FT: Νέα δεδομένα στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας λόγω Χονγκ Κονγκ
A child holds a sign during a rally to protest against the exposure of children to tear gas by police in Hong Kong, Saturday, Nov. 23, 2019. President Donald Trump on Friday wouldn't commit to signing bipartisan legislation supporting pro-democracy activists in Hong Kong as he tries to work out a trade deal with China. (AP Photo/Ng Han Guan)
Η υπογραφή Τραμπ στην πράξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα περιπλέκει το κουβάρι στις σχέσεις των δυο χωρών. Οι ετήσιες επιθεωρήσεις, η προσπάθεια κατευνασμού του Πεκίνου και η πιθανή αντίδραση.
Tom Mitchell (Πεκίνο)
Financial Times
Στο τέλος, χρειάστηκαν μόνο 20 χρόνια ώστε να γίνει ένας πλήρης κύκλος στις σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας. Η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να υπογράψει την Πράξη για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη Δημοκρατία στο Χονγκ Κονγκ και να την μετατρέψει σε νόμο, θα περιπλέξει περαιτέρω την πιο σημαντική διμερή διπλωματική σχέση στον κόσμο.
Με βάση την Πράξη, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ υποχρεούται να κάνει κάθε χρόνο έκθεση για το κατά πόσο η φόρμουλα «μια χώρα, δυο συστήματα», η οποία εγγυάται το ανεξάρτητο σύστημα δικαιοσύνης του Χονγκ Κονγκ και τις ελευθερίες των πολιτών, παραμένει ακέραια. Σε διαφορετική περίπτωση οι ΗΠΑ θα μπορούν να ανακαλέσουν ειδικά οικονομικά και εμπορικά προνόμια που έχουν αποδώσει στην ημιαυτόνομη κινεζική περιοχή.
Αυτό θα μπορούσε να εξοργίσει και πιθανότατα να προκαλέσει μια απτή αντίδραση από τον πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, η κυβέρνηση του οποίου επιμένει ότι συνεχίζει να τιμά την φόρμουλα «μια χώρα, δυο συστήματα» και είναι υπερευαίσθητη σε οποιονδήποτε υπαινιγμό περί του αντιθέτου.
Είναι εύκολο να το ξεχνάμε σήμερα, αλλά ήταν μόλις πριν από δυο δεκαετίες όταν οι σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας στροβιλίζονταν γύρω από μια παρόμοια ετήσια διαδικασία ελέγχου. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, μετά την σφαγή του 1989 στην πλατεία Τιενανμέν, οι κυβερνήσεις Μπους και Κλίντον επανεξέταζαν κάθε χρόνο το εμπορικό στάτους της Κίνας ως «πλέον ευνοούμενου έθνους». Αυτό απλά εξασφάλιζε ότι οι δασμοί που επιβάλλονταν στις εξαγωγές της στις ΗΠΑ ήταν ίδιες με αυτές άλλων εμπορικών εταίρων.
Κάθε χρόνο η επανεξέταση αυτή ήταν αντικείμενο θερμής συζήτησης στο αμερικανικό Κογκρέσο, με νομοθέτες να απειλούν να την ανακαλέσουν εξαιτίας των φτωχών επιδόσεων του Πεκίνου σε ότι αφορούσε τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μια συμμαχία, όμως, φιλοεπενδυτικών Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών από αγροτικές πολιτείες, με την προτροπή αμερικανικών πολυεθνικών, μπλόκαρε τις προσπάθειες να ανακληθεί το εμπορικό στάτους. Ως τα τέλη της δεκαετίας του 1990, η ετήσια ανανέωση ήταν εξασφαλισμένη.
Ο Μπιλ Κλίντον έδωσε στην Κίνα «μόνιμα» το συγκεκριμένο στάτους το 2000 και άνοιξε το δρόμο για την είσοδο της στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου ένα χρόνο αργότερα. Ο Μαξ Μπάουκους, τελευταίος πρέσβης του Μπάρακ Ομπάμα στην Κίνα, έτυχε αντιμετώπισης ήρωα κατά την περίοδο που βρίσκονταν στο Πεκίνο για τις προσπάθειες του (ως Δημοκρατικός Γερουσιαστής στην Μοντάνα) για τις ετήσιες ανανεώσεις.
Προς ώρας, αυτό το μοντέλο θα κρατήσει. Αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ ξεκαθάρισαν στους κινέζους συναδέλφους τους, ότι ο Ντόναλντ Τραμπ δεν μπορεί να θέσει βέτο σε νομοθέτημα που πέρασε από το Κογκρέσο με πλειοψηφίες που εξασφαλίζουν κάλυψη απέναντι σε κάτι τέτοιο. Σε μια ανακοίνωση που προφανώς είχε στόχο να καλμάρει την κινεζική οργή, ο κος Τραμπ δήλωσε ότι υπέγραψε την Πράξη «λόγω σεβασμού στον Πρόεδρο Σι» και «με την ελπίδα… ότι Κίνα και Χονγκ Κονγκ θα είναι σε θέση να επιλύσουν φιλικά τις διαφορές τους οδηγώντας σε μακροπρόθεσμη ειρήνη και πρόοδο για όλους».
Ο Μάικ Πομπέο, υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ είναι επίσης απίθανο να πυροδοτήσει την ανάκληση του ειδικού στάτους του Χονγκ Κονγκ όσο Ουάσιγκτον και Πεκίνο δουλεύουν στην κατεύθυνση μιας περιεκτικής συμφωνίας για το εμπόριο, την αποπυρηνικοποίηση της Κορεατικής Χερσονήσου και άλλα θέματα κοινού ενδιαφέροντος.
«Η εκτελεστική εξουσία έχει αφεθεί με ένα εύλογο περιθώριο διακριτικής ευχέρειας κατά την εκτέλεση του νόμου», υποστήριξε ο Τζέιμς Γκριν, πρώην επικεφαλής του γραφείου εμπορικής αντιπροσωπείας των ΗΠΑ στο Πεκίνο. «Αυτό και η μη συγκρουσιακή ανακοίνωση του Λευκού Οίκου για την υπογραφή πιθανότατα θα περιορίσει τη ζημιά σε όρους αντίδρασης της Κίνας».
Για το Πεκίνο όμως, η υπογραφή της Πράξης είναι μια υπενθύμιση ότι δεν υπάρχει επιστροφή στις σχετικά εύκολες σχέσεις που απήλαυσε με την Ουάσιγκτον στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Ο κος Τραμπ ξεκαθάρισε πέρυσι ότι θα μπορούσε να αυξήσει τους δασμούς στα κινεζικά προϊόντα όποια στιγμή κρίνει κατάλληλη και «γεράκια» στην κυβέρνησή του παραμένουν αποφασισμένα να περιορίσουν την πρόσβαση του Πεκίνου σε ένα εύρος τεχνολογιών.
Η υπογραφή της πράξης «εξασφαλίζει» ότι το θέμα θα είναι ένα ακόμα θέμα έντασης στις σχέσεις των δυο χωρών. Η περίοδος μέλιτος δυο δεκαετιών έχει διαταραχθεί για πάνω από ένα χρόνο. Τώρα έχει τελειώσει και επίσημα.
