττημένος, τουλάχιστον όσον αφορά τις χαμένες ευκαιρίες, αυτός πιθανότατα είναι οι χώρες της νότιας Ασίας (σ.σ. της ινδικής υποηπείρου).
Για να καταλάβει κανείς το γιατί, πρέπει να προσέξει ότι ο εμπορικός πόλεμος έχει επιταχύνει μια ήδη υπάρχουσα εδώ και μία δεκαετία σημαντική τάση. Αντιμέτωποι με το αυξανόμενο κόστος, οι Κινέζοι κατασκευαστές πρέπει να αποφασίσουν εάν θα επενδύσουν σε τεχνολογίες αυτοματοποίησης της εργασίας ή θα μετεγκατασταθούν. Εκείνοι που επιλέγουν το τελευταίο, αποτελούν μια τεράστια ευκαιρία για τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, καθώς οι κινεζικές εταιρείες μπορούν να βοηθήσουν στην εκβιομηχάνιση και τον απόλυτα αναγκαίο οικονομικό μετασχηματισμό στις νέες τους έδρες.
Ενδεχομένως δεν θα υπάρξει άλλη ανάλογη ευκαιρία σε χρονικό ορίζοντα μιας γενιάς. Η μόνη αποδεδειγμένα επιτυχημένη οδός για μακροχρόνια, ευρεία ως προς τα τμήματα του πληθυσμού που καλύπτει ευημερία είναι η οικοδόμηση ενός μεταποιητικού τομέα συνδεδεμένου με τις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας, η οποία αυξάνει τα επίπεδα παραγωγικότητας και δημιουργεί θέσεις απασχόλησης σε ολόκληρη την οικονομία. Αυτός ήταν πάντα ιστορικά ο τρόπος με τον οποίο τα πλούσια έθνη, για να μην αναφερθούμε στην ίδια την Κίνα, βγήκαν από την υλική φτώχεια.
Τα στοιχεία, ωστόσο, δείχνουν ότι οι χώρες της Νότιας Ασίας καθυστερούν στην προσέλκυση επενδύσεων στον τομέα της μεταποίησης. Δεν είναι μόνο το Βιετνάμ που τις έχει ξεπεράσει κατά πολύ. Οι αφρικανικές χώρες, επίσης, κάνουν την προσέλκυση της εργοστασιακής παραγωγής κορυφαία τους προτεραιότητα. Μόνο η Αιθιοπία έχει εγκαινιάσει 12 βιομηχανικά πάρκα τα τελευταία χρόνια και έχει δημιουργήσει μια κρατική υπηρεσία παγκόσμιου βεληνεκούς για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει χαρακτηρίσει την υποσαχάρια Αφρική ως την περιοχή με τον μεγαλύτερο ρυθμό πραγματοποίησης μεταρρυθμίσεων σε ετήσια βάση από το 2012 και εξής.
Αντιθέτως, όσον αφορά τις άμεσες ξένες επενδύσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ, η Νότια Ασία έχει μείνει πίσω τόσο σχετικά με τον παγκόσμιο μέσο όρο για τις λιγότερο αναπτυγμένες χώρες, όσο και σε σχέση με την υποσαχάρια Αφρική. Ενώ το συνολικό ΑΕΠ της Νότιας Ασίας είναι κατά περισσότερο από 70% μεγαλύτερο από εκείνο της Αφρικής, η “Μαύρη Ήπειρος” έλαβε 3,5 φορές μεγαλύτερο όγκο κινεζικών επενδύσεων σε σχέση με τη Νότια Ασία το 2012, το τελευταίο έτος για το οποίο τα Ηνωμένα Έθνη δημοσίευσαν διμερείς στατιστικές άμεσων ξένων επενδύσεων. Τα τελευταία πέντε χρόνια, το China Global Investment Tracker του Ινστιτούτου Αμερικανικών Επιχειρήσεων έχει καταγράψει 13 μεγάλες κινεζικές επενδυτικές συμφωνίες στην Αφρική και μόνον εννέα στη Νότια Ασία.
Η περίπτωση του Μπανγκλαντές είναι μια εντυπωσιακή απεικόνιση του προβλήματος. Η χώρα πρέπει να δημιουργεί 2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας ετησίως στο εσωτερικό της για να συμβαδίζει με την αύξηση του πληθυσμού της. Παρόλα αυτά, παρά τον παγκόσμιας κλάσης τομέα κατασκευής ενδυμάτων, φαίνεται ότι δεν είναι σε θέση να μειώσει τη γραφειοκρατία και να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για την προσέλκυση επενδύσεων για τη διαφοροποίηση της οικονομίας πέραν του κλάδου της ένδυσης. Τα τελευταία χρόνια, το Μπανγκλαντές έχει κατρακυλήσει στη θέση 176 μεταξύ 190 χωρών στην παγκόσμια κατάταξη της ευελιξίας στη δημιουργία επιχειρήσεων. Ο όμιλος DBL, με έδρα το Μπανγκλαντές, επενδύει σε μια νέα μονάδα παραγωγής ενδυμάτων που θα δημιουργήσει 4.000 θέσεις εργασίας – όχι όμως στην ίδια τη χώρα, αλλά στην Αιθιοπία.
Η φρεναπάτη, που συναντάται ιδιαίτερα στην Ινδία, ότι μια χώρα μπορεί κατά κάποιον τρόπο να “περάσει” απευθείας από μια οικονομία βασισμένη κυρίως στην γεωργία σε μια οικονομία βασισμένη στις υπηρεσίες, είναι απλώς φαντασιοπληξία. Η Νότια Ασία δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει αυτή την ευκαιρία ανάπτυξης του τομέα της μεταποίησης.
Η προσέλκυση επενδύσεων στη μεταποίηση θα απαιτήσει πρωτίστως και κυρίως οι κυβερνήσεις στην περιοχή να αναγνωρίσουν ότι ο ανταγωνισμός τις ξεπερνά και τις αφήνει πίσω. Η Ινδία, για παράδειγμα, πρέπει να εγκαταλείψει την υπερβολική της αυτοπεποίθηση ότι οι επενδυτές θα καταφθάσουν εκεί απλώς για τον μεγάλο πληθυσμό της. Το Πακιστάν πρέπει να σταματήσει να στηρίζεται στη παραδοσιακή φιλική του σχέση με την Κίνα. Η κινεζική κρατική χρηματοδότηση των πακιστανικών κρατικών υποδομών του δεν οδηγεί αυτομάτως και σε επενδύσεις στον κλάδο της μεταποίησης, στις περισσότερες από τις οποίες κυριαρχούν ιδιωτικές κινεζικές εταιρείες που έχουν κυρίως κριτήρια ανταγωνισμού και αγοράς και όχι το τι λένε οι κυβερνητικές ντιρεκτίβες από πλευράς Πεκίνου.
Δεύτερον, οι χώρες της Νότιας Ασίας πρέπει να δώσουν γενική ώθηση με ολοκληρωμένο κρατικό-κυβερνητικό σχέδιο στον όγκο και στο επίπεδο των επενδύσεων. Συγκεκριμένα, πρέπει να δημιουργήσουν τις συνθήκες που χρειάζονται οι επενδυτές στον κλάδο της μεταποίησης για να ευημερούν παραγωγικά, από τη σταθερή παροχή ηλεκτρικού ρεύματος έως την αποτελεσματική λειτουργία των λιμένων και των διαδικασιών εκτελωνισμού.
Επιπλέον, πρέπει να κατανοήσουν τις ιδιαιτερότητες αυτών των επιχειρήσεων. Τα εργοστάσια έχουν εξειδικευμένες για το καθένα απαιτήσεις, ανάλογα με το τι παράγουν. Για παράδειγμα, τα εργοστάσια ιματισμού και ρούχων, παρά τις φαινομενικές ομοιότητες, έχουν εξαιρετικά διαφορετικές απαιτήσεις: τα πρώτα είναι μονάδες έντασης κεφαλαίου, με τεράστια μηχανήματα που “διψούν” για τεράστιες ποσότητες ενέργειας, παράγοντας εντατικά όγκους υφάσματος, ενώ τα δεύτερα είναι μονάδες έντασης εργασίας, με δεκάδες αλυσίδες εργαζόμενων που κόβουν και ράβουν.
Η κάθε χώρα πρέπει να αναλύσει σε ποιους υποτομείς της μεταποίησης έχει συγκριτικά πλεονεκτήματα προκειμένου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των επενδυτών και να τους προσελκύσει για τη δημιουργία παραγωγικών μονάδων, καθώς και να εντοπίσει τις περιοχές της Κίνας (αλλά και άλλων χωρών) όπου δραστηριοποιούνται οι εν λόγω δυνητικοί επενδυτές.
Τα καλά νέα είναι ότι όλα αυτά τα μέτρα είναι εξαιρετικά εφικτά. Και σε πολλές περιπτώσεις, γίνονται ήδη τα πρώτα βήματα, όπως με την κατασκευή του πρώτου λιμανιού βαθέων υδάτων του Μπανγκλαντές στο Matarbari. Τα κακά νέα είναι ότι, εάν η Νότια Ασία δεν κινηθεί γρηγορότερα, οι ανταγωνιστές της σε σύντομο χρόνο ίσως να της έχουν ήδη “αρπάξει” την ευκαιρία να εκβιομηχανιστούν.
