11/12/2024

Το ΝΑΤΟ θα πρέπει να διαλέξει

nato-768x511

 

Μελέτης Η. Μελετόπουλος
Διδάκτωρ Οικονομικών και Κοινωνικών
Επιστημών Πανεπιστημίου Γενεύης

Καθώς εορτάζει τα 70 χρόνια από την ίδρυσή του (συγκροτήθηκε στις 4 Απριλίου 1949), το ΝΑΤΟ αντιμετωπίζει επικίνδυνες κεντρόφυγες δυνάμεις. Τα μέλη του κινούνται σε αντίθετες τροχιές και ασύμβατες κατευθύνσεις.
Η συμμαχία έχει ήδη την εμπειρία μίας υπαρξιακής κρίσης: η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, της «αυτοκρατορίας του κακού», στέρησε την ατλαντική συμμαχία από τον σαφή, ιδεολογικά προσδιορισμένο και γεωπολιτικά ορατό αντίπαλο. Η κεκτημένη ταχύτητα δεκαετιών αντικομμουνισμού εμπόδισε το ΝΑΤΟ να κάνει την κίνηση ματ, που θα άλλαζε πραγματικά τον κόσμο, πολύ περισσότερο από την αναίμακτη νίκη του επί του Συμφώνου της Βαρσοβίας: η κίνηση αυτή θα ήταν το τηλεφώνημα πρόσκλησης στην Ρωσσία του Γέλτσιν να ενταχθεί στην συμμαχία. Η Μόσχα το περίμενε, αλλά η Δύση δεν το έκανε.

Η διάσταση εμπεδώθηκε με την αντιπυραυλική ασπίδα, που οι ΗΠΑ επεδίωξαν επίμονα να τοποθετήσουν στην ανατολική Ευρώπη. Και ο νέος Ψυχρός (και βεβαίως ποτέ θερμός, λόγω Δόγματος Αμοιβαίας Καταστροφής) Πόλεμος συνεχίστηκε. Με την προσάρτηση της Κριμαίας από τον Πούτιν με προεδρικό διάταγμα, τον εμφύλιο διχασμό της Ουκρανίας, την επιστροφή της Ρωσσίας στα Βαλκάνια και στην Συρία, την προσέγγιση με την Τουρκία, τις αιτιάσεις για ρωσσική εμπλοκή στις αμερικανικές εκλογές κ.ο.κ. Από το τηλεφώνημα που δεν έγινε την στιγμή που έπρεπε, φτάσαμε στην πλήρη γεωπολιτική ανάκαμψη του ρωσσικού κολοσσού.
Αυτά χθες. Σήμερα οι εξελίξεις μεταβάλλουν καλειδοσκοπικά τις προοπτικές. Το ΝΑΤΟ αποτελεί μία παράταιρη νομική συγκατοίκηση. Το κεντρικό πρόβλημα είναι η Τουρκία. Ο Ψυχρός Πόλεμος είχε συγκαλύψει το βαθύ πολιτισμικό χάσμα που χωρίζει την ασιατική αυτή χώρα από την Ευρώπη και είχε θέσει στο (πάντα προσωρινό) χρονοντούλαπο της ιστορίας μία ολόκληρη χιλιετία σφοδρής υπαρξιακής σύγκρουσης μεταξύ των Τούρκων και του ευρωπαϊκού κόσμου.

Αλλά η ιστορία δεν συγχωρεί τις ανιστόρητες λυκοφιλίες. Μετά τις δημόσιες προσβολές μεταξύ Μακρόν και Ερντογάν, τι συμμαχία μπορεί να υπάρξει εφ’εξής μεταξύ Γαλλίας και Τουρκίας; Όταν ο Μακρόν χαρακτηρίζει το ΝΑΤΟ «εγκεφαλικά νεκρό» και ο Ερντογάν αποκαλεί τον Μακρόν «εγκεφαλικά νεκρό», έχει εκλείψει η στοιχειώδης ψυχική επαφή ή έστω τεχνική διπλωματική επικοινωνία που συγκροτεί κοινό έδαφος αλληλοκατανόησης και κοινης δράσης σε κάθε συμμαχία.

Όταν η Γαλλία και η Ιταλία αναγγέλλουν κοινή ναυτική αποστολή στην Ανατολική Μεσόγειο για την προάσπιση της σταθερότητας λόγω της συμπεριφοράς της Τουρκίας, δηλαδή επιχειρούν προβολή ισχύος έναντι του νεο-οθωμανικού οράματος, τότε στο εσωτερικό της συμμαχίας συνυπάρχουν τα δύο αντίθετα άκρα μίας δυνάμει συγκρουσιακής γεωπολιτικής διελκυστίνδας.
Όταν η Τουρκία πραγματοποιεί δοκιμές των ρωσσικών της πυραύλων με στόχους αεροπλάνα αμερικανικής κατασκευής, τι Συμμαχία μπορεί να υπάρξει εφεξής μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας;

Όταν η Τουρκία θέτει στο ΝΑΤΟ αρνησικυρία στην ανάπτυξη αμυντικών συστημάτων των Βαλτικών κρατών και της Πολωνίας έναντι της Ρωσσίας, πώς μπορεί να λειτουργήσει το ΝΑΤΟ ως συμμαχία;

Όσο για την Γερμανία, αυτή επιστρέφει αενάως στην φιλοτουρκική πολιτική του Κάϊζερ Βίλχελμ με αντάλλαγμα τήν γεωοικονομική-γεωπολιτική «Μεγάλη Οδό προς Ανατολάς». Αλλά η στήριξή της στην παραμονή της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ «για γεωστρατηγικού λόγους» δεν αρκεί για να διασωθεί η συνοχή της Συμμαχίας. Πολύ περισσότερο που είναι εμφανής η (προσωρινή έστω) πολιτική αποδυνάμωση του Βερολίνου.

Φυσικά, το ΝΑΤΟ έχει την ευκαιρία να ανασυγκροτηθεί σε νέα βάση χωρίς την Τουρκία. Αλλά οι ΗΠΑ, που έχουν τον τελευταίο λόγο, έχουν εγκλωβιστεί από τον Τραμπ σε μία αδιέξοδη φιλουρκική πολιτική. Έτσι,στο δίλημμμα «επιβίωση του ΝΑΤΟ χωρίς Τουρκία ή παράλυση του ΝΑΤΟ με Τουρκία» η απάντηση σήμερα τείνει προς το δεύτερο σκέλος. Και ο χαρακτηρισμός του Μακρόν επιβεβαιώνεται, με τεράστιο κόστος για την παγκόσμια ασφάλεια.

πηγή:ΤΑ ΝΕΑ (Έντυπη Έκδοση 3/12/19)

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail
Don`t copy text!