Ο Ερντογάν ή η Μέρκελ αντιγράφουν τον Βίσμαρκ;

Γράφει ο Υποναύαρχος (ε.α.) Δημήτριος Τσαϊλάς

Υποκινούμενος από την τουρκική πολιτική, βλέπω ότι υπάρχουν σκέψεις για τις σχέσεις Ελλάδος-Τουρκίας που υπερβαίνουν τη σημερινή μας εστίαση σε θεωρίες όπως η «παγίδα του Θουκυδίδου» ή «ο αναμεταξύ μας ψυχρός πόλεμος». Από τις αδυναμίες στις δημοφιλείς αυτές αναλογίες είναι ότι οδηγούμαστε γρήγορα και αμείλικτα σε εκτιμήσεις που οδηγούν, στην κακή προσαρμογή των ιστορικών επαναλήψεων ή ακόμα και στον πόλεμο. Άλλοι τρόποι θεώρησης αυτού του ανταγωνισμού περιλαμβάνουν αντιπαλότητες όπως στην Ευρώπη του 18ου και 19ου αιώνα. Η πιο αισιόδοξη και λιγότερο εφαρμόσιμη αναλογία είναι η ειρηνική αμερικανοβρετανική μετάβαση. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η βρετανογαλλική αντιπαλότητα μετά τον πόλεμο των επτά χρόνων το 1763. Οι Γάλλοι αξιωματούχοι υιοθέτησαν συνειδητά μια πολιτική για να «βλάψουν» τους Βρετανούς, αρχικά ενισχύοντας τις ηπειρωτικές τους συμμαχίες και στη συνέχεια προσπαθώντας να αποσυναρμολογήσουν τη βρετανική αυτοκρατορία, ξεκινώντας με την υποστήριξη Αμερικανών ανταρτών. Αυτό λειτούργησε μέχρις ότου το κόστος αυτού του παγκόσμιου πολέμου και άλλων εγχώριων προβλημάτων προκάλεσαν επανάσταση στο Παρίσι.

Να δούμε τώρα με ενδιαφέρον ένα τρίτο παράδειγμα. Τη βρετανογερμανική αντιπαλότητα για αρκετές δεκαετίες πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Όλοι γνωρίζουμε τον αγώνα των στρατιωτικών εξοπλισμών μεταξύ των δύο χωρών, αλλά πρέπει να υπενθυμίσουμε το πολύ μεγαλύτερο εύρος του ανταγωνισμού. Η Γερμανία προσπάθησε να ισχυροποιηθεί σε σχέση με τη Βρετανία, προωθώντας τις εθνικές τεχνολογίες, χρησιμοποιώντας οικονομικά εργαλεία, ακόμη και τεράστια έργα υποδομής όπως ο σιδηροδρομικός σταθμός Βερολίνου-Βαγδάτης, ο οποίος θα είχε τερματίσει την εξάρτηση του Βερολίνου από το κανάλι του Σουέζ. Ένας Γερμανός γεωγράφος δημιούργησε τον όρο “ο δρόμος του μεταξιού”.

Συνειδητά ή όχι, η Τουρκία με τη Γερμανία συνέταιρο φαίνεται να αντιγράφει την πολύπλευρη προσέγγιση της Γερμανίας του Βίσμαρκ, ανταγωνιζόμενη τους γείτονές της στο εμπόριο, την τεχνολογία, τη χρηματοδότηση την υποδομή, καθώς και τις συμμαχίες αλλά και τα οπλικά συστήματα. Ανησυχώ πως η διεθνής κοινότητα έχει επικεντρωθεί στενά στις στρατιωτικές ικανότητες και την κατασκοπεία, ενώ δεν δίνουν επαρκή προσοχή σε άλλα θέματα τεχνολογίας και ευρύτερες διπλωματικές και οικονομικές σχέσεις.

Πιστεύω ότι πέραν των αμυντικών σχεδίων, χρειαζόμαστε μια σκόπιμη βιομηχανική πολιτική, συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων κρατικών δαπανών για έρευνα και ανάπτυξη των στοχοθετημένων εμπορικών μέτρων τεχνολογίας